Benzokarim: Zie ik er spoken word uit?

BENZOKARIM: HIERMEE EER IK MIJN MOEDER, EER IK MIJN VADER EN OOK MEZELF

BENZOKARIM: WAT IS MOOIER DAN WERKEN AAN TAAL TOTDAT DIE PAST BIJ WIE JE BENT?

BENZOKARIM: ÉÉN VAN DE MEEST MAGISCHE MOMENTEN IN MIJN LEVEN

BENZOKARIM: MET EN NIET OVER MIJN PA

Vijf gesprekken met Benzokarim rondom het verschijnen van zijn debuutbundel

Karim Ellouta is een bekend gezicht binnen de spoken-word scene onder de naam Benzokarim. In de aanloop naar de publicatie van zijn debuutbundel <a href="https://www.uitgeverijrorschach.nl/boek/el-ghorba" target="_blank" rel="noreferrer noopener">El Ghorba</a> stel ik hem graag hier op Vuurland voor in een handvol afleveringen, waarin we steeds een ander aspect van zijn makerschap bespreken. Vandaag: Lessen geleerd.



Karim doet momenteel de docentenopleiding maatschappijleer op de Hogeschool Rotterdam, maar als je dit niet weet begrijp je, als je naar zijn teksten luistert, ook al dat hij veel verstand heeft van de samenleving. Ik sta ervan versteld hoe hij mensen met elkaar weet te verbinden en toch dichtbij zichzelf blijft. 



In zijn carrière als schrijver heeft hij op veel podia en in mooie programma’s gestaan. Hij was te zien tijdens grote festivals, in theaters, ook in Zuid-Afrika. Hij heeft samengewerkt met verschillende artiesten. Maar dat is allemaal wellicht heel wat anders dan het intense proces van een bundel schrijven. Ik vraag me af welke ervaringen hij heeft opgedaan en ook welke lessen hem bij zijn gebleven.



Je gaf in een ander gesprek aan dat je naar Kaapstad bent gegaan met het gezelschap van Sites of Memories en dat je daar iets geleerd hebt over de ruimte die je inneemt als persoon en maker. Kun je daar meer over vertellen?



Toen ik daar was realiseerde ik me dat de boodschap belangrijker is dan de boodschapper. Dat heeft veel voor mij betekend omdat je je als maker bewust of onbewust altijd centraal stelt. En als je ervoor kiest om jezelf centraal te stellen, neem je ruimte in. Maar wat doe je met die ruimte? Je moet je afvragen: mag ik deze ruimte innemen? Moet ik deze ruimte innemen? Wat zijn de consequenties daarvan?&nbsp;&nbsp;



Kaapstad confronteerde me heel direct met ruimte, geschiedenis, makerschap &#8211; alles werd daar voelbaar. De stad vroeg me: je bent een maker? Wat doe je dan? En waarom? Wat doe je hier? Waarom ben je hier? Hoor jij wel hier te zijn?&nbsp;



En ik denk dat als een plek dat bij je los kan maken &#8211; dat je bezig bent met een project dat veel groter is dan jezelf &#8211; dan kom je erachter dat jouw rommel net zo nodig is als dat het niet nodig is. Het was een mooie ervaring die me humblede. Maar het was ook heftig.



Heftig?



Omdat alles waar ik hier in Nederland van geniet van kolonisatie komt. Een heel groot gedeelte van de welvaart die ik soms vanzelfsprekend vind komt van kolonisatie. Dat kan ik sinds ik in Kaapstad ben geweest niet meer los van elkaar zien. Dus wat is thuis? is een vraag die ik in mijn bundel stel. Lettend op mijn privileges is het belangrijk dat ik me daarvan bewust ben.



Waarin ben je, werkend aan je bundel, beter geworden?



Ik denk dat deze bundel van mij in het algemeen een betere schrijver heeft gemaakt. Omdat het schrijven een intensief proces is waar je op een nieuw level kennis maakt met je makerschap. Je maakt iets oneindigs omdat je het vastlegt op papier, bijna als een tattoo. En als je iets op je lichaam zet ben je voor mij gevoel ook bezig met waarom en hoe en waar je het neerzet. Ik denk dat ik daarom een fascinatie heb voor tattoos, ik heb ze zelf niet.&nbsp;



Ik heb een manier gevonden om iets te schrijven dat gelezen zal worden, doordat ik mijn werk op papier zie, er kritisch naar kijk en leer omgaan met zelfkritiek en de opmerkingen van mijn redacteuren. Ik vond dat heel interessant om op die manier een eigen taal te maken. Ik volgde steeds mijn gevoel, of het nu een keuze was in taal , Nederlands of Arabisch, of in vorm.&nbsp;



Wanneer ik werk laat lezen, dan ben ik heel bewust van wat er staat. Dus dan ben ik me ook wel bewust dat het soms grammaticaal niet klopt. En toch klopt het wel voor mij, omdat ik daarmee een boodschap overbreng. Ik weet hoe de taal werkt, hoe je hem spreekt en schrijft. Ik studeer, ik perform, ik geef les, ik weet het. Er zijn vraagtekens die mensen bij mijn werk zetten die ze niet zouden zetten bij iemand die wit is, omdat het in dat&nbsp; geval experimenteren met taal is. Ik heb dat leren accepteren.



Tolereer jij meelezers tijdens het maakproces?



Ik heb geen meelezers gehad en dat heeft ook een duidelijke reden: dit gaat om een heel kwetsbaar proces. Omdat het gaat over rouwen, pijn en verdriet. Het zijn niet alleen mijn verhalen; het zijn de verhalen van mijn vader en moeder. Dat voelt heel intiem. Dus tolereer ik meelezers? Als het dus zo persoonlijk is, is het al heel lastig als bijvoorbeeld een redacteur daar iets over te zeggen heeft.



Waar kijk je het meest naar uit, zodra je bundel uitgebracht is?



Ik geloof heel erg in collectiviteit. Ik kijk het meeste uit naar dat ik mensen kan laten meeproeven. Bijvoorbeeld; ik kijk er heel erg naar uit dat mensen kunnen zien hoe prachtig en mooi mijn moeder was. Dat ze een beeld kunnen krijgen van de weg van mijn vader. Ik kijk uit naar erkenning; niet alleen richting mij of mijn werk, maar ook andersom. Het aantal lezers is niet belangrijk, het gaat er voor mij om wat het gaat doen bij mensen. Omdat ik geloof dat makerschap een manier van uitwisseling is.&nbsp;



Ik ook. Ik ben echt heel benieuwd.&nbsp;



Ik weet nu al dat het mooi is. Voor mij. En dat is genoeg. En tuurlijk denk ik wel eens; ooeh, hoeveel mensen gaan er komen? Ga ik er ooit een prijs mee winnen?&nbsp; Dat zijn allemaal dingen waar je geen controle over hebt. En waar je ook geen controle over zou willen hebben. Waar ik wel controle over heb is mijn eigen tevredenheid. Ik ben tevreden en gelukkig dat ik het nu zo heb kunnen doen, met de juiste mensen om me heen. Ik kijk uit naar 18 november. De dag dat ik mijn moeder kan eren.&nbsp;







*



Draagkracht 



gedicht uit El Ghorba







Weet de zon waar ze op schijnt.



Weet de aarde wat ze draagt.







Kleden we onszelf wel eens uit,



totdat we niet meer bestaan.







Zakken we wel eens door de grond,



om daar verder te ademen.







Verschuilen wij ons wel eens in de muren.



Achter het behang.



Boven het plafond.



Onder het bed.







Als ik nog even kan,



van je mag.







Ik ben net zo goed,



als net zo slecht.







Ik ben net als hen, net, net zo erg.







Was je handen in mijn onschuld,



Spoel je mond met mijn blikken.







Ik ben zo groot als ik mezelf maak.







Maar ik kan er niet voor waken.



Kan nauwelijks mijn eigen wereldje dragen.







Wie draagt me?



Wie vraagt me?







Ik ben de afdruk van.



Niet de nadruk op.



Ik ben slechts een gedeelte van wat was.



Zo nu en dan.

Karim Ellouta is een bekend gezicht binnen de spoken-word scene onder de naam Benzokarim. In de aanloop naar de publicatie van zijn debuutbundel El Ghorba...

Drive

Manchester by the Sea

Rundskop

You Were Never Really Here

Taxi Driver

Vijf essays over films met boze introverten

“Plain jane boring, just like you asked for — but, I dropped in 3000 horses on the inside. She is gonna fly.”







Er is een lijst met films ontstaan. Hij bevindt zich net over de helft van mijn notitieboek en bestaat daar geïsoleerd, omringd door verder ongerelateerde ideeën en mijmeringen. Bovenaan het lijstje staat: films met boze introverten.



Waarom?



Mijn introverte persoonlijkheid wordt doorgaans op twee manieren benaderd.



Ten eerste: stille wateren, diepe gronden.



Als collega’s tijdens een vergadering aan mij vragen: ‘Wat vind jij hier nu van?’ dan is dat omdat ze onder mijn stille wateren een briljant idee verwachten dat alleen daar had kunnen ontstaan.



In beoordelingen die ik tijdens mijn studie ontvang, omschrijven docenten mij als een fijne, rustige aanwezigheid.



Een meisje dat ik ontmoet op een festival, zegt op dag drie: ‘Laurens is de stabiele factor in mijn leven.’



Ten tweede: een gebrek aan mannelijkheid.



Klasgenoten B. en M. noemen mij meermaals per dag een janet.



Klasgenoot A. verbaast zich erover dat ik mij bezighoud met Formule 1. Ze zegt: ‘Ik dacht dat Laurens alleen wijvenhobby’s had.’ (Die obsessie met Formule 1 is er nog steeds en ik hou hem voor de meeste mensen geheim. Het is een onverwachts mannelijke eigenschap, die conflicteert met verder overwegend feminiene trekken).&nbsp;



Het weinige dat ik over mijn lippen krijg — of, vroeger vaker dan nu, de onmogelijkheid iets over mijn lippen te krijgen — belooft oftewel een rijkdom die nog aan de oppervlakte moet verschijnen, of een abnormaliteit die uit niets anders bestaat dan wat aan de oppervlakte ligt.



Maar nooit heeft iemand gezegd: je bent zo stil, volgens mij ben je woest.







In Drive, geregisseerd door Nicolas Winding Refn, speelt Ryan Gosling een naamloze stuntman — laten we hem voor het gemak Driver noemen —&nbsp; in Hollywood, die bijklust als getaway driver.



Driver — een stoere, kundige coureur die tegelijk zacht, schuw en zorgzaam is — ontwikkelt een band met zijn buurvrouw Irene (Carey Mulligan) en haar zoon Benicio. Irene’s echtgenoot, Standard (Oscar Isaac), bevindt zich op dat moment in de gevangenis. Driver helpt Irene in het huishouden en vermaakt Benicio wanneer het voor Irene te veel is.



Wanneer Standard uit de gevangenis komt, blijkt dat hij daar een schuld heeft opgebouwd bij een criminele bende. Omdat het hem niet lukt die schuld af te betalen en zijn schuldeisers dreigen Irene en Benicio iets aan te doen, biedt Driver zijn diensten als vluchtautochauffeur aan om Standards schuld af te lossen.



De overval die ze vervolgens samen voor de schuldeisers moeten plegen gaat mis: Standard wordt neergeschoten en nu lopen niet alleen Irene en Benicio gevaar, maar ook Driver zelf.







Wat volgt is een afgrijselijke scène die me in het bijzonder bijstaat. Driver en Irene staan in de lift van hun appartementencomplex samen met een voor hun onbekende man. Driver merkt op dat hij een wapen in zijn borstzak heeft en vertrouwt het niet. Na Irene impulsief een kus te geven, het zou zijn laatste kans kunnen zijn, kaatst hij de aanval terug die de onbekende man op hem opent.



Het geweld dat Driver daarbij gebruikt is buitenproportioneel en het contrast met de zachtheid waarmee hij Irene net daarvoor kust kan niet groter zijn. Wanneer zijn tegenstander al lang en breed bewusteloos op de vloer van de lift ligt, het zilverwitte bomberjack van Driver rijkelijk besmeurd met zijn bloed, trapt Driver nog vele malen na, en elke trap is harder dan de vorige. Een woede neemt bezit van hem die er met elke trap angstaanjagender uitziet, je hoort tand na tand, bot na bot breken. Irene deinst geschokt achteruit terwijl Driver een laatste keer zijn laars uitsmeert over het onherkenbare, dode gelaat van zijn tegenstander. Daarna draait hij zich naar haar om, en op zijn trillende gezicht heeft woede plaatsgemaakt voor iets anders.



Wat anders?



Schaamte, verdriet, verraad.



Hoezo verraad?



Alsof hij iets in zichzelf heeft laten zien wat er niet had mogen zijn.&nbsp;



Het was anders geweest als hij koelbloedig de man in de lift onschadelijk had gemaakt. Dat was verklaarbaar geweest, akelig maar niet verontrustend.



Het kan dat hij alleen begaan is met de onschuldige Irene en Benicio wiens veiligheid op het spel staat. Dan is de schaamte slechts voor het gebrek aan beheersing waar hij zich de rest van de film meester in toonde. Maar ik heb het idee dat er hem een veel basalere woede ontvallen is, die niet draait om de veiligheid van Irene en Benicio, maar om zijn eigen bestaansrecht.







Irene deinst geschokt achteruit. En ik?



Ik span op, ik moet huilen, en ik ben geschokt, zeker, maar niet door het geweld zelf. Waar ik van schrik is de vertedering die ik voel voor Driver, die van het ene op het andere moment een bloeddorstig monster geworden is; waar ik van schrik is het gevoel van herkenning, mijn eigen woede die ik in de zijne terugzie. Soms als ik over straat loop wil ik de eerste de beste die ik tegenkom doodslaan op de stoep.



We draaien ons sámen om naar Irene, beschaamd en verdrietig omdat we iets in onszelf verraden hebben wat we nu niet meer kunnen ontkennen.







Ik moet aan schaamte, verdriet en verraad nog iets anders toevoegen: opluchting. Die opluchting is alleen van mij, als kijker — op het gezicht van Driver kan ik haar niet vinden.



Opluchting, waarover?



Over een tegenstelling die mij voor het eerst voorkomt als een twee-eenheid.

“Plain jane boring, just like you asked for— but, I dropped in 3000 horses on the inside.She is gonna fly.” Er is een lijst met...

Karim Ellouta is een bekend gezicht binnen de spoken-wordscene onder de naam Benzokarim. In de aanloop naar de publicatie van zijn debuutbundel <a rel="noreferrer noopener" href="http://www.uitgeverijrorschach.nl/boek/el-ghorba" target="_blank">El Ghorba</a> stel ik hem graag hier op Vuurland voor in een handvol afleveringen, waarin we steeds een ander aspect van zijn makerschap bespreken. Vandaag: Het proces.



Het gesprek dat ik met Karim hield voor dit interview vond plaats in een Rotterdams café op een regenachtige middag. Ook al komen we allebei uit Den Haag (en ik omgeving), we ontmoeten elkaar vaker wel in de havenstad dan niet. Daar is het podium, als het ware de plek waar het allemaal begon. Logisch dat hij nu ook in Rotterdam woont. Als je doet wat wij doen, dan kun je er niet omheen, zo praat hij warm over de stad waar hij zich thuisvoelt. Maar om van dat podium af te stappen en je te wagen aan het intensieve proces van een debuut, en daarin ook slagen, is net zo aanmoedigend als dat het vragen opwekt bij me.



Hoe begin je aan zoiets?



Het grappige is, in eerste instantie schreef ik voor mezelf in een bepaalde vorm die je spoken word kunt noemen, die je poëzie kunt noemen… En daar had ik gewoon peace mee. En op een gegeven moment deelde ik wel eens wat van mijn werk met mijn vrienden. En ja, dat was op een leeftijd dat ze me niet per se begrepen en dat er gewoon een beetje lollig over werd gedaan. Wat oké is, hoor. Dat was in 2017. Ik had al mijn werk uitgeprint, een mapje gekocht, het allemaal naast elkaar gezet en toen dacht ik: oké ik ga een dichtbundel uitbrengen. Om mijn werk in een boek te hebben voelde voor mij het meest logische op dat moment.



Maar op een gegeven moment leerde ik hier in Rotterdam nieuwe mensen kennen, en hier kun je dus niet om spoken word heen. De vrienden die ik hier maakte wisten veel beter dan ik wat ik aan het doen was. Dus toen ik met hun mijn werk deelde, zeiden zij: dit is spoken word. En zij hebben mij gekoppeld aan een workshopserie van Elten Kiene; Next Generation Speaks. Ik deed tegelijkertijd mee aan de Poetry Slam Rotterdam [die Benzokarim won], en toen aan de nationale finale en aan heel wat open mics. Ik merkte in die tijd dat de spoken scene het je bijna afleert.



Wat afleert?



Dat je werk ook op papier zou kunnen. Op een gegeven verwaterde het idee dat ik ook dingen op papier kon maken. Toen werd ik spoken word artiest. Daarom zeg ik altijd: ik ben begonnen met spoken word. Dat is iets wat ik altijd heel belangrijk vind om te vermelden. Maar ik vind mezelf ook een dichter.&nbsp;



Je geeft aan dat het een van de meest logische manieren voor je was om werk te delen. Hoe ben je van je teksten uitprinten in 2017 naar hier gegaan?



Praktisch: na een tijdje had ik wat optredens gedaan en had ik ervaringen opgedaan. Ik merkte dat ik niet meer zo met mijn eigen werk bezig was. Toen leerde ik Manu van Kersbergen kennen. Hij is samen met Derek Otte de oprichter van Rorschach. Met hem heb ik een heel fijn gesprek gehad, waarin we elkaar bijna op een filosofische manier leerden kennen. Aan het einde van dat gesprek zei hij: ‘Weet je, als je erover denkt om een bundel uit te brengen, laat het me gewoon even weten &#8211; ik kan niets beloven’. Ik dacht oké. Dit was in 2020. En vanaf dat moment klopte het weer. Want ja, dat wilde ik altijd al. Dat gesprek met Manu voelde als thuiskomen. Ik ben toen weer gewoon begonnen met schrijven met het idee: oké, dit zou een bundel kunnen worden&#8230; In mijn hoofd ervoer ik de ruimte om mezelf weer als dichter te zien. Toen ben ik naar hem toe gegaan en ik zei: ‘Het lijkt me logisch om nu een bundel te maken.’



Dit is ook belangrijk: in al mijn werk moet ik mijn gevoel volgen. Als ik bijvoorbeeld een tekst in het Arabisch doe, dan doe ik dat niet omdat het cool is, maar omdat het goed voelt. Zo ook met de bundel. Het voelde gewoon goed om dat nu te doen. En Manu en Derek Otte waren heel enthousiast. Dit was in de zomer van 2021. Het voelt ondanks dat we nu ongeveer anderhalf jaar verder zijn alsnog als een lang proces. Dat heeft te maken met de lading die het boek kreeg.



Kun je meer over die lading vertellen?



Het proces van het maken van de bundel is zwaar. Het is heel mooi, het is heel kwetsbaar, het is een eer, maar het is vooral zwaar. Omdat ik het in de bundel heb over mijn moeder die ziek is geweest en is overleden, ik heb het over het rouwproces. Ik heb het over mijn vader. Ik ga met hem heel doelgericht het gesprek aan. Hij heeft een belangrijke plek in de bundel gekregen. Het voelt alsof al die dingen puzzelstukjes zijn die goed passen. En ik voelde dat de boodschap belangrijker was dan de boodschapper. Het werk werd belangrijker dan ikzelf. Die lading maakt dit uitbrengen heel spannend. Ik ben heel gelukkig dat ik het heb kunnen doen. Ik heb nachten wakker gelegen van enthousiasme. Omdat ik denk bij mezelf: hiermee eer ik mijn moeder, eer ik mijn vader en ook mezelf.&nbsp;



Dus nu zo een maand voordat het uitgebracht wordt voel je je…



Heel excited. Ik ben nog niet eerder zo trots op mijn werk geweest. Dit is vooral voor mezelf belangrijk omdat ik daarmee de lading een plek mag geven. Mijn debuut komt ook op een hele speciale datum uit: drie jaar na het overlijden van mijn moeder. Ik heb het gevoel &#8211; hoe spiritueel dit ook mag klinken &#8211; dat mijn moeder heeft meegeschreven. Mijn vader heeft letterlijk meegeschreven. Maar mijn moeder heeft door mij meegeschreven. Dat is het meest waardevolle cadeau dat ik aan mezelf kan geven: dat ik nu kan kijken naar wat ik heb gemaakt en er warm van word.&nbsp;







*







Segment over Benzokarim uit Brommer op zee VPRO (30 oktober 2020)



<a rel="noreferrer noopener" href="https://www.instagram.com/p/Ckd8WcAsb97/?hl=en" data-type="URL" data-id="https://www.instagram.com/p/Ckd8WcAsb97/?hl=en" target="_blank"><img loading="lazy" decoding="async" src="https://lh6.googleusercontent.com/-i3D7r-20Gg0oGTxMEE6W_HSTrcfQehi7lK1CLzgubby0GlZQ7Ah4YBjej4XzsVxBF56yQ75Jz1OIg8B5rUtzR26sm2Gk0J7dPv0xX9v4_ImHRtyFIi5z0gctl-CUGV9b9bSRGzxfGgQMQ5LttwwLyA5vmX6SaAO0tAo2daPQdNwbQZcoo5Znedtd6S679pd" width="602" height="339"></a>

Karim Ellouta is een bekend gezicht binnen de spoken-wordscene onder de naam Benzokarim. In de aanloop naar de publicatie van zijn debuutbundel El Ghorba stel...

Karim Ellouta is een bekend gezicht binnen de spoken-word scene onder de naam Benzokarim. In de aanloop naar de publicatie van zijn debuutbundel <a href="http://www.uitgeverijrorschach.nl/boek/el-ghorba" target="_blank" rel="noreferrer noopener">El Ghorba</a> stel ik hem graag hier op Vuurland voor in een handvol afleveringen, waarin we steeds een ander aspect van zijn makerschap bespreken. Te beginnen met: spoken word artiest en dichter.



Vanaf het moment dat Karim aangaf dat hij werkte&nbsp;aan zijn debuutbundel wist ik dat ik hem erover wilde interviewen. En nu,&nbsp;bijna een jaar later sinds hij erover begon, is het zo ver: op 18 november in Tent, Rotterdam, vindt de bundelpresentatie plaats. Karims boek is het&nbsp;zevende van uitgeverij Rorschach.



Ik heb Karim voor het eerst zien optreden in 2019 in Den Haag. Daarna kwamen we elkaar tegen op open mics en podia&nbsp;in Rotterdam. Uiteindelijk,&nbsp;na samen een Poetry-Circleseizoen te hebben gevolgd,&nbsp;zijn we genuanceerde vrienden geworden. Want, ja, hij vroeg het me letterlijk: Zijn we nu vrienden?&nbsp;Ik: Ja.



De zachtmoedigheid in zijn persoon en de onafwendbare beeldende waarheden in zijn voordrachten zorgen ervoor dat luisteraars na zijn optredens geprikkeld zijn en vaak genoeg geëmotioneerd.



Veel mensen kennen je van het podium, waar je dan vaak wordt aangekondigd als spoken&#8211;wordartiest. En nu kom je met een dichtbundel. Hoe treed jij naar buiten toe met je werk? Als dichter, spoken&#8211;wordartiest of allebei?



Mijn werk voelt voor mij net zo spoken word als poëzie. Ik vind het apart om te zeggen dat ik een spoken word artiest ben die een dichtbundel gaat uitbrengen. Ik vind het apart om te zeggen dat ik een dichter ben die soms optreedt. Dat klopt voor mijn gevoel ook niet. Ik vind gewoon dat beide prima naast elkaar kunnen bestaan. Ik vind het heel lastig om een hokje aangewezen te krijgen. Wanneer mensen zeggen jij bent een spoken word artiest&nbsp;en dan zeg ik daarop ik ben ook een dichter. Of wanneer mensen zeggen jij bent een dichter&nbsp;dan zeg ik ik ben ook een spoken word artiest.



Dus als iemand jouw werk gaat lezen, dan mag die dat lezen als én spoken word én als gedichten?



Nee, ik denk dat je mijn bundel als mijn bundel moet gaan lezen. Er zitten zowel verhalen in die op proza lijken als gedichten. Ik vind het niet belangrijk dat het een genre toegewezen krijgt. Voor mij is het belangrijkste hoe je en wat je er überhaupt bij voelt.



Kijk, als je optreedt is die interactie met het publiek zo direct. Je voelt het meteen. Of het nu iets positiefs, negatiefs, iets moois, een extase of juist het tegenovergestelde&nbsp;is. Je voelt het dan. Het publiek voelt het. Er is een directe conversatie over van je werk. Maar&nbsp;met een bundel mogen mensen daar vrij in zijn. Ten minste, met mijn bundel. Lees hem&nbsp;voor wat hij&nbsp;is.



Dit is ook wel een lastig puntje, niet? Aan de ene kant voelt spoken word in Nederland aan als een nieuw genre, in de zin van&nbsp;hoe er van buitenaf mee omgegaan wordt. Los van de makers die er zelf al jaren mee bezig zijn. Zodra een maker iets doet wat niet op het podium is is de vraag meteen: wat is dit? En nu jij een boek schrijft, duikt die vraag ook weer op: wat is dit dan?



Ik denk dat dat ook een diepere laag heeft. Wanneer ik gevraagd word voor podia&nbsp;en ik mezelf voorstel als zowel dichter en spoken-wordartiest, dan onthouden mensen alleen maar spoken word. Heel bijzonder hoe dat gebeurt, of eigenlijk ook weer niet hè. Misschien heeft het te maken met hoe ik eruit zie. Zie ik er spoken word uit?



Er is een reden dat ik ze er allebei in mijn biografie&nbsp;zet. Dat heeft te maken met het wegstappen van het hokjesdenken. Het heeft te maken met zowel je makerschap, maar ook jezelf als persoon. Ik noem bewust beide, omdat ik ze beide een mooie en een belangrijke vorm vind. En ik in beide mijn ding doe.



*



Een voordracht uit Benzokarim&#8217;s bundel <a href="https://www.youtube.com/watch?v=tdk1W2S-gAo" target="_blank" rel="noreferrer noopener">EL GHORBA</a>



<figure class="wp-block-image size-large"><a href="https://www.youtube.com/watch?v=tdk1W2S-gAo" target="_blank" rel="noreferrer noopener"><img data-recalc-dims="1" loading="lazy" decoding="async" width="1024" height="576" src="https://i0.wp.com/vuurland.bes-sel-sen.studio/wp-content/uploads/2022/11/image.png?resize=1024%2C576&#038;ssl=1" alt="" class="wp-image-3392" srcset="https://i0.wp.com/vuurland.bes-sel-sen.studio/wp-content/uploads/2022/11/image.png?resize=1024%2C576&amp;ssl=1 1024w, https://i0.wp.com/vuurland.bes-sel-sen.studio/wp-content/uploads/2022/11/image.png?resize=300%2C169&amp;ssl=1 300w, https://i0.wp.com/vuurland.bes-sel-sen.studio/wp-content/uploads/2022/11/image.png?resize=768%2C432&amp;ssl=1 768w, https://i0.wp.com/vuurland.bes-sel-sen.studio/wp-content/uploads/2022/11/image.png?resize=1536%2C864&amp;ssl=1 1536w, https://i0.wp.com/vuurland.bes-sel-sen.studio/wp-content/uploads/2022/11/image.png?w=1920&amp;ssl=1 1920w" sizes="auto, (max-width: 1000px) 100vw, 1000px" /></a></figure>

Karim Ellouta is een bekend gezicht binnen de spoken-word scene onder de naam Benzokarim. In de aanloop naar de publicatie van zijn debuutbundel El Ghorba stel ik...

Troepverhalen

Op de bodem van een pak cornflakes

Ik weet dat ik straal

De Rattenbak

De grill met een eigen wil

Twee wormen aan een picknicktafel onder de Melkweg

Gelukkig hebben we de foto's nog

Zeven herinneringen aan voorwerpen die ik wegdeed

Ik groei op in een ANWB-gezin. Moet ik dat begrip nog uitleggen? Je weet wel. Zo’n gezin dat veel outdoor-kleding draagt, altijd ontzettend voorbereid is op dingen die over een paar maanden gaan gebeuren, altijd eigen proviand meeneemt op pad en praktisch boven comfortabel verkiest. Enkele voorbeelden: Bij ons zaten de tulpenbollen in november al in de grond, lag het keurig zelf gekloofde hout netjes twee jaar lang te drogen in houtopslagen voordat het de kachel in ging en hadden we allemaal een afritsbroek.



We waren hierdoor ook een gezin van outdoor-vakanties. Geen berg te hoog, geen klimaat te guur voor kamperen, als we maar hadden afgezien, want pas dan hadden we de reep chocolade in mijn moeders’ rugzak echt verdiend. Op vakantiefoto’s heb ik steevast een knalrood hoofd van de inspanning, compleet verwaaid haar en kleding aan die wel heel lelijk maar vooral erg handig is om acht uur lang respectievelijk mee op een fiets te zitten of tegen de Mont Blanc op te strompelen.



Zoals dat gaat met dit soort dingen krijg ik hierdoor juist een afkeer voor fietsvakanties, bergwandelen, ‘minimalistisch inpakken’, kamperen en alles wat daarmee te maken heeft. Waar vrienden om me heen al deze dingen tijdens hun zelfstandige leven omarmen en verwelkomen als fantastische nieuwe mogelijkheden tot avontuur, is voor mij iedere vorm van vakantie die geen pijn doet of een extreme fysieke uitdaging bevat een verademing.



Zoals het vervolgens ook gaat, ben ik een paar jaar later toch ook gewoon een ANWB- vrouw geworden. Ik word het hele voorjaar met vlinders in mijn buik wakker omdat ik weer kan gaan kijken naar hoe groot mijn voorgestekte plantjes nu zijn geworden. Ik heb zakken op kleur en formaat gesorteerde tulpenbollen in de opslag klaarliggen voor november. Alles in mijn vriezer heeft een naamsticker. Ik koop een waterdichte winterjas van een robuust outdoormerk en doe mijn wollen vintagejassen weg omdat ik er maar nat in blijf regenen. Ik kampeer een maand in mijn eentje. Ik neem pindakaas mee naar Spanje. En ik heb vier fietsen.



Ik vind dat dus ook een beetje veel.



Maar ik vond ze heel lang wel verdedigbaar. Ze hebben allemaal een hele andere toepassing en zijn daardoor een onmisbaar onderdeel van mijn wagenpark, vind ik. Vind ik heel lang. Ook als ik weer eens geen poot kan trekken in onze garagebox tussen al mijn verstofte maar wel echt vet handige fietsen. Totdat ik ga ontspullen en mezelf even spreekwoordelijk diep in de ogen kijk. Ik heb al ruim vierhonderddertig dingen weggedaan, en dat betekent dat ik nu aangekomen ben bij het uitzoeken en wegdoen van dingen die ik liever voor altijd stiekem ergens in de periferie van mijn leven met me mee zou nemen. Gewoon omdat afscheid nemen lastig is. Ze zijn al zo lang bij me dat ze als een deel van mezelf zijn gaan voelen. En doe dat maar eens weg. Maar ik ben nu bij het punt van de uitdaging aanbeland dat alle makkelijke dingen al weg zijn. En dus is het tijd om het licht eens aan te doen in de periferie. In dit geval: de garage.



Mijn ‘basisfiets’ is een matzwarte Cortina. Een elektrisch exemplaar dat ik kocht toen ik naar de verste buitenwijk van Amsterdam verhuisde. Ik zit er regelmatig wel drie uur per dag op. Noem me een oma, noem me de verpersoonlijking van een gepensioneerde ANWB-vrouw, want ik weet het, ik ben nog niet eens dertig en ik heb een elektrische fiets. Maar dit exemplaar is het allerbeste dat ik mezelf de afgelopen vijf jaar gegund heb. Hij maakt mijn leven dragelijk. Alle respect voor de strijders in deze wereld die zeggen: “O, maar ik moet iedere ochtend de hele Afsluitdijk over tegen de wind in om naar mijn werk te gaan en dat doe ik gewoon op een normale fiets met twintig kilo aardappels en boodschappen en mijn volledige flexwerkkantoor in mijn rugzak. ’s Middags weer terug, niks aan, lekker uitwaaien twee uur lang voor ik mijn avond begin joh”. Gefeliciteerd. Ik ben niet zo iemand. Als je mij de achttien kilometer naar het centrum niet-elektrisch laat fietsen kom ik als een kletsnat bezwete stier aan op mijn bestemming, heb ik datzelfde knalrode hoofd als op al mijn vakantiefoto’s uit mijn kindertijd en voel ik me hierdoor extreem onprettig in sociale context. Daar wordt dus helemaal niemand blij van. En nee, “net wat eerder weggaan” bleek hiervoor niet een oplossing. Kortom: ook bij nadere inspectie met mijn spiegelbeeld mocht deze niet weg.



Dan is er mijn sportfiets. Het moet gezegd dat ik daar bijzonder weinig gebruik van maak. Als ik al drie uur gefietst heb kom ik niet ’s avonds thuis om dan te denken: ‘goh, laat ik nog eens een uur op een fiets gaan zitten’. Echter kocht ik dit model ooit van vijf jaar spaargeld en zie ik een toekomstige versie van mijzelf wel weer eens veel gaan sportfietsen. Deze fiets is een twijfelgeval, maar je hebt niet zomaar een goede andere ervoor terug. Deze mag dus blijven.



Dan is er de fiets waar ik bij mijn ouders altijd op reed. Een ultieme ANWB-telg fiets met acht versnellingen, handremmen, een licht frame waar perfect fietstassen aan kunnen hangen, voorvorkvering, de hele rambam. Samen doorkruisten we zes jaar lang de ruigste stormen over de John Frostbrug bij Arnhem naar mijn middelbare school, want mensen zoals wij gingen niet met het openbaar vervoer. Zelfs niet als heel Nederland angstvallig thuisbleef, ben je gek, je hebt toch een goede fiets. Desnoods liep ik de hele route met het ding aan de hand, maar uiteindelijk kwam ik altijd wel aan. Deze fiets verhuisde naar mij toen mijn ouders naar een nieuw huis verhuisden. Aanvankelijk leek dit best praktisch: een extra fiets voor als ik bezoek heb. De praktijk is echter dat ik nooit ga fietsen met bezoek. Ten eerste omdat ik zover buiten de stad woon dat ze halverwege al aan de beademing moeten. Ten tweede is fietsen in Amsterdam voor de onwetende bezoeker van buitenaf meestal een vrij traumatische en daardoor ook gevaarlijke onderneming. Ik neem ze veel liever met het OV en te voet mee zodat ze de stad rustig kunnen bekijken zonder dat ze zichzelf per ongeluk tegen een tram aanrijden in een poging een uit het niks midden voor hun wiel verschijnende Chinese toerist te ontwijken.



En dan is er Mijn Fiets. Het betreft een modelletje dat een paar jaar verweesd had leggen te lopen te wezen in de stalling op mijn vaders werk. Toen ik ging studeren stofte mijn vader ‘m af, knapte ‘m op en monteerde een rekje en een krat voor op de fiets. Aan mijn fiets van thuis kon te veel stuk. Deze opgeknapte daarentegen had een achteruittrap rem en geen versnellingen en daarom ook geen kabels die konden roesten of losraken.



Mijn Fiets en ik zijn vanaf het begin onafscheidelijk. Als een rode draad lopen alle ritjes die we samen maken door mijn studententijd heen. We doorkruisen alle straten van Antwerpen. Soms gewoon om rond te kijken. In het weekend, als het vol met winkelend publiek is. ’s Nachts, als het rustig is en we kunnen slingeren door de grote winkelstraat alsof die van ons is. We fietsten huilend langs de Schelde als de eenzaamheid en de anonimiteit van de nieuwe onbekende stad ’s avonds toeslaat. We verhuizen samen drie stoelen en een kruk in één ritje naar mijn appartement. Gierend van het lachen om de absurditeit van de situatie staat hij braaf stil terwijl ik tot ooghoogte wasgoed optast in zijn krat. Ik leg expres mijn ondergoed bovenop en we fietsen samen door mijn wijk naar de wasserette. We gaan met mijn hele Belgische klas op de fiets naar een dorp genaamd Denderbelle, verdwalen zo godsgruwelijk dat we er tien uur over doen. We voeren mij en de rest van mijn klas al fietsend de schamele hoeveelheid snacks die ik in mijn fietskrat meevoer.



In mijn Amsterdamse buitenwijk blijft Mijn Fiets opeens staan. Ik houd mezelf voor dat we vast snel naar een andere woning zullen verhuizen samen, en dat mijn elektrische dan weer weg kan. Dat het bekende team van Fiets en ik dan als vanouds de handen en banden ineen zal slaan en dat we weer als koningen door de dag en de nacht zullen rollen. Maar ik blijf in mijn buitenwijk en ik constateer dat ik een vrouw met vier fietsen ben waarvan ik er drie niet gebruik.



En zo gebeurt het dat ik Mijn Fiets en mijn fiets-van-bij-mijn-ouders bij het grofvuil zet. Dat klinkt wat liefdelozer dan het is. Ik maak aan beide jasbeschermers een stuk papier vast met daarop de tekst “Ik ruimde mijn garage op en hoewel deze twee het prima doen gebruik ik ze niet meer. Neem ze gerust mee!”. Ik pomp de banden op, steek de sleutels in het slot en ga in mijn keuken op de eerste verdieping voor het raam zitten om te kijken wie ze meeneemt.



De fiets-van-bij-mijn-ouders is als eerste aan de beurt. Een bewoner van de schaduwwoongroep aan de overkant van de straat neemt hem mee. Schaduwwoongroep? Ja, dat moet ik wellicht even uitleggen: Ik woon in een woongroep. Aan de overkant van onze straat bevindt zich op het overliggende hoekje óók een woongroep. Ze hebben precies dezelfde ruimtes als wij, maar bij hen is alles in spiegelbeeld. Met name tijdens de lockdown zaten we vaak stiekem bij hen naar binnen te gluren en te fantaseren over de levens van onze schaduw-alter-ego’s. Want wie van hen zat er in mijn kamer en was dus “hun&#8221; Marlies? Ik zag ooit een jongen met gekruld blond haar precies zoals dat van mij en een zelfde soort linnen boodschappentas als die van mij hun paadje in lopen. Voor mij was dat Marlin, hun Marlies. Ik, als het leven net was anders was gelopen. Het feit dat een bewoner van de schaduwwoongroep mijn ontspulde fiets nu meeneemt om hem bij hen in de schuur te zetten is dus op metaniveau super grappig. In de schaduwversie van mijn leven bevindt de fiets zich dus nog steeds in mijn garage, om ook daar vermoedelijk jarenlang ongebruikt te staan. Ik vermoed namelijk dat mijn schaduw-ik ook uit een ANWB-gezin komt en dus helemaal geen extra fiets nodig heeft.



Ik word gebeld, een bouwvrachtwagen onttrekt de grofvuilplaats een tijdje aan het zicht, ik ga naar de wc, en opeens is ook Mijn Fiets weg. Het doet wel een beetje zeer, dat ik hem niet heb kunnen uitzwaaien. Dat ik niet weet wie hem nu geadopteerd heeft. Maar het is nu gedaan. De twee grootste objecten die ik wegdoe tijdens mijn ontspullingsactie zijn verdwenen. Gelukkig heb ik hem nog uitgebreid gefotografeerd voordat hij werd weggehaald, met én zonder “adopteer mij alsjeblieft” a4’tje.



Ik betrap mezelf er op dat ik het jammer vind dat ik al bijna bij de 465 wegdoebare spullen ben. Ik raak verslaafd aan de verhalen die ze me hervertellen. Ik kan niet meer stoppen. De teller slaat door tot ver boven de vijfhonderd. Steeds meer spullen uit de periferie moeten eraan geloven. De verweesde helft van een paar lievelingsoorbellen waarvan ik altijd ben blijven hopen zijn tweelingbroer terug te vinden. Mijn antieke Nokia die met me mee de woestijn van Australië inging wegens zijn onverwoestbaarheid, fenomenale receptie en lange batterijduur. De allereerste set beddengoed die ik ooit van mijn eigen geld kocht&nbsp;(satijngeweven, blauwgestreept), waarna ik de rest van de maand witte rijst met kruiden at omdat ik me te laat realiseerde dat ik helemaal niet genoeg geld had voor beddengoed én boodschappen. De wegdoestapel in mijn kamer groeit en groeit. Het is confronterend en gênant om te zien hoeveel je verzamelt door de jaren heen. Anderzijds vind ik voor bijna alles een passende herbestemming en koop daarmee wat schuldgevoel over mijn eigen spilzucht af.



Een paar dagen later zit ik op mijn elektrische fiets naar huis. Ik rijd langs de middelbare school waar ik altijd langs fiets. Kinderen voetballen. Ken je dat, van die momenten waarop alles wat er gebeurt zich in slow motion lijkt af te spelen, maar je lichaam nog steeds in reële tijd functioneert? Waardoor je dus ziet wat er voor verschrikkelijks gaat gebeuren maar je logge, trage lijf niet vlot genoeg kan anticiperen om het onheil af te wenden? Zo gaat het met mij en de voetbal. Door een bizarre toevalligheid belandt de bal exact voor mijn voorwiel en klap ik er in volle elektrische vaart overheen. Ik weet niet of je wel eens ergens tegenaan gestoten bent met inparkeren? En of je toen verbaasd geweest bent over hoe diep zo’n deuk met zo’n lage snelheid al is? Dan kan je je er waarschijnlijk wel iets bij voorstellen hoe scheef mijn fiets is en hoeveel pijn mijn knie doet als we samen met deze vijfentwintig kilometer per uur op het asfalt in een plas smakken. Je kunt je er dan waarschijnlijk ook wel iets bij voorstellen dat zelfs een waterdichte iPhone niet meer zo waterdicht blijft als al dit geweld bovenop ‘m dendert midden in een centimeters diepe plas.



Even een klein stapje terug. In mijn voorbereiding naar deze maand van ontspullen toe lees ik online wat ervaringsverhalen van mensen die de challenge al eens hebben gedaan. Een van de tips die ze meegeven is om dat wat je wegdoet te fotograferen. We bewaren veel spullen namelijk vanwege de herinnering die ermee verbonden is. Als je er dan een foto van maakt is het object wel weg, maar de herinnering niet. IJverig maak ik dus foto’s van alles dat ik op het punt sta weg te doen: van mijn slaapzak met de Australische vlag, het acaciahouten masker, het cassettebandje met aux-kabel, de tekst op de pagina’s uit het schriftje, de leren tas uit Spanje, de flacons douchegel uit het hotel in Israël en tot slot van mijn beide fietsen. Het maakt afscheid nemen inderdaad minder moeilijk. Het is alsof ik door een fotoalbum van een reis blader en ‘och ja, dat hebben we ook nog gedaan toen’ kan denken.



Maar dan val ik dus met de telefoon met alle foto’s erop in een plas water. Ik ontdek hierdoor bij thuiskomst dat ik iets heel belangrijks ben vergeten te ontspullen: mijn iCloud. Mijn telefoon heeft al vier maanden geen back-up meer gemaakt omdat dit digitale wolkje vol was. Naast al mijn spullen zijn nu ook alle foto’s ervan verdwenen.



Het voelt als de overtreffende trap van ontspullen. Zelfs de uitdrukking ‘maar gelukkig hebben we de foto’s nog’ gaat hier niet meer op. Het voelt alsof alle spullen stiekem naar me knipogen vanuit hun hiernamaals, en me hiermee meer proberen te motiveren om hun verhalen op te tekenen. Om onze gezamenlijke herinneringen in een album van woorden te vangen. Ik besluit dat dat het minste is dat ik kan doen om onze tijd samen te eren. Dus bij deze. Dankjulliewel.

Ik groei op in een ANWB-gezin. Moet ik dat begrip nog uitleggen? Je weet wel. Zo’n gezin dat veel outdoor-kleding draagt, altijd ontzettend voorbereid is...

Gelukkig hebben we de foto’s nog

Hebbeding

Schelden, Tieren en Kankeren

Madame Bovary

Object constancy

Geven en nemen

Idealisatie

RE-supply

Big boys don´t want Geen gedoe

Een verhaal in acht delen over een narcistische professor

Ze stond te koken, met de rug naar hem toe. Ze droeg een dun truitje met een blote onderrug en ze leek groter dan hij, nu hij aan tafel zat. Wander zat in de eetkamer van een studentenflat, helemaal op de tiende verdieping. Door het raam bij het balkon lag de stad te glimmen als een koperkleurig beest dat aan het vervellen was. Naast het biertje, die zij voor hem had neergezet, zaten inkepingen in het hout van de tafel, studentikoze termen die hij niet begreep. De muren waren absurd beschilderd: Michelangelo’s schepping met het rode hoofd van Donald Trump, een amazone op een motorfiets, Pikachu in drag. Ze had hem verteld dat er, elke keer als er een in huis een themafeest was, door een van de jongens die op de kunstacademie zat een bijpassende schildering werd gemaakt ergens in het huis.



Op het balkon zaten twee jongens te roken. Een kwartier eerder waren ze achter hem langs geschuifeld. De ene jongen, met een bijna kaal hoofd en een vaal T-shirt aan, had hem vijandig aangekeken. Zo voelde dat tenminste. Misschien was dat gewoon zijn gezicht. De jongen had in de keuken nog even met Gislene staan fluisteren. Wander had zijn hoofd van hen weggedraaid en van het bier gedronken. Toen hij terugkeek had ze de jongen weggewuifd. Haar wenkbrauwen bewogen mee op het woord ach.



Wander was al lang niet meer zo zenuwachtig geweest. Op de heenreis dacht aan het rendez-vous straks, over vrouwen in het algemeen en aan Gislene, die op hem weer heel anders voordeed, een platonische vrouw. Daarna dacht hij aan zijn eigen regels. Niet vaker dan één keer, galmde het. Hij wiebelde met zijn neus, alsof er iets vervelend jeukte. Regels, regels, wat zou het ook. Hoe kon hij aan banden leggen wat de toekomst voor hem in petto had? Zo’n vrouw, die kwam je maar één keer tegen. En hij had haar eindelijk weer beet. Wat gek leven zou er voor hen te wachten staan! Hij zou vaker op ruggespraak bij Herman moeten, of stiekem tijdens kantooruren zijn absentie nemen. Voor de rest van de wereld zou hij dezelfde Wander blijven, met dezelfde broodtrommel en dezelfde routines, dezelfde vrouw. Maar in het geheim zou hij volledig veranderd zijn, een vollere man, een voller mens. Bij die gedachte krulde een glimlach op zijn gezicht.



De krakerige stem van Gislene klonk door de intercom. In de lift bekeek hij zijn spiegelbeeld en daar bekroop hem een apart gevoel. Warrig haar, rode ogen, ongestreken kleding, van dat slapen op de bank. Hij streek met zijn hand over zijn kin, stapte dichterbij de spiegel en keek aandachtig naar zijn kraaienpootjes. Hij werd oud. Hij lachte om zichzelf. Plankenkoorts. Hij klakte een paar keer met zijn tong tegen zijn gehemelte. De liftdeuren gingen open. Bij binnenkomst boog Gislene door de deur naar hem toe en zei met een zachte tong dat ze meteen naar haar kamer konden gaan. Hij knikte, stevig, sterk, een man.



Haar kamer had een nette charme, met een kleurig dekbed en plankjes aan de muur vol kleine potjes met kruiden, studieboeken en een paar bekende romans van vrouwelijke schrijvers, een open kledingkast met op kleur gesorteerde kleding en een hele jungle aan planten, van op de vensterbank tot in de hoek van de kamer, sommige in kleurrijke potten en andere in bakjes of lege yoghurtemmers. Aan de muur, boven een klein bureau, hing een jaarkalender met een naakte, gespierde jongen erop, die brutaal keek en een roeispaan voor zijn kruis hield. ‘Leuk hè?’ zei ze, erop wijzend, ‘dat is van de goededoelenactie van de roeivereniging. Ze gaan zo goed als naakt op de foto en verkopen de kalender in de stad en bij de universiteit. Ja, zoiets wil ik wel aan mijn muur hebben.’



De jongen had een sterk, Grieks uiterlijk. En in de flat, tussen de planten en die kalender, voelde Wander zich op leeftijd. Op een speelse, luchtige toon vroeg hij aan Gislene: ‘Vind je me niet te oud?’ ‘Ja.’ Ze lachte. ‘Maar dat vind ik eigenlijk wel spannend, zo’n rijpe man.’ Dat woord: rijp. Hij wist niet of hij dat positief of negatief vond klinken. Ergens kietelde iets in zijn maag.



Ze kleedden elkaar uit. Wander was bang voor de afschuw, de weerstand die altijd kwam, maar terwijl hij naar haar keek voelde hij een zachte massa in zijn keel, een jongensachtigheid, een tikkeltje onzeker, maar ook een tikkeltje baldadig, zonder dat daar energie of actie uit voortkwam. Hij beeldde zich in dat hij in een nachtclub stond, weer achttien, een biertje ongemakkelijk in de hand en een licht zingende angst in zijn buik, kijkend naar de dansende vrouwen en wetende dat hij daar straks op af moest stappen. Hij wist niet wat hij zou zeggen. Zo was het nu ook, terwijl zij naast hem lag en hij naar het plafond lag te staren. Hij keek naar haar, dat zachte lijf en dat lieve gezicht, het litteken op haar wang. Hij bleef stil, bang dat het allemaal voorbij zou gaan, zoals alles dat deed, zoals de lichten en de muziek ook uiteindelijk uitgingen op de dansvloer.



Wander herinnerde zich alle verhalen die hij had verzonnen over dat litteken. Verhalen die hem al twee maanden bezighielden, in bed en in die seminarzaal. Hij draaide zich naar haar toe. Hij bewoog een hand naar haar gezicht, de ruwe huid van het litteken voelde als prikkeldraad aan zijn vingers. ‘Hoe kom je daaraan?’ Ze bracht een hand naar haar wang, leek even verrast. ‘Oh dit? Ja…’ ‘Ik heb me vaak afgevraagd hoe dat zit,’ zei hij. ‘Als je het aan niemand vertelt…’ zei ze speels. Hij knikte. Ze ging op haar rug liggen. ‘Ik vertel daar eigenlijk nooit over,’ begon ze. ‘Vroeger verzon ik allerlei verhalen over hoe ik eraan gekomen was, omdat ik bang was hoe mensen me zouden zien, wat ze van me zouden vinden. Soms zei ik dat ik aangereden was, of dat ik een ongeluk had gehad, of zelfs erger, dat mijn vader me sloeg.’ Ze lachte, een beetje gegeneerd. ‘Erg, hė? Ja, god, dat kan natuurlijk niet. Maar ik was gewoon bang voor hun oordeel, denk ik. Het echte verhaal is een beetje saai.’ Wander richtte zich op, steunde met een arm onder zijn hoofd. ‘Toen ik heel klein was, zo rond mijn vijfde, hadden mijn ouders een klein roze fietsje voor me gekocht. Ze zeggen dat ik heel enthousiast was en meteen naar buiten wilde. De eerste pogingen gingen goed, maar bij de vijfde of zesde,’ ze stopte even, ‘ik weet eigenlijk niet welke het was, ik was natuurlijk heel klein, maar goed, ja. Bij die poging viel ik.’ ‘Stoeprand?’ vroeg hij. Ze schudde haar hoofd. ‘Er lag glas op de stoep, een kapot bierflesje, en daar viel ik zo bovenop. Mijn vader zegt dat er overal bloed was, op de stoep, op de fiets, op mijn jurkje. Ik heb heel veel gehuild.’ Ze had een arm over haar ogen gelegd, alsof ze niet durfde te kijken. ‘De huisarts zei dat het niet zo erg was. Het was zo gehecht en ik kreeg er een klein knuffelbeertje bij. Die heb ik nog steeds. Binnen een paar weken was de wond genezen, maar het litteken bleef. Mijn moeder zei dat het niet zo erg was. Maar ik voelde me heel lelijk. En dom, het was zoiets onbenulligs. Vallen met je fiets, zoals elk ander kind, maar opeens ben je gewoon voor je hele leven lelijk.’ Gislene staarde naar het plafond. Het raam van haar kamer stond open en buiten waren twee mensen begonnen te praten. Ze hadden een plat accent en hun stemmen waren als twee grote hamers die om en om op een ijzeren paal sloegen. Op de gang, door de dunne kamerdeur, hoorde hij de bass van elektronische muziek, soms het gebrul van jongens, dan weer het opentrekken van flesjes bier.



Gislene ging op de rand van het bed zitten, het laken kraakte als stokbrood. Toen zei ze: ‘Maar ja, dat is nu eenmaal hoe het is. Net als dit.’ Wander begreep haar niet en probeerde haar te omhelzen, maar voordat hij haar kon aanraken, stond ze op. ‘Waar heb je het over?’ Ze begon zich aan te kleden. Wander keek naar haar, haar rug was wat gebogen, er prikten wervels door haar huid heen. ‘Toen ik jonger was dacht ik altijd: als ik ouder ben, vind ik dat litteken niet meer zo erg. Als die wond is genezen, durf ik die aan iedereen te laten zien. Ik vind gewoon een leuke jongen, een walnoot, sterke buitenkant en zacht vanbinnen. We blijven bij elkaar, tot oneindig. Want dat is hoe dat werkt.’ Wander dacht aan hemzelf: al het goede verveelt.



Ze was bij het raam gaan staan. Haar lichaam was soepel en volwassen. Wander stond op en liep naar haar toe, omhelsde haar van achteren. Ze draaide haar hoofd naar hem toe. Wander rook aan haar schouders, haar nek, haar hoofd, alles rook fantastisch. Hij greep haar steviger vast en wilde dit moment bevriezen. Ze legde een hand op zijn borst. Ze keek hem geknepen aan, moederlijk. ‘Maar goed, mijn vriend is gewoon wie hij is. En zo is het, denk ik. Je valt van je fiets en dan heb je pech: een bierflesje snijdt je gezicht aan gort. Ook al is het heel lelijk, het is best wel bevrijdend dat het tussen ons zo stiekem is. Vind je ook niet? Dat het zo eenmalig wel lekker is? Je snapt me vast wel.’ Wander herhaalde in zijn hoofd dat woord: eenmalig. In zijn borst voelde hij een massief stuk ijzer smelten. De twee mensen buiten voerden een gesprek over hun baas, die ze verschrikkelijk vonden. Op de gang rende een meisje over de overloop, met van die zware, doffe klappen. ‘Ach…’ zei Wander, omdat hij niet veel beters kon zeggen. ‘Ik weet het niet, hoor.’ Hij trok haar naar zich toe. De geur, die hij net nog geweldig vond, kon hij niet meer ruiken. Even stonden ze zo tegen elkaar aan en hij voelde haar adem in zijn hals. Hij fluisterde, geforceerd: ‘Je bent zo mooi, Gislene, zo mooi…’ Ze maakte zich los en keek hem even meewarig aan. Ze liep naar de kast en trok een paarse slip uit een doos. ‘Heb je honger?’ vroeg ze, zonder hem aan te kijken. ‘Ik heb honger, namelijk.’ Hij knikte, slap, gewillig, een jongen. Zijn bord stoomde. Wat gele rijst met een opgebakken zakje roerbakgroente. Hij zag sperziebonen, mais, taugé en kastanjechampignon. In een bakje op tafel had ze een handvol huismerk kroepoek neergezet. Hij nam een hap en keek tijdens het kauwen naar Gislene, die tegenover hem zat, die nu groter dan hij leek. De twee jongens kwamen binnen om meer bier te halen en, anders dan zonet, vond hij dat ze oud leken, volwassen, sterk. ‘Ik hoop dat je van nasi houdt,’ zei ze, een beetje koel. Ze keek opzij, naar de twee jongens, zonder het eten aan te raken. ‘Geen gedoe. Daar hou ik van, Wander. Geen gedoe.’ Haar wenkbrauwen bewogen mee op de uitspraak van gedoe.



Wander probeerde wat te zeggen, maar er borrelde van alles in hem op. Stemmen trommelden op zijn oren, alsof hij een koptelefoon op had. Op de televisie in de kamer tetterde een reclame van Heel Holland Bakt. De amazone op de motorfiets aan de wand kreeg het gezicht van zijn vrouw, lachte naar hem, wijzende vinger. ‘Het wordt al laat,’ zei ze. Ze keek naar de jongens, die net weer naar buiten wilden gaan. Gislene deed iets met haar wenkbrauwen, de jongen met het kale hoofd bleef staan. ‘Al laat, ja…’ herhaalde Wander. Zijn stem sloeg over als een puber. De woorden bleven voor hem bungelen als koeken om in te happen, waar hij te klein voor was, waar hij net niet bij kon. Zijn mond trok scheef, terwijl hij haar strak aankeek. ‘Geen gedoe.’ Hij zei het nog een keer, harder. Daarna nog een keer. ‘Geen gedoe, nee.’ De jongens kwamen bij de tafel staan. Hun ogen waren donkere kassen. Gislene zat aan de rand van de tafel, die uit begon te rekken en alles leek steeds verder van hem weg. Wander kon niet zien hoe lang zij waren, hoe hoog de kamer was.

Ze stond te koken, met de rug naar hem toe. Ze droeg een dun truitje met een blote onderrug en ze leek groter dan hij,...

‘Zal ik je zakmes een onderhoudsbeurtje geven?’ vraagt de Zwitser. ‘Ik dacht dat je het nooit zou vragen,’ zeg ik. Hij loopt naar onze auto, verderop, waar de Brit en de Duitser nog altijd aan het ruziën zijn. De picknicktafel waaraan wij twee zitten is precies ver genoeg om niet met ze geassocieerd te worden, maar de ruzie wel in grote lijnen te kunnen volgen. De Zwitser komt terug met een etuitje ter grootte van een aansteker. Er komt een miniatuur tandenborstel uit. Een klein flesje olie. Een klein doekje. Ik krijg er barbie-heimwee van. Wil de miniatuurobjecten even aaien. Hij ziet mijn blik. Schuift de spullen naar me toe zodat ik ze even kan bepotelen. ‘Heeft nou iedere Zwitser zo’n onderhoudssetje?’ vraag ik. Hij haalt zijn schouders op. ‘Zo&#8217;n beetje. Zo’n multitool is handig in de bergen. En een mes dat dienst weigert op het cruciale moment is erger dan geen mes.’ Ik overhandig hem mijn zakmes. ‘Do I have permission to open your knife?’ vraagt hij. Ik maak een lichte hoofdbuiging. Ik wil hem vragen of er mes-etiquette bestaat, of dat hij me een beetje zit te plagen. Met deze jongen weet je het nooit. Enerzijds lijkt hij het hele leven en zichzelf bloedserieus te nemen, anderzijds ontdek ik hoe langer ik hem ken hoe meer momenten waarop hij in zichzelf zit te grinniken. ‘Waar hebben ze het inmiddels over?’ vraag ik, en gebaar met mijn hoofd naar de twee bij de auto. Hij haalt zijn schouders op. Ik heb meteen spijt van mijn roddelige vraag. Hij is een man van de aarde, de natuur, de bergen. Niet van ruzies over niks en gekrenkte ego’s. Maar dan zegt hij opeens: ‘Johan vindt dat David eens naar een dokter moet om de geringe lengte van zijn penis te laten bekijken. David heeft zonet een pak met worstjes naar Johan gegooid. Ze staan nu te discussiëren wie ze moet oprapen. Er zitten een paar duizend insecten op. En vleessap van de worstjes op Johans T-shirt.’ ‘Dé worstjes?’ ‘Dé worstjes.’



Goed, even een stapje terug. Hoe ik onder de aller helderste Melkweg ooit belandde met drie bizarre mannen, een gehuurde auto met een daktent en rottende lamsworstjes.



Ik ben in mijn eentje op reis in Australië. Het is niet een ik-ben-achttien-en-ik-ga-op-zoek- naar-mezelf-reis, maar het heeft er wat van weg. Ik ben twintig. Een half jaar geleden ontsnapte ik op een microseconde na aan de dood in een heftig verkeersongeluk met een tram. Ik was te overwerkt en druk met piekeren om goed uit te kijken bij het oversteken. Een dag later komt er iemand om in een vrijwel identiek ongeluk een paar straten verderop. Die realisatie doet iets met een mens. Zeker als je twintig bent. Terwijl ik high van de pijnstillers aan het revalideren ben, besluit ik het er eens van te nemen in het leven. Ik besluit eindelijk eens die grote reis te gaan maken en neem een voorschot op mijn smartengeld.



Het nadeel van alleen reizen in een groot land zonder rijbewijs is dat je afhankelijk bent van iedereen die op dit vlak een stukje onafhankelijker in het leven staat. En zo komt het dat ik een oproepje op het prikbord van mijn hostel hang. “Dutch girl looking for likeminded people to travel with to Kakadu National Park. No license, but I can sing and dj with the fiftyish songs on my phone.”



Natuurlijk krijg ik een sms’je van een enge man die zegt dat hij me wel het één en ander van de wereld wil laten zien. Iemand die me uitnodigt op de matras in zijn tweepersoons busje. Iemand die me uitnodigt bij hem op de boerderij, die zegt dat hij een verse zandhoop op zijn terrein heeft liggen die hij “Dutchie&#8221; noemt. We hebben het hier over het tijdperk vóór alle true crime Netflix-series, maar gelukkig word ik instinctief niet enthousiast van dit soort massamoordenaars met verse grafheuvels vernoemd naar mijn land van herkomst.



Uiteindelijk beland ik om de tafel met drie mannen die allemaal in hetzelfde hostel verblijven. Er is David. Zesendertig jaar oud, dik, zo bleekroze als je je een Brit voorstelt, zeer kalend maar in de ontkenning daarover. Hij draagt afritsbroeken, een rieten hoed en canvassen wandelschoenen voor in de tropen, ook al zijn we in de grootste stad in de omliggende duizend kilometer. David is klaar voor avontuur en hij is niet bang om dat uit te stralen. Hij is hier om opnieuw te beginnen.



David heeft duidelijk zijn hele leven nog nooit ergens bij gehoord, behalve bij zijn moeder. Totdat hij op reis vertrok woonde hij nog thuis. Ik vraag me af of zij geholpen heeft om zijn outfit uit te zoeken of dat hij dat helemaal zelf gedaan heeft. In het verlengde daarvan vraag ik me af of het aan haar en haar inmenging te wijten is dat zijn leven nooit echt op gang is gekomen, of dat hij ook dat volledig aan zichzelf te wijten heeft. Maar dat vraag je natuurlijk niet zomaar aan een man van zesendertig. Dus ik houd het bij aannames.



Er is Johan. Negentien, Duits, draagt een canvassen cowboyhoed. De eerste keer dat hij Engels begint te praten heb ik het gevoel dat ik naar een porno-satire zit te luisteren. Hij heeft zo’n zwaar, kreunend Duits accent dat het een parodie op Engelssprekende Duitsers lijkt. Zeker als hij in de supermarkt aan alle medewerkers maar blijft vragen waar de “nuuuuudelnnnnnn&#8221; zijn (noedels, Duits voor pasta) realiseer ik me dat ik deze man nooit van mijn leven serieus ga kunnen nemen. Johan komt uit een extreem uitgestorven stuk van Duitsland, en heeft zodoende sinds zijn veertiende al een rijbewijs. Hij moest meehelpen op de boerderij, zware voertuigen rijden, ver reizen naar de dichtstbijzijnde kerk. In Duitsland schijn je dan een speciale uitzondering op de wettelijk toegestane chauffeursleeftijd aan te kunnen vragen. Johan heeft het iedere tweede zin over zijn verloofde. Een meisje waarvan bij doorvragen een foto getoond wordt en die een soort gnoom van zestien blijkt te zijn, maar ondanks alles staat hij toch erg trots met zijn arm om haar heen op de foto.



En dan is er Chris. Zwitsers, zwijgzaam, noemt geen leeftijd, heeft in het Zwitserse leger gezeten en heeft opvallend kleine tanden. Hij is voor onbepaalde tijd op reis. Chris fascineert me vanaf het begin. Alles aan hem is in balans en precies zoals het moet zijn. Ik heb heel diep respect voor mensen zoals hij, die niks willen of proberen te zijn maar die gewoon kloppen. Ik vermoed dat hij zo iemand is die daadwerkelijk alles dat hij heeft meegenomen op reis ook regelmatig gebruikt. Ik wou dat ik meer zoals hij was.



We besluiten met zijn vieren een auto te huren. Zo eentje met een tent op het dak en een kookkit erbij. Dan zijn we helemaal zelfvoorzienend in de outback.



Al tijdens het inkopen doen gaat het mis. David wil toch “at least half decent”&nbsp;eten. Hiermee bedoelt hij onder andere dat hij een pak met zestien lamsworstjes en mint sauce mee wil. Johan wil alles in onverwoestbare conserven en gedroogde dadels en vijgen. Hij zegt dat David dat op zijn leeftijd best ook in zou slaan. Of vindt hij het normaal om altijd geconstipeerd te zijn?



‘Dat kan zo een paar kilo schelen,’ zegt Johan tegen David, en prikt in diens buik. Terwijl er spuugdeeltjes uit Davids mond wolken als hij probeert Johan af te bluffen in beter Engels, word ik steeds angstiger voor het naderende avontuur.



Al kijkend naar hoe ze wild staan te gesticuleren met hun geprefereerde outback-voedsel, realiseer ik me opeens dat ik Chris nergens meer zie. Ik dwaal door de gigantische supermarkt en vind hem bij de non-food afdeling. Hij staat in alle rust de kampeerspullen te bekijken. Lampjes die op een zonnecel werken. Waterzak-douches.



Ik inspecteer de slaapzakken. Ik ging niet op reis met het idee te gaan kamperen, en het schijnt flink af te kunnen koelen in de outback. Opeens ligt Chris op zijn buik voor het schap en steekt zijn arm tot schouderhoogte tussen de spullen. ‘Wat dóé je?’ vraag ik. Het ziet eruit alsof hij een koe inwendig aan het onderzoeken is. Dan trekt hij een blauwe foedraal tevoorschijn. ‘Dit is waar je naar op zoek bent,’ zegt hij. Ik bekijk het blauwe ding beter. Het is een mummyslaapzak met de Australische vlag erop. Zo te zien was het de allerlaatste. En zo komt het dat ik mijn aller dierbaarste reissouvenir in een supermarkt koop.



Uiteindelijk staan David en Johan demonstratief een paar kassa’s bij elkaar vandaan af te rekenen. David heeft een mandje vol verse worstjes en bacon, Johan heeft een stapel blikken, wat astronautenvoedsel en gedroogd fruit. Zonder dit al te duidelijk uit te spreken hebben Chris en ik naast wat snacks en vers fruit wat complementaire dingen voor bij Johans voorraad uitgezocht. We hebben zo onze vraagtekens bij de formule rauw vlees, Australische zon en de lokale krokodillenpopulatie. Bovendien hoef ik niet zo nodig dode babydieren met me mee een natuurgebied in te nemen. Het voelt op een vreemde manier oneerbiedig. Maar dat zeg ik niet.



Al in de auto naar Kakadu National Park gaat het helemaal mis. We zijn nog geen vijf minuten onderweg. Johan zit achter het stuur van de enorme terreinwagen die we hebben gehuurd. David is na veel aandringen van hemzelf op de passagiersstoel ernaast terechtgekomen. Wat blijkt: hij vertrouwt Johans rijkunsten voor geen meter en is vastberaden daar op een nét verstaanbare fluistertoon bij iedere zich voordoende gelegenheid iets van te zeggen. ‘I wouldn’t have slipped in between those two, but you know&#8230;’ fluistert hij op een rotonde. ‘Interesting usage of the break,’ lispelt hij als Johan een beetje plotseling remt voor een roofvogel met een spanwijdte van twee meter die opvliegt vanaf een kangoeroekarkas.



Misschien is Johan lichtelijk doof van een leven tussen luidruchtige landbouwmachines en heeft hij niet alles gehoord. Misschien is zijn ego zo groot dat het hem aanvankelijk niks doet. Misschien is hij heel erg van plan&nbsp;the bigger man&nbsp;te zijn in deze situatie. Dus het duurt lang voordat hij reageert. Maar dan opeens slaat Johan een bizarre, schrille kreet. Het heeft iets dierlijks. Hij trekt zijn schouders op, stampt met beide voeten tegelijk op de vloer voor zijn pedalen en schudt aan het stuur.



&#8216;Shut the FUCK up David, shut the fuck UP,’ zijn pornostem schiet beangstigend hysterisch de hoogte in. ‘If you would have known this much about life, do you think you would have been here at 36 years old with three random teenagers in a car? Do you really think that if you had it all figured out, you would have zero friends who wanted to join you on this journey of a lifetime? Do you really think you would have called your mother straight before we left to let her know that you would not be calling tomorrow because there would be no wifi? Do you really think you would be taking fucking sausages into the desert? Wake the fuck up David, your life is a fucking joke, a fucking joke.’ Als verstijfd zitten Chris en ik achterin. ‘Let vooral niet op de kinderen op de achterbank,’ fluistert hij tegen me. ‘Do you have something to add, Chris?’ Als een zweepslag klinkt Johans stem door de benauwde auto. David gnuift. Probeert zich te herpakken. Maakt dankbaar gebruik van de afleiding die Chris’ opmerking bracht om met een goed wederwoord te komen. ‘Volgens mij ben jij de enige tiener hier, Johan,’ zegt hij. ‘Zo gedraag je je in ieder geval wel.’ Hij draait zich half naar ons om en kijkt ons met een schuin glimlachje aan. Maar zijn mondhoek trilt en het zweet parelt langs zijn slapen. Het haar in zijn nek is nat. Hij ziet er viezig en hulpeloos uit. Hij probeert iemand in zijn hoek te krijgen, iemand die hem gaat helpen om hiervan terug te komen. Maar Chris en ik zijn samen Zwitserland daar op de achterbank en blijven verbluft stil. ‘That&#8217;s not the fucking point David,’ gilt Johan. ‘En nu hou je je fucking bek anders stop ik hier aan de kant van de weg en laat ik je achter.’



We weten allemaal wat dat betekent. De bermen zijn steenrood van het zand dat zich kilometers ver uitstrekt en overal liggen kangoeroekadavers. Hier achtergelaten worden in de brandende zon, zonder water en beschutting betekent dat je voor zonsondergang waarschijnlijk dood bent of een ongeneeslijke vorm van huidkanker hebt op gelopen. Het is daarna heel lang stil. Ik heb het gevoel dat we allemaal maar half zoveel ademhalen als we normaal zouden hebben gedaan. Ik realiseer me dat David in stilte munitie spaart voor een wraakactie. Maar ik hou mezelf heel erg voor dat dat niet mijn probleem is.



Het is pikdonker als ik wakker word van een schuivend geluid. Ik lig samen met Chris tussen de andere twee in de tent. David ligt links naast me. Het duurt even voor mijn ogen aan het donker gewend zijn en voor ik wakker genoeg word om dat wat ik waarneem te verwerken tot een conclusie: David ligt naast me te masturberen. Onder zijn slaapzak. Ik vind het onwaarschijnlijk ingewikkeld wat ik met dit gegeven moet doen. Gelukkig wint na een paar minuten de slaap. Het was een dag vol indrukken.



De volgende dag lijken David en Johan tot een gewapende vrede te hebben besloten. Ze haten elkaar intens en laten geen kans voorbijgaan om afkeurende blikken te werpen en geluiden te maken, maar alle regelrechte beledigingen houden ze voor zich. ‘So, David, heb je een vriendin moeten achterlaten daar in Engeland?’ vraagt Johan verrassend neutraal.



David schudt zijn hoofd. Leest gelukkig niet meer in de vraag dan de vraag zelf. ‘Ik ben nooit echt het relatie-type geweest,’ zegt hij, ‘Mijn laatste vriendin maakte het uit nadat ze had geklaagd dat ik me aftrok in mijn slaap.’ Mijn hart slaat een slagje over. Hij trekt weer zo’n poging-tot-sympathie-opwekkend scheef glimlachje. Ik glimlach niet terug. &#8216;Ze verzinnen de gekste smoesjes om maar gewoon niet te hoeven zeggen dat ze iemand anders hebben, hè?’ Ik vraag me af of dat überhaupt mogelijk is, in je slaap, maar zeg het niet hardop. Zelfs Johan moet hier namelijk een beetje om lachen.



Toch blijft de vrede niet lang hangen. Bij aankomst op onze tweede kampeerplaats blijkt ten eerste dat op het moment dat de zon begint te dalen ongeveer honderdmiljoenmiljard muggen opeens helemaal klaar voor de tijd van hun leven zijn. Ik overdrijf dit niet. Terwijl ik er eentje doodsla op mijn onderarm word ik gelijktijdig op acht andere plekken gestoken, dwars door mijn kleding heen. Zoiets bizars heb ik nog nooit meegemaakt. We slaan onszelf en elkaar net zolang totdat we overstag gaan en ons hele lichaam met vergif uit een busje inspuiten. De gekmakende jeuk is op zichzelf al niet best voor de toch al wat lage moraal. Maar dan gaat de achterklep open en komt de meest intense lijklucht naar buiten gekwalmd. De lamsworstjes zijn gaan rotten.



Er lijkt wat rottingsvocht op Johans backpack te zijn gedrupt. Johan is woest. David probeert dit af te schuiven op Johans naar zijn mening waardeloze inpakvaardigheden Als zijn worstjes gewoon netjes een eigen vierkante meter ruimte hadden gekregen waar geen andere spullen lagen, zoals hij had gevraagd, was dit namelijk nooit gebeurd. ‘Als jij niet zo dik was geweest dan was er misschien meer plek in de auto geweest voor dat soort fratsen,’ roept Johan. ‘Als jij niet zo’n lelijke vriendin had gehad was je misschien haar en niet ons gaan lastigvallen met je aanwezigheid,’ gilt David met een hysterisch hoog stemmetje terug. Chris pakt vakkundig onze slaapzakken en een zak chips en gebaart me hem te volgen naar een picknicktafel verderop.



En daar zitten we dan. De Zwitser en ik. Allebei in een slaapzak geritst. Ik heb de mummykap over mijn hoofd getrokken. ‘Het is jammer dat die twee zo druk met elkaar zijn dat ze ons hier niet zien hier,’ zeg ik tegen Chris. &#8216;Van een afstand moet het eruit zien alsof er twee gigantische wormen aan een picknicktafel zitten.’ Hij grinnikt zonder opkijken zijn kleine tanden bloot. Hij heeft mijn zakmes vast zoals een ervaren fokker een puppy op zou pakken. Zorgvuldig, maar met stevige en trefzekere hand, precies wetend waar de kwetsbare plekken zitten en die vakkundig omzeilend. Hij oliet de scharniertjes, scrubt stof en zandkorreltjes weg. ‘Je vindt me vast een waardeloze messeneigenaar,’ zeg ik. ‘Ik heb ze erger gezien,’ zegt Chris. Dat is een vriendelijke manier om ja te zeggen, denk ik. Maar gelijk heeft hij. ‘Heb je al omhoog gekeken?’ vraagt Chris. Ik realiseer me met een beschaamd gevoel dat ik daar in alle opwinding van de ruzie niet aan toe ben gekomen. Dus leg ik mijn hoofd in mijn nek en kijk omhoog. Mijn mond valt open. Ik begrijp voor het allereerst ten volle waarom de Melkweg de Melkweg heet. Het is alsof er een blauwig witte snelweg boven onze hoofden hangt. Een baan van sterrenstof, zo helder en afgetekend dat ik hem zou moeten kunnen aanraken als ik opsta. Ik heb nog nooit zoveel sterren in de lucht gezien. Hoe kan het ook anders, de dichtstbijzijnde plek met onnatuurlijk licht is honderden kilometers van hier. ‘Wauw,’ zeg ik. ‘Mensen zouden vaker omhoog moeten kijken,’ zegt Chris. Hij overhandigt me mijn mes. ‘Het is goed om je soms te realiseren hoe belachelijk klein je bent te midden van álles dat er is,’ zegt hij, &#8216;hoe weinig je eigenlijk uitmaakt.’ ‘Dat klinkt best verdrietig,’ zeg ik, hoewel het me ontroert. ‘Vind je? Ik vind het juist onwaarschijnlijk geruststellend dat mijn leven niet zo ontzettend veel uitmaakt. Je kunt je over dingen eindeloos het hoofd breken, of tegen dingen opzien, maar als je bekijkt hoe klein jouw leven en jouw keuzes te midden van dit alles zijn&#8230;’ ‘Dan valt er een heleboel weg,’ zeg ik. ‘Precies. Opeens wordt het leven dan heel simpel.’ Verderop ons staan Johan en David nog steeds tegen elkaar staan te schreeuwen. ‘Dankjewel,’ zeg ik. ‘Anytime,’ zegt hij.

‘Zal ik je zakmes een onderhoudsbeurtje geven?’ vraagt de Zwitser.‘Ik dacht dat je het nooit zou vragen,’ zeg ik.Hij loopt naar onze auto, verderop, waar...

De academie was groter dan Wander zich herinnerde. Hij ging niet meteen naar de studeerkamer van zijn collega maar doolde koortsachtig door het gebouw. Het was een statig college: hoge zuilen, gotische ramen en marmer dat blonk van de was. Eigenlijk deed het hem altijd denken aan een katholieke kerk, zo’n enorme fabriek voor predikers, monden vol religieuze praat en theosofie, de studenten als jonge acolieten op de bank. Getrainde gewilligheid, dat volgzame. Hij bestelde bij de kantine een kop koffie die hij in bruin karton kreeg geserveerd. Er stonden kreten op: ‘happy green’, ‘happy drinks’. De koffie smaakte hem niet. Een verschil van groot en klein: de universiteit met de statige en eerbare reputatie, met het traditionele imago, maar de koffie werd overal volgens vast recept waterig gezet.



Hij nam de trap naar boven en liep door een stille gang met dichte deuren. Hij spiekte door de ramen en zag collegezalen, soms leeg, soms gebruikt. Een man sprak in een microfoon die onhandig op zijn sobere das gespeld zat. De klapbanken waren voor de helft gevuld met studenten en voor de andere helft met tassen, boeken, jassen en uitgetrokken schoenen. Hij keek op zijn horloge en zag dat het 10:34 was.



Hij baande zich een weg naar de kantoren. Omdat men in rust onderzoek wilde doen, zonder het constante lawaai van hakken, gympen en laarzen op de vloer, waren ze aan de achterzijde van het gebouw gepositioneerd. De vijfde deur op de tweede verdieping droeg de naam van Herman. Hij klopte aan, maar niemand deed open. Een minuut stond hij voor de deur, ongeduldig. Hij klopte nogmaals. Er kwam geen reactie. Had Herman wel op zijn mail gereageerd? Hij probeerde voorzichtig de deurknop. Misschien was Herman slechts in gedachten verzonken. Een erg normale kwaal onder professoren. De deur klikte klikte open. De kamer was leeg.



Op het houten bureau dat bij het raam stond, op het groene tafelblad, lagen een dichtgevouwen map, een paar pennen en een los papier beschreven in doktershandschrift. Daarnaast een witte mok, de inhoud opgedroogd. De stoel was achteruit geschoven. Tegen de muur stond een eveneens groene sofa die er weinig gebruik uitzag. Daarnaast een simpele stoel en een tafeltje. Aan de andere kant stellingkasten vol boeken. Een kantoor met de smaak van een professor: functioneel.



Wander ging op de bank zitten. Was Herman soms in college? Natuurlijk was het verplicht voor alle professoren om te doceren, maar de meeste voldeden heel efficiënt aan die eis in een paar maanden per collegejaar. Herman had hier niet over gesproken in de recente mails. Och, dacht Wander, Herman zou vanzelf terugkomen en dan zouden ze elkaar hier vinden. Misschien dat hij een dutje kon doen? Hij had die nacht zo weinig geslapen. De bank was een stuk comfortabeler dan hij had gedacht. Hij legde zijn benen over de leuning, zijn voeten bungelend voor de dichte deur. Hij sloot zijn ogen. Zijn trui knelde om zijn nek, hij trok de hals recht.



Hij dacht aan Gislene. Zou hij geen flater bij haar slaan? Waar ging hij het over hebben? Die ochtend had hij het vrij zeker geweten, maar nu, hier in een leeg kantoor, vroeg hij zichzelf af wat hij daar deed. Hij, een volwassen. getrouwde man, op zoek naar een jonge vrouw. Het leek wel een midlifecrisis. Hij zag zichzelf liggen: onhandig figuur, gekreukelde kleren, ongewassen haar. Hij sprak zichzelf bemoedigend toe, maar dit hielp niks. De woorden vielen een voor een als natte doeken met een klets op de vloer.



Hij kon niet slapen. Na zo’n twintig minuten bedacht hij dat hij misschien gewoon honger had. Hij dacht aan de kantine, de koffie, mogelijk een vroege lunch? Hij stond op, ging naar buiten, trok zijn trui recht en sloot de deur, de trap af, hup, naar beneden.



Het was middagpauze. Het geluid van wel honderd stemmen sloeg hem om de oren. Hij liep naar het buffet en ging wat ongemakkelijk in de rij staan. Hij dacht terug aan dat hotelontbijt, alweer twee maanden geleden, waar hij eveneens zo vermoeid had gestaan. Nu stond hij, in plaats van tussen de oude mannen, tussen de jonkies. De ironie daarvan liet hem koud, hij had honger. Hij legde hij zijn armen over elkaar, ging wat rechter staan, wipte wat heen en weer. Zijn blik werd zacht, alsof er een waslaagje overheen viel. Zo, dacht hij, dan zag hij er tenminste zelfverzekerd uit. Hij keek naar het joch dat voor hem stond. Leren schoudertas, groene sweater met de opdruk Egalité, witte sneakers. Twee witte dopjes staken in zijn oren, er kwam een zoemend geluid uit. Wander keek losjes de zaal rond. Er was niemand van hogere leeftijd. Even leek hij hiervan te schrikken, was bang dat hij uit de toon viel. Toen zag hij verderop in de rij twee net geklede mannen staan, nog ouder dan hij. Ze waren er dus toch, de stumpers, en hij haalde opgelucht adem.



Zijn blik viel op vier vrouwen. Er ging er een rilling door zijn borst, van kramp en opluchting tegelijk, zo’n pijnscheut die geen zeer deed. Gislene nam een slok van haar koffie, kneep met haar ogen, leek wat te zeggen, haar wenkbrauwen bewogen mee, legde een hand op de schouder van een vriendin, streek een pluk haar achter haar oor. Hij zag het alsof het speelfilm was, hij ver weg, zij dichtbij. Hij zag alles vanuit de derde persoon. Hij voelde zijn benen, handen, schouders. Zijn maag gierde, maar niet van de honger. Koortsig dacht hij aan wat hij kon doen. Zij zag hem niet. De rij schoof op, het joch schoof op, hij schoof op, en de realisatie dat hij alweer bij het koffiezetapparaat was, wierp hem ruw terug in het zadel. Hij kon hier niet zo aarzelend blijven staan. Hij zette een bruine beker onder het apparaat. Uit de vitrine zocht hij een broodje mozzarella-tomaat en hij rekende af. Dit deed hij met het soort afwezigheid en onhandigheid van iemand die wenste dat niemand naar hem keek.



Hij ging aan een tafeltje aan de andere kant van de ruimte zitten. Hij at in stilte zijn brood en dronk de koffie. Een halfuur hoorde hij om hem heen gesprekken en het muggengezoem uit oordoppen, het gekraak van plastic zolen, het tikken van hakken, het scherpe geluid van een hiel of stoelpoot.



Een voor een waren de vriendinnen weggegaan. Gislene was een boek gaan lezen. Hij stond op, liep op haar af. Hij stak een hand in zijn zak en sprak op de koelste toon die hij uit zijn strot kreeg: ‘Wat grappig, jij hier?’



Ze keek op en trok het boek voor haar neus. Zo loerde ze naar hem over de rand. Ze zeiden allebei geruime tijd niets, maar bleven elkaar aankijken. Een jongen liep achter Wander langs en stootte hem aan. Even verloor hij zijn balans. Gislene greep deze kans en toen hij weer naar haar keek, was ze haar tas aan het inpakken. Snel ging hij naast haar zitten en pakte haar hand. Ze trok hem niet terug. Ze zat met haar tas onhandig op haar schoot, hij daarnaast. Schichtig keek ze naar hem, haar blik vol ongeloof en tegelijk nieuwsgierig. Ze zei krachteloos: ‘Grappig, ja.’ En toen, met meer volume: ‘Je liet me schrikken.’ ‘Ik was in de buurt,’ begon hij, en vertelde haar dat hij hier was gekomen om met Herman te praten. ‘Maar toen ik je zag zitten wilde ik…’ De woorden knepen in zijn mond. Zoiets kwetsbaars kon hij niet zeggen. Hij slikte even, probeerde het nog een keer, maar opnieuw lukte het hem niet. Dus hij vroeg slapjes hoe het met haar ging. Ze reageerde niet op zijn vraag. Ze begon te praten, op fluistertoon, meer tegen haarzelf dan tegen hem. ‘Wat doe je hier nu, opeens?’ Ze trok haar hand terug en kneep in haar tas, keek weg, toen weer terug, nu boosaardig. ‘Goed, je bent hier.’ ‘Ik zag je zitten,’ zei hij opnieuw. ‘Begrijp me niet verkeerd, alsjeblieft, ik wilde-’ Bij die woorden kneep ze met haar ogen. Wander begon snel een nieuwe zin. ‘Was het niet leuk, toen?’ ‘We hebben afscheid genomen. Dat je hier nu bent! Zoiets moet toch bij zo’n weekend blijven? Ik, jij, mijn vriend…’ Ze begon zachtjes te schelden, in het Nederlands. ‘Jezus.’ Wander wist even niet wat hij moest zeggen. Opnieuw voelde hij die tederheid die hem vreemd was. ‘Ik had zin om je weer te zien,’ zei hij en hij pakte opnieuw haar hand. Ze keek naar zijn trouwring. ‘Je bent getrouwd.’ ‘Dat klopt,’ zei hij. ‘Maar wat zou dat?’ ‘Nee, niets.’



Ze stond op, hing haar tas over haar schouder en met haar dienblad in de hand begon ze weg te lopen. Wander kwam haastig achter haar aan. ‘Kom nou toch, kom nou…’



Ze liepen achter elkaar, langs het dienbladenrek, de kantine door en daarna door door de gangen van het gebouw. Steeds probeerde hij haar in te halen, of haar te roepen met zachte woorden. Hij zei: ‘Je weet niet hoeveel ik…’ en ‘Dat weekend, dat was zo’n bijzondere…’ Ze bleef maar lopen, met stevige passen zodat ze constant net buiten zijn bereik bleef. Op gegeven moment begon ze te neuriën. Soms keek ze achterom, om te zien of hij nog achter haar aan liep. Hij dacht dat ze lachte, maar kon het niet goed zien. Bij de ingang van de kantine minderde ze vaart en pal voor de receptie kreeg hij haar te pakken. Hij draaide haar met dwang naar zich toe. Ze deed alsof ze tegenstribbelde, maar deed eigenlijk geen moeite. Hij hield haar arm stevig vast, hij voelde de vrouwenhuid en het dunne bot. ‘Stommerd,’ zei ze. En hij: ‘Ja.’



Ze keek hem doordringend aan en lachte, breed. Ze had een spleetje tussen haar tanden en dat litteken verfrommelde weer. Ze zuchtte, rolde met haar ogen. Vervolgens legde ze haar hand plat op zijn borst. ‘Goed, goed, wat zou het ook…’ Ze keek hem gretig aan. ‘Geef me je telefoon. Ik woon dichtbij, ik stuur je mijn adres.’ Hij haalde zijn telefoon uit zijn broekzak, onhandig toetste hij de code in. ‘Kom na werk naar mijn huis en dan praten we verder.’ Ze giechelde. ‘Toch spannend, hè, zo?’ Ze kneep in zijn hand. ‘Vanavond.’



Daarna liep ze weg, repte zich door de lange gang, met haar tasje bungelend tegen haar onderrug. Hij keek haar na. Wander voelde de droogte in zijn mond, smakte en gleed met zijn tong langs zijn gehemelte. Hij zag opeens dat de vrouw achter de balie van de receptie naar hem keek. Een rilling liep over zijn ruggengraat, maar tegelijkertijd voelde hij zich triomfantelijk. Hij ging zijn tas halen, die hij in de kantine had laten staan. Een jongensachtige grijns stond op zijn gezicht en hij voelde de onbeschrijfelijke spanning in hem opbouwen, eentje die hij jaren geleden dacht te zijn kwijtgeraakt. Daarna begaf hij zich naar de tweede verdieping, waar hij Herman nu wel in zijn studeerkamer vond.

De academie was groter dan Wander zich herinnerde. Hij ging niet meteen naar de studeerkamer van zijn collega maar doolde koortsachtig door het gebouw. Het...

Ooit was ik een vrouw met een eigen verdieping in een herenhuis in het hartje van Antwerpen.



Ik hoor je zuchten. Romantiek.



Antwerpen, daar waar alles zachter is: de mensen, de broodjes, de g. Ik ben me er altijd een&nbsp;Englishman in New York&nbsp;blijven voelen, zoals Sting dat zo treffend verwoordde.&nbsp;I’m an alien. I’m a legal alien. I’m an Englishman in New York. Ik ben een Arnhems meisje dat zich tot haar verhuizing naar België nog nooit zo’n boomlange, struise, gênant directe vrouw heeft gevoeld. Naar Nederlandse standaarden ben ik op dat vlak een zachtgekookt ei met een flink vloeibare dooier. Naar Belgische standaarden ben ik een vuurtoren van ongewenste uitgesprokenheden. Je zult begrijpen dat ik me nooit helemaal thuis ben gaan voelen bij onze Zuiderburen, mijn persoonlijkheid en humor steeds meer inslikkend om maar niet constant aangestaard en in stilte verwenst te worden door iedereen in dezelfde ruimte. Maar uiteindelijk doet romantiek het goed bij een rouwrandje.



Inmiddels woon ik in een woongroep die zo ver buiten Amsterdam ligt dat ik eigenlijk een hele provincie verderop woon. Ik hoor je grinniken om deze overdrijving, maar het is echt waar. Je vraagt je wellicht af waar het mis is gegaan.



Het antwoord is: het ging mis bij een grill. En daarna bleef het misgaan bij die grill.



Laat ik je eerst eens voorstellen aan de verschijningsvorm van dit onheilsobject. Je kent ze wel, van die tosti-ijzer achtige keukenapparaten waar je groentes, tosti’s en burgers tussen kunt leggen om ze binnen de veilige geborgenheid van je huis te indoor-barbecueën en van een paar mooie zwarte streepjes verkoling te voorzien. Onschuldig, zou je zeggen. Dat is gerekend buiten de grote ontwrichtende kracht van deze ongeluksmagneet.



Ik koop de grill aanvankelijk om iets goed te maken in de wereld.



Zoals zoveel studenten werk ik in een restaurant tijdens mijn studie in Antwerpen. Het restaurant heet De Camping. Aangezien ik nog nooit in een restaurant heb gewerkt beloven ze me daar alle geheimen van de horeca te leren. Dat klinkt leuker dan het blijkt te zijn. Ik ontdek dat vrijwel alles dat op de kaart staat uit de frituur of uit de vriezer komt, en dat bijna alles in de magnetron wordt bereid. Hoe langer ik er werk hoe meer ik weet, en hoe viezer al het eten me gaat smaken. De chef vertrouwt me na verloop van tijd zelfs toe dat de gegrilde groentes in de gegrilde groentesalade nep zijn. In de dramatische pauze die hij laat vallen, stel ik me van alles voor bij het nep-zijn van gegrilde groentes. Zijn ze stiekem van versnipperd en daarna geperst afvalvlees of restgroente gemaakt, zoals frikandellen? ‘Ze zijn gans niet gegrilld,’ zegt de beste man. ‘Die streepekes zijn met ‘nen stift aangebracht in de fabriek.’ Hij likt zijn sjekkie dicht en blijft me aankijken. Hij lacht zijn bruine tanden bloot. &#8216;People eat shit and they love it.&#8217;



Als tegenwicht tegen deze nepgrillerij besluit ik zelf een grill aan te schaffen, zodat ik in ieder geval in mijn eigen huis authentiek gegrilde groentesalade kan maken en nog eens iets echts kan proeven. Mijn tweede onderliggende motief is overigens wat minder wereldreddend en zuiver: als resultaat van mijn gevoel van totale ontheemding en een nogal ontwrichtende opleiding aan de lokale toneelschool heb ik gedurende dat jaar stukje bij beetje een eetstoornis ontwikkeld. Ik leef vrijwel louter op groente en pindakaas en sport acht keer per week, waardoor ik allerlei overbelastingen en ontstekingen aan mijn knieën en voeten heb. Ik kan op een gegeven moment enkel nog traplopen en opstaan van een stoel door me aan leuningen omhoog te hijsen. Al die kilo’s groente nu eens op een andere manier kunnen klaarmaken dan rauw of gestoomd is bijzonder welkom, dus zodra ik op het idee kom om een grill te kopen lijkt alles op z’n plek te vallen.



Ik heb die avond een berg onwillige paprika staan grillen voor mijn salade van ijsbergsla, extreem magere yoghurt en nog wat andere seksloze ingrediënten. Ik heb haast, heb de paprika niet handig en daardoor te dik gesneden. Die goedkope kutgrill kan sowieso niet op een hogere stand dan ontzettend mañana mañana, het zacht worden van de paprika duurt eindeloos.



Het resultaat is dat ik te laat mijn voordeur uit loop voor een avondcollege filosofie. De grill vervloekend, sta ik op de rand van de stoep en kijk naar rechts. Ik leun licht voorover en wil naar links gaan kijken maar stap al half de straat op want ik heb háást. En dan komt er een tram die me op z’n neus meepakt en meters verderop op de straat smakt.



Kort samengevat: Gebit aan gort, overal bloed,&nbsp;out of body experience, vol met pijnstillers gegooid worden en als een highe geest uit de fles opeens de meest Hollandse versie van mezelf zijn, maanden revalidatie.



Aanvankelijk kan ik alleen maar slapen. Na twee maanden komt de periode van doen alsof er niks aan de hand is. Doen alsof ik niet op een milliseconde na bijna dood was en dat nogal wat impact heeft op een mens. Van stiekem in stilte flink fysiek gehandicapt zijn.



Al voortploeterend met de hechtingen in mijn gezicht en mijn arm in een mitella sta ik een paar weken lang iedere dag &#8211; o ironie &#8211; in de tram om mezelf naar mijn opleiding te kunnen verplaatsen. Ik leer een heleboel over het leven tijdens deze maanden van verstilling. Eén van de dingen die ik leer, is dat ik mezelf figuurlijk &#8211; maar daar op die neus van de tram ook bijna letterlijk &#8211; compleet ben kwijtgeraakt op die toneelschool in België. Ik wil me niet langer ergens een legale, getolereerde buitenstaander voelen. Het is klaar.



Kort gezegd film ik stiekem een aanmeldingsfilm voor de Filmacademie met de camera van de opleiding, zit ik (per ongeluk) high van de pijnstillers bijzonder laconiek bij mijn toelatingsgesprek en slaag er daardoor op magische wijze in om één van de vijf beschikbare plaatsen van de opleiding documentaire regie te bemachtigen.



Dolenthousiast gooi ik al mijn bezittingen in verhuisdozen en keer terug naar de Heimat. Ik heb nooit geweten dat ik zo van Nederland houd totdat ik er weer mag gaan wonen.



De bijkomstigheid van aan de Filmacademie gaan studeren is dat ik in Amsterdam moet gaan wonen. Helaas zijn daar geen betaalbare herenhuizen beschikbaar, met uitzicht op de okapi’s van de dierentuin naast het centraal station. Ik beland in een herbestemd ziekenhuis waar ik een keuken en badkamer zonder ramen deel met zestien andere studenten.



Ik woon er een tijdje heel gelukkig. Op de valreep pak ik toch nog even het echte Nederlandse studentenleven mee. De reuring. De lol. De chaos. De typische, studentenhuiseigen schmutzigheid waar een mens de rest van haar leven aan kan blijven refereren. De vermiste waterkoker waar een ware heksenjacht naar ontstaat, tot kamerzoekingen aan toe. Ik hou van de manier waarop iedere verdieping een ander soort feestje geeft ieder weekend. Ik kan op een willekeurige verdieping uit de lift stappen en me in een andere biotoop begeven.



De grill is zo subtiel betrokken bij mijn vertrek uit mijn studentenhuis dat ik het slechts terugdenkend kan plaatsen.



Er vindt een reeks gebeurtenissen plaats waardoor ik besluit dat het allemaal erg legendarisch was, maar dat het tijd is voor een ander soort woonsituatie. Er is de drol in de douche. Er is die ochtend dat ik de keuken binnenkom en er tien wildvreemden blijken te slapen die een huisgenootje gisteravond super dronken heeft uitgenodigd, om vervolgens zelf maar niet wakker te worden en mij de volledige dag met hun ongewenste aanwezigheid op te schepen. Er is de huisgenoot die zichzelf met zijn kamerdeur wijd open een paar uur achter elkaar helemaal uit elkaar laat trekken door een man van Tinder die drie keer zo oud is als hij. En er is de verkolende tosti tussen mijn grill. Ik stuur in de groepsapp: ’Jongens, van wie is dit lapje koolstof en wanneer heeft het genoeg straf gehad? Het staat op het punt om in de fik te vliegen&#8230;?!’ ‘O sorry, van mij,&#8216; stuurt Semmy terug, &#8216;Ik zit in het vliegtuig, wil je ‘m even weggooien?’’



Ik beland in een woongroep die al een grill heeft staan. Een grotere. Een mooiere. Een duurdere. De mijne gaat vanzelfsprekend in een verhuisdoos in de kelder. Had ik me toen maar gerealiseerd dat het apparaat in de stilte van de kelder lag te zinnen op wraak. Dat hij zich lag op te laden voor een paar genadeklappen.



Zoals het met wel meer prille relaties in corona-tijd gaat, belandt mijn prela in een stroomversnelling in de eerste lockdown. Vertaling voor mijn moeder: pre-relatie, dat is een voorstadium van een relatie die zo pril is dat je het nog geen relatie noemt, maar waarin het wel duidelijk is dat je potentieel ergens naar op weg bent. Van de ene op de andere dag woon ik opeens min of meer samen. Het is nog niet zo lang uit met zijn ex en daardoor mist hij allerlei inboedel. Ik hoor je denken: het is nog maar zo kort uit dat hij nog niet eens een nieuwe waterkoker heeft gekocht? Rode vlag Marlies, rode vlag. Vlucht nu het nog kan. Je hebt helemaal gelijk. Had ik maar naar je geluisterd. Maar ik ben verliefd en ik heb zin in tosti’s. Na een paar maanden behelpen met koekenpannen besluit ik dat het tijd is om iets van mezelf bij hem neer te zetten. Ik ben er tenslotte toch zes dagen per week. Nietsvermoedend neem ik mijn grill mee naar zijn appartement. Zes tosti’s later krijgt hij uit het niks opeens een hysterische huilbui. Hij heeft geen idee hoe het allemaal zo snel is gegaan en hoe we hier opeens terecht zijn gekomen. ‘Dit is het niet,’ zegt hij. Om de duizend splintertjes in mijn borstkas maar niet te voelen besluit ik te handelen: Ik gooi mijn grill, mijn vierzijdige RVS rasp en een paar onderbroeken in mijn auto en maak dat ik wegkom van deze instortende man. Ik ben me altijd blijven afvragen of het meenemen van dat ene objectje inboedel naar zijn huis de druppel was die de emmer deed overlopen.



Hoe het ook zij: Ik verzet mijn zinnen door me volledig te storten op mijn werk. Maandenlang monteer ik onbetaald aan mijn volgende film. Het maakt mij en de editor niks uit. Het is onze eerste echte film na ons afstuderen en we gaan hier het maximale uithalen. We maken een feest van de lunchpauzes: meerdere soorten lekker beleg, koeken als dessert, vers brood van de bakker. Op een dag besluit ik als verrassing mijn grill annex tosti-ijzer mee te nemen. Je voelt ‘m al wel aankomen: een week later hebben we een vernietigende feedbacksessie met onze belangrijkste financier en wordt de op dat moment vrijwel voltooide film afgekeurd. Het advies luidt om met een nieuwe editor helemaal opnieuw te beginnen. Niet om die editor, maar om het project een frisse doorstart te kunnen geven. In complete verwarring nemen we die middag afscheid van elkaar, niet wetend dat we elkaar daarna een jaar niet zullen zien.



De grill blijft al die tijd in een boodschappentas bij mijn editor staan. Het begint me op te vallen bij hoeveel onheil het ding betrokken is en ik ben een beetje bang om hem op te gaan halen.



Een jaar later besluit ik dat ik een volwassen vrouw met een eigen bankrekening ben en dat ik niet zo kinderachtig moet doen en het apparaat gewoon op moet halen en moet zien voor wat hij is: een object zonder eigen wil. Op de terugweg verplaatsen de grill en ik ons vijfenveertig bijzonder stroeve minuten gezamenlijk door de stortregen. Ik vloek hardop. Ingepakt in zijn verweerde shopper stuitert hij woest door de krat voorop mijn bakfiets. Alsof hij boos is dat ik hem én zo lang in de steek heb gelaten én dat-ie nu ook nog eens een nat frame krijgt.



Als ik de grill thuis uit de tas haal kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat hij spreekwoordelijk z’n middelvinger naar me opsteekt met het enige middel dat hij daarvoor heeft. Al het kaasvet van de tosti’s van een jaar geleden kleeft in verschillende stadia van ontbinding en verkoling nog tussen, op en aan hem. Zelfs in mijn studentenhuis met de drol in de douche hadden ze dit te smerig gevonden om aan te raken. En dat zegt wat. Daarnaast ligt het apparaat in de tas in een plas water. Zul je zien dat ie kortsluiting veroorzaakt als ik ‘m aansluit, denk ik.



En dan is de maat vol. Er kleeft letterlijk en figuurlijk teveel negativiteit aan dit ding om het nog een doorstart te gunnen. De grill gaat op de wegdoe-stapel.



Daar sputtert het ding nog na. Hij valt een keer van de stapel wegdoespul af, op mijn voet. Mijn grote teen is wekenlang blauw, maanden later valt de verkleurde teennagel er pas af. Daarna stort hij zichzelf een keer op mijn zelf gelegde laminaatvloer en stoot er een flinke deuk in. Vanwege de hele voorgeschiedenis en vanwege deze laatste stuiptrekkingen ben ik bang om hem bij het grofvuil te zetten. Stel je voor dat iemand anders het apparaat daar wegpakt, denkend dat het nog een bruikbaar stukje apparatuur is? Stel dat een volstrekt onschuldig iemand de geest uit de fles laat?



Terwijl ik alle andere spullen al heb weggebracht blijft het ding in mijn huis achter. Stevig in zijn vieze Albert Heijn shopper gewikkeld zodat-ie niet zomaar kan openklappen, veilig onder een berg zware dingen zodat-ie niet kan ontsnappen staat hij in de gangkast.



Als ik aan deze reeks schrijf besluit ik dat het eindelijk tijd is om hem weg te doen. Ik neem hem met tas en al mee naar één van de ondergrondse vuilniscontainers bij ons in de wijk. Leg hem in de klep. Klap het ding dicht. Open hem opnieuw om te zien of de grill toch echt in de diepte is verdwenen. Op de één of andere manier blijf ik me toch afvragen wat het ding daar in de duisternis nog allemaal voor plannetjes ligt te beramen. Of de container misschien defect raakt en hij dus maandenlang daar in de ondergrondse vuilnisbuik zal blijven liggen. Of de gemeente al het vuilnis dan zal komen bevrijden en op de stoep zal uitstorten. Of hij dan “per ongeluk” in de bosjes zal belanden. Of hij daar dan door een niets vermoedende wijkbewoner gevonden zal worden. Of dan blijkt dat mijn adres per ongeluk ergens op of in de tas vermeld stond. Of hij op een dag opeens voor mijn kamerdeur zal staan. Maar voor nu lijkt dit verhaal vredig af te lopen.

Ooit was ik een vrouw met een eigen verdieping in een herenhuis in het hartje van Antwerpen. Ik hoor je zuchten. Romantiek. Antwerpen, daar waar...

De klok liep zoals vanouds. De zon stond op het gazon en de hond speelde vrolijk tussen de hagen. Het huis rook hetzelfde, de trap kraakte hetzelfde, de dagen werden weer hetzelfde. Hij stond vroeg op, zette koffie, deed rek- en strekoefeningen, las tijdens het ontbijt een stuk uit een vakblad en ging met een volle broodtrommel naar de faculteit. Daar werkte hij in zijn kantoor onverstoorbaar aan een nieuw onderzoek. ‘s Avonds na het eten ging hij gemoedelijk met zijn vrouw op de bank zitten om tv te kijken. Ze omhelsden elkaar, kusten elkaar in bed welterusten, en het scheen dat Wander veel lichter en rustiger van het weekend terug was gekomen, er was een spanning van hem af gegleden. Soms ging hij met de kinderen wandelen of fietsen, een ijsje halen bij de salon bij het plein. Een keer danste hij op Perfect Day van Lou Reed toen dat op de radio voorbijkwam.



Soms, als hij in zijn studeerkamer zat, of als hij van de faculteit terugreed naar huis, of als hij onder de douche stond, kwam het beeld van Gislene in hem op. Opeens zat ze daar weer, glas in de hand. Wander gaf het wat tijd. Dat is wat zo’n bijzondere ontmoeting kostte om te verwerken. Ook zij zou van hem afglijden, zoals alle andere vrouwen. Ze zonk vanzelf weg in de modder. Ja, hij wachtte er eigenlijk op: het moment dat zij werd opgenomen tussen de rest van de herinneringen waarop je jaren later kon uitroepen: ‘Dat was ook zo!’ Maar het gebeurde niet.



Soms zat hij hele kwartieren met gesloten ogen op de palm van zijn hand gesteund te mijmeren, tot ergernis van zijn vrouw, die dan met haar vingers knipte. Zijn band met haar was gedurende de weken weer verslechterd, alsof de glans die er bij zijn thuiskomst overheen had gezeten alweer na een paar maal in de vaatwasser was vervaagd. Ze was weer oud. Haar kapsel werd alsmaar dunner en dunner. Haar lippen waren als reepjes gedroogd spek, haar huid een houten plank. En die stem! Een stem die in de lucht bleef hangen als een wijzende vinger. Als vanouds begon hij weer langer op de faculteit te blijven. Hij maakte wandelingen, alleen. Eens keek hij op oude notities en zag daar de zin staan, die hij eerder als een waarheid had aangenomen: al het goede verveelt.



Steeds vaker kreeg hij de onbedwingbare drang om over zijn schouder te kijken terwijl hij in de kroeg, of bij een kruispunt stond, of als hij door de gangen van de faculteit liep. Hij zocht dan, onbewust, naar haar. Een beweging van een wenkbrauw, een oneffen linkerwang, een Pools of Deens scheldwoord. Hier en daar zag hij een haardos, een vorm van de heupen, een paar zwarte laarzen en dan kreeg hij een diep gevoel in zijn onderbuik. Daarna, enkele seconden nadat hij zaal, hal of trottoir met zijn blik had schoongeveegd, realiseerde hij zich hoe hij erbij stond en keerde met enige gêne terug naar zijn bier, het zebrapad of het gesprek met zijn collega’s. Wanneer liet ze hem gaan? Wanneer zou ze eindelijk wegzinken, hem zijn rust teruggeven zoals alle anderen hadden gedaan? Hij hoorde ook een andere stem, zachtjes, hoopvol. Hoe zou het zijn als hij haar wél zag?



Hoewel hij deze gevoelens stevig in bedwang hield, werd de nood steeds hoger om erover te praten. Maar met wie kon hij dat doen? Op de universiteit wist men dat hij getrouwd was, hij begeleidde geen studenten, en zijn vrouw… nee, dat kon natuurlijk niet. Meer dan eens had hij overwogen om Herman uit te horen tijdens een videocall of mailwisseling. Maar dat leek hem niet handig. Wat moest hij wel niet denken? Zijn reputatie stond op het spel. En als hij eerlijk was, waarom maakte hij zich zo druk? Ze bleef hem plagen, ja, dat was zo. Maar het was gewoon zo’n geval, een zijsprong. Kon er in zo’n korte tijd sprake zijn van liefde? Kletskoek. Hij was nooit het type geweest voor verhalen of liedjes waarin de vonk opeens oversloeg, de geliefden elkaar zomaar vonden, love at first sight. Dat was iets voor zwakbegaafden en daar, ja, dáár was hij veel te pragmatisch voor. Maar goed, er werd nou eenmaal wel veel over gesproken, dat soort bevliegingen. Was een cliché niet een cliché omdat zoiets vaak voorkwam?



Op gegeven moment kreeg hij zin om na werk naar de kroeg te gaan. Het begon met één biertje, maar algauw kwam hij laat thuis. In de kroeg was hij een stuk vrijer dan thuis. Onderhand had hij een paar vrienden gemaakt buiten zijn collega’s van de vakgroep. Ze speelden kaart, dronken bier, bulderden zoals aangeschoten mannen dat konden. Hoewel hij zich nog steeds een volwassene onder kinderen voelde als het over sport of de vrouwen ging, ervoer hij een zekere veiligheid. De mannen waren gewoon mannen. Jongens, boys will be boys. Het was op een bijzonder late avond tijdens een pot boerenbridge dat de drukkende nood in zijn keel, gesteund door de alcohol, het won van zijn verstand. ‘Weet je, ik heb een jonge vrouw ontmoet…’ zei hij, voorzichtig. ‘Bij een conferentie, ze-’ ‘Het is jouw beurt.’ ‘Willen we nog bier?’ Wander stopte even met praten, ging toen weer door. ‘Ze was ontzettend mooi, lief, ja, zacht. Maar ze had een litteken, een enorme jaap over haar linkerwang. Gewoon een meisje, ja, maar toch had ze iets… kennen jullie dat?’ ‘Een jonge vrouw, dat zouden we allemaal wel willen!’ Er werd hard gelachen, op zo’n manier dat de rest automatisch meedeed, of ze nou wel of niet wisten waarover ze lachten. ‘Jouw beurt.’ ‘Bier?’ Er werd naar het barmeisje geroepen. ‘Ja ja, meisjes, maar deze vrouw, ik kan niet stoppen met aan haar denken.’ ‘Wandertje, ben je soms een beetje verliefd?’ En het klonk: ‘Verliefd, verliefd!’ ‘Nee, nee…’ &#8216;Jouw beurt, man!&#8217; &#8216;Willen we nou nog bier?’ Wander keek de groep rond. Hij hield zijn mond. Op tafel lag een hartenkoning, maar hij had geen troeven in de hand. Deze slag verloor hij. Bij thuiskomst zei zijn vrouw tegen hem, toen hij het bed in stapte, dat hij minder moest drinken. En toen zei ze dat ze hem wel begreep. ‘Je bent soms gewoon een veel dommere man dan je zelf doorhebt, lieve.’ En ze lachte. Die wijzende vinger. Door dat hele voorval kon hij die nacht niet slapen. Hele uren lag hij wakker, te woelen, trok de dekens over zijn schouders, daarna over zijn hoofd. Hij draaide zich naar zijn vrouw, maar haar snurken klonk te veel als hees gelach. Een paar minuten lag hij naar het plafond te staren. In de structuurverf begon hij allerlei dingen te zien. Eerst witte strepen en zwarte stippen, als sterrenbeelden, maar al snel zag hij vormen, patronen, verbanden. Zijn horoscoop liet hem haar litteken zien. Weer dacht hij aan tientallen mogelijkheden, een auto-ongeluk, een gevecht op de middelbare school, een verkeerd gelopen operatie, een ongeluk in het skatepark, een moeder met een drankprobleem. Hij schrok wakker uit zijn halfslaap en lag daar, hoorde het fluitende ademen van zijn vrouw naast hem. Hij probeerde het nog een keer te zien, maar hij was klaarwakker. Zijn lichaam was moe, zijn ogen prikten, er lag zo’n bonzende zwaarte op zijn voorhoofd, zijn voeten en schouders tintelden bloedeloos, maar zijn kop kon niet stoppen met draaien. De kroeg, zijn vrouw, de mannen, de kaarten, alles, hij zag het allemaal, al dat banale gedoe. Of het zijn beurt was? Of hij nog bier wilde? Wat een triviaal geneuzel! Wat een verschrikkelijk normaal! Iedereen moest hem hebben, ze lachten hem allemaal uit, als gierende apen in een kooi, en maar gooien, en maar gooien, gooien met handenvol stront. Hij kon het niet meer. Hij moest haar zien. Al was het maar kort, gewoon, om hem van dit gevoel af te helpen. Hij hakte de knoop door. Bij het ochtendlicht tikte hij wat mails, onder andere naar Herman, daarna het faculteitsbestuur, de vakgroep, en zijn studenten. Hij legde een briefje klaar voor zijn vrouw, met dezelfde boodschap: dat hij een aantal dagen naar Leiden was vertrokken voor hands-on ruggespraak. En hij nam dezelfde dag, zonder te wachten op reactie of goedkeuring, de auto naar de universiteit.

De klok liep zoals vanouds. De zon stond op het gazon en de hond speelde vrolijk tussen de hagen. Het huis rook hetzelfde, de trap...

Weken later zal ik haar Otto noemen. Ze is zestien, zilvergrijs en heeft duidelijk geleefd voordat ik haar kocht, maar ze is helemaal van mij.&nbsp;



In het nu van dit verhaal heeft ze nog heel even geen naam. Daar is ze vooral mijn eerste eigen auto, en zijn we voor het allereerst sinds onze officiële wettelijke verbintenis met z’n tweeën op stap.&nbsp;



We razen jodelend naar haar nieuwe huis (het mijne) vanaf de dealer in Zuid-Holland. Althans, ik jodel, zij brult tevreden. Haar nieuwe distributieriem drijft ons voort.&nbsp; ‘De distributieriem is het hart van de auto,’ had de meneer van de aankoopkeuring gezegd, ‘en dat hart is bij deze heel erg op.&#8217; Ik knikte alsof dat voor zich sprak. Maakte een mentale notitie om de term thuis op te zoeken.&nbsp; ‘Ahja,’ zei ik op een toon alsof ik dit zelf ook al wel had verwacht, ‘En wat kost dat anno nu? Zo’n nieuwe riem… voor dit model?’ ‘Toch wel vierhonderdvijftig euro,’ zei hij.&nbsp; Ik probeerde niet onder de indruk te lijken. Alsof ik dit wel ongeveer verwacht had als ik het vergeleek met al mijn kennis van de prijzen van distributieriemen voor alle andere modellen auto’s waar ik in mijn leven al mee te maken had gehad. Ik sla al deze informatie op als onderhandelpunten voor als ik straks met haar terugkom bij de dealer. Want hoe hard ik ook mijn best doe om naar dealer Willem toe de schijn op te houden dat ik nog twijfel, natuurlijk ben ik helemaal verkocht. Otto en ik horen al een beetje bij elkaar.



Terug naar die eerste keer samen op weg naar huis. We razen zo’n beetje de ring van Amsterdam op als er twee oranje lampjes beginnen te branden op mijn dashboard. Ik vloek hardop. Eentje met een drieletterige afkorting en eentje die geloof ik iets met de motor te maken heeft. Weet ik veel wat dit allemaal betekent, ik heb twee maanden geleden mijn rijbewijs gevoelsmatig op de bodem van een pak cornflakes gevonden, via rijschool&nbsp;Ultimate Drive. Mijn theorietoets leek achteraf gezien vrij veel op fraude en doorgestoken kaart en het verbaast me nog steeds dat er mensen in mijn theorielesklasje in zijn geslaagd om de toets niet te halen. Ongeveer zeventig procent van de vragen op het examen hadden we in de ochtend namelijk één op één behandeld tijdens de cursus bij de rijschool.



Eigenlijk had ik bij het aangaan van de lampjes meteen rechtsomkeert moeten maken. Had ik mijn verstand moeten laten leiden in plaats van mijn gevoel. Terug naar de dealer moeten rijden en mijn geld terug moeten eisen. De auto daar achter moeten laten. Had ik me direct los moeten maken van Otto, voordat ik al te veel aan haar gehecht was geraakt. Maar ze is mijn eerste wagen en ik besluit bij het aangaan van die eerste lampjes dat er geen probleem te groot is voor ons samen.



Ik rijd een paar dagen later terug naar de dealer. Hij belooft via de telefoon er wel even iemand naar te laten kijken. 



Willem zelf staat te roken naast de ingang van de showroom en gebaart me het raampje omlaag te draaien. ‘Vanachter er in,’ roept hij tussen twee hijsjes door. Ik probeer een giechel weg te slikken. Als je oud genoeg bent om een auto te hebben, ben je te oud om om dubbelzinnigheden te lachen, vind ik, wil ik vinden, maar het mislukt. Willem heeft het gelukkig niet gezien. Hij bevindt zich in een wereld waarin alleen hij en zijn peuk bestaan.



En daar staat ze dan, met de neus vooruit de werkplaats in geparkeerd. Je kunt het gevaar maar beter in de ogen kijken. Ze mag dan wat ouder zijn, maar ze schaamt zich voor geen enkele dag dat ze rondrijdt.



Er zijn twee oudere mannen aan het werk. De één rookt een sigaret terwijl hij het nummerbordframe op de bumper van een cabrio bevestigt. Hij schiet een paar keer uit met zijn boor. Laat zijn sigaret vallen. Kijkt niet eens naar de sigaret op de grond. Trapt hem niet uit. Steekt een nieuwe op. Een paar meter verderop komt zijn collega overeind vanuit een motorkap. Hij heeft een vleespet en er druipt bloed van zijn hand.



Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat deze mannen hier meer werken omdat Willem ze een gevoel van zinvol-zijn gunt op hun oude dag, dan dat ze nou zo’n uitmuntende kennis en kunde hebben.



De monteur met de bloedende hand komt op me af lopen. ‘Gaat alles wel goed?’ roept hij, een spoor van bloed achterlatend. Ik onderdruk de neiging om ‘Kijk eens naar jezelf,’ te roepen. ‘Met mij wel,’ zeg ik dan maar, ‘Maar mijn auto heeft wat probleempjes.’ ‘Tsja,’ zegt hij. ‘Nou,’ zeg ik, ‘Ik heb ‘m nog geen week en ik kreeg na een dag al foutmeldingen op de boordcomputer. En het&nbsp;inspection-lampje brandt. Dat is niet de bedoeling natuurlijk.’ ‘Tsja,’ zegt hij nog een keer, ‘Je ken niet alles afdichten hè.&#8217; ‘Nee,’ zeg ik, ‘Maar ik heb hem volledig laten oplappen, aankoopkeuren, een grote beurt laten geven, een nieuwe APK er op en de distributieriem laten vervangen. Dus je zou toch zeggen dat het dan voorlopig even klaar is.’ De vervangen distributieriem voelt als een krachtig wapenfeit. Sinds vorige week weet ik dus pas van het bestaan van zoiets als een distributieriem. Sindsdien gebruik ik het woord minimaal één keer per dag. Het geeft me het gevoel dat ik technische dingen bijleer. Dat ik misschien ooit zo’n stoere chick in een tuinbroek van spijkerstof word die op een skateboard onder een oude pick-up gaat liggen sleutelen op een vrije zondag. Gewoon omdat ik graag aan mechanische dingen zit. Althans, dat laatste zou dan iets zijn waar ik naartoe zou groeien. Want momenteel weet ik niks van mechaniek. Hij kijkt me aan met een blik die op mijn feminismeknop drukt. ‘Tja mevrouwtje,’ zegt hij, ‘Een APK is geen technische keuring he. Dat is banden, raamrubbers, ruitenwissers.’ ‘Dat weet ik, zeg ik, en daarom heb ik-’ ‘U moet niet denken dat ze dan naar de motor kijken, of naar de algehele gesteldheid van de auto.’ ‘Ja, maar de aankoopkeuring-’ ‘Dat is een groot misverstand,’ zegt hij, ‘bij sommige…’ Zijn blik gaat over me heen. ‘…kopers. Over de APK.’ ‘Dat begrijp ik,’ zeg ik, ‘maar juist daarom heb ik-’ Maar nu is hij op stoom. Ik onderdruk de neiging om heel hard &#8216;distributieriem!&#8217; te roepen. Sterker nog, ik besluit te zwijgen. Deze man praat niet tegen mij. Deze man praat tegen eindelijk-een-publiek. Deze man praat tegen zijn vrouw thuis die nooit vragen stelde over hoe zijn dag was geweest. Die hem nooit vroeg om haar nog eens te vertellen over die ene absurde oldtimer motor waar hij van de week aan had mogen sleutelen. De vrouw die uiteindelijk helemaal niks meer vroeg. Die zonder iets te vragen de frituurpan, hun verzameling porseleinen herderinnetjesbeelden en zijn raskat Sjef meenam. Die zelfs niet meer belde om te vragen of ze Sjeffie mocht laten inslapen, toen hij een paar jaar later ziek werd.



Hij praat tegen het eindelijk-eens-publiek over zijn frustratie vanwege het verdwijnen van de groenteboer op de hoek. Niet omdat hij nou zo graag groenten eet, maar omdat de buurt daar samenkwam. Onder de luifel voor de winkel op klapstoeltjes tussen de andijvie zitten. Peuken en sigaren doven op de vensterbank waar niemand het zag. Een asbak tussen het raam en de bloemkolen geklemd. Praten zoals mannen dat alleen onder elkaar kunnen. Over alles en vooral heel veel niks, met lange tussenpauzes en veel stilte, maar met een diep gevoel van vriendschap.



 Maar de mannen waarmee hij bij de winkel hing kregen longkanker, dingen aan hun prostaat, hadden een huis zonder trap nodig. “Veel te jong,” zeiden ze iedere keer dat er weer iemand van hun vaste clubje wegviel. Tot de groenteboer op een middag een flesje jenever tevoorschijn haalde. Vier glaasjes had hij op de vensterbank gezet. Ze waren toen nog maar met z’n drieën, plus de groenteboer. Het was hen al wel opgevallen dat sommige schappen in de winkel leeg bleven de laatste tijd. Maar slechte oogsten kwamen voor, zeiden ze tegen elkaar, ze zochten er hardnekkig zo lang mogelijk niks achter. ‘Ik houd ermee op,’ had de groenteboer gezegd, ‘ik ken het hier niet meer.’ Ze zagen de bodem van hun glaasjes pas toen de tweede fles jenever leeg was. Ze zouden de winkel heropenen zeiden ze, familie overhalen hierheen te verhuizen. De wijk zou weer worden zoals vroeger. 



De volgende ochtend was de groenteboer dood. Iets aan zijn hart, naar het schijnt. ‘Gisteren zag hij er nog springlevend uit,’ zeiden ze tegen elkaar, ‘geen vuiltje aan de lucht.’ Dit was het moment dat de monteur de les leerde dat uiterlijk vertoon niks zegt over de ware gesteldheid van dingen. En dus bleef hij aan de binnenkant van auto’s sleutelen. Er kwam een winkel met dadels en noten en hem onbekende fruit- en groentesoorten op zijn hoek. Hij kocht er nooit iets. Uit principe.



Zijn laatste twee groenteboervrienden verdwenen kort na elkaar. De één struikelde over zijn bejaarde teckel, viel van de trap en brak zijn nek. De ander verdween spoorloos. Iets met zwart geld en schulden. De monteur wist niet of hij het geloofde. In alle jaren dat ze tussen de andijvie hadden gezeten had de man er nooit met een woord over gerept. Hij trok zich terug achter de glas-in-loden lampenkappen die in zijn vensterbank stonden. Hij begreep de wereld niet meer. ‘Wat is er met je hand gebeurd?’ breek ik in. Hij knippert een paar keer met zijn ogen. Alsof hij weer even moet landen, op de betonnen vloer van de werkplaats. Alsof het even duurt voordat hij doorheeft dat iemand hem een vraag stelt. Nu. Over zichzelf. Hij kijkt naar zijn hand alsof het hem nu pas opvalt dat het bloed eraf druipt als water uit een lekkende kraan. ‘Verrek,’ zegt hij, ‘dat gebeurt me vaker de laatste tijd.’ Hij toont me zijn handen. Op zijn andere vingers zitten nog nauwelijks genezen, knobbelige wonden. Hij gebaart naar de motorkap achter zich. ‘Ze heeft scherpe tanden,’ zegt hij. Ik grinnik. Ik hou mijn eigen, bepleisterde linkerhand op. Ik haalde gisteren mijn vinger open aan de scherpe rand van mijn tankklephendeltje. ‘De mijne ook,’ zeg ik. Zijn mondhoeken trillen. Het is bijna een glimlachje. Hij kijkt me recht in mijn ogen aan. Voor het eerst. ‘Zal ik er gewoon eens even naar kijken voor u?’ zegt hij, met een knikje naar mijn auto. ‘Dat lijkt me fijn,’ zeg ik. Laten we beginnen met iets dat we wel kunnen oplossen, denk ik.



Uiteindelijk volgt de conclusie dat de lampjes te maken hebben met het niet goed resetten van de boordcomputer na de onderhoudsbeurt. Ik geloof het omdat ik het wil geloven.



Otto en ik maken veel mee samen. Apocalyptische regenbuien, de huilbui na een stukgelopen relatie, mijn ouders bij mij in de auto in plaats van andersom.&nbsp;



Ik schaf een cassette-adapter aan. Een wat? Een cassettebandje dat in haar cassettespeler kan, want ja, zo oud is haar muziekinstallatie. Uit dit bandje komt een aux-kabeltje dat ik weer in mijn telefoon kan steken. Ik voel me zelden zelfstandiger dan als ik met mijn spaghettiberg aan kabeltjes erin slaag zelfgekozen muziek door mijn speakers te laten klinken, samen met Otto over de weg razend op weg naar mijn eerste werkafspraken als zelfstandig ondernemer.&nbsp;



En dan wordt het winter. Haar deur vriest vast. Kan gebeuren.&nbsp;



Haar accu loopt om onverklaarbare redenen leeg. Ik klamp een buurman met startkabels aan en leer hoe je een auto moet jumpstarten met de accu van een andere auto.



Het slot van de bijrijdersdeur gaat stuk. Het heeft wel wat. ‘Instappen via het raam,’ zeg ik, als ik mijn producent ophaal van het station. Hij lacht, pakt de deurklink vast, trekt. De deur gaat niet open. Zijn glimlacht smelt weg. ‘Ja sorry, je moet echt door het raam,’ zeg ik, ‘of over de bestuurdersstoel heen klimmen. Maar ik kan je uit ervaring vertellen dat het raam makkelijker is, anders zit je heel makkelijk met je voet vast achter de handrem of de versnellingspook of dat vakje voor cassettebandjes. Het is vanaf deze kant best wel een mijnenveld van dingen waar je aan vast kan blijven zitten.’



De ruitenwissers beginnen meerijders de schrik van hun leven te bezorgen. Zodra ze de eerste, schreeuwende haal over mijn ruit trekken schiet het bezoek praktisch tegen de achterruit van schrik. Het lijkt alsof er &#8211; het spijt me maar zo klinkt het echt &#8211; een varkentje levend in vier stukken wordt gescheurd.&nbsp;



Maar ik vergeef het Otto. Blijf haar meenemen naar een obscure garage in de buurt gerund door een man die Rudi heet. Iedere keer valt er wel weer een pleister te plakken.



Op een keer kijk ik in mijn achteruitkijkspiegel tijdens een gesprek met mijn geluidsman op de achterbank, en zie dat er een groenige waas over de veiligheidsgordel zit ter hoogte van zijn schouder. Ik besluit niks te zeggen. Veeg het waasje er ’s avonds met een doekje af. Ik probeer me niet al te veel vragen te stellen over wat dit is of waar het vandaan komt.&nbsp;



Als ik de dag voor kerst bij mijn auto aankom heb ik Otto al twee weken niet meer gebruikt. Om te beginnen is de accu weer leeggelopen. Inmiddels schrik ik daar niet meer van. Sterker nog, ik ga tegenwoordig voor de zekerheid tien minuten eerder van huis. Dan heb ik nog wat speling om een buur met een werkende auto te lokaliseren op de parkeerplaats. Ik heb zelf startkabels gekocht en ben niet bang om ze te gebruiken. Ze zitten standaard in mijn handschoenenkastje, binnen handbereik.



Ik leun over de stoelzitting heen om het handschoenenkastje te openen en de kabels te pakken als ik het opeens ruik. Mijn neus vult zich met de doordringende geur van schimmel en verval. Ik verstijf. Neem de schade in zijn volledigheid in me op. Alles om me heen lijkt met een besmettelijk virus geïnfecteerd. Het stuur, alle stoelzittingen, het plastic van het dashboard, de stoelriemen, de matjes bij de voeten, de middenconsole, het plafond. De volledige auto zit onder een dikke, witte laag dons en onder de groene vlekken. Bij nader onderzoek blijkt er onder de zitting van de chauffeursstoel zelfs een plas water te staan. Ik wil gillen. Mijn Otto heeft een schimmel. Snel poets ik zoveel mogelijk weg met een doekje. Ik moet mijn broer ophalen in een andere stad. We zouden samen naar onze ouders rijden om daar kerst te vieren.



Hij staat me voor zijn deur op te wachten met een boodschappentas vol cadeautjes en warme kleren voor de komende dagen. Hij zwaait vrolijk naar me. Ik stap uit, loop op hem af. Scherm Otto van hem af met mijn lichaam. ‘Ik heb een probleempje,’ zeg ik. Opeens kijkt hij ook bloedserieus. Ik zie het hem denken. Wat heeft ze nú weer voor verkeersongeluk gehad? ‘Otto heeft een soort… SOA.’ ‘Wat?’ ‘Ze heeft een soort schimmelinfectieprobleem.’ Ik moet bijna huilen.&nbsp; Mijn broer doet dat waar goede grote broers het allerbeste in zijn. Hij pakt mijn schouder vast, kijkt me aan en zegt: ‘Ik heb een idee.’



En zo gebeurt het dat ik zes paar herensokken en vier vochtvreters op knaagdierenkooiformaat koop bij de Action verderop in zijn wijk. Daarnaast doet mijn broer me een zak met tien kilo rijst cadeau, om de sokken mee te vullen. We verspreiden de gevulde sokken en de vochtvreters door de hele auto. We rijden naar mijn ouders toe met de raampjes open, ook al vriest het buiten. De lucht is in de auto niet te harden.



Om de één of andere reden noemen we de gevulde en al snel vochtige donkergrijze sokken “ratten”. Waarschijnlijk omdat ze er uitzien als doorweekte dode knaagdieren na een uur in mijn auto. Otto krijgt vanaf dan de toepasselijke bijnaam “De Rattenbak”. Ik probeer er alleen om te lachen en aan mee te doen als ze het niet kan horen.



Kort na de kerst sta ik weer bij garage Rudi voor de deur vanwege mijn ‘vochtprobleem’. Zijn monteurs pompen Otto urenlang vol met rook om te kijken waar het schort. Er schijnt iets verstopt te zijn aan het afwateringssysteem bij de voorruit. Het zal wel. Rudi zegt dat het opgelost is. Toch blijven de ratten zich volzuigen en blijft mijn auto naar iemand anders oma’s vochtige kelder ruiken.&nbsp;



En dan is het tijd voor de APK. Vol goede moed breng ik Otto weg naar een dealer. Er zal vast wel weer wat zijn, er is altijd wel wat met zo’n auto op leeftijd, maar ze kunnen me moeilijk beboeten voor een “te natte wagen”. Daarnaast is het gelukkig zomer. Schimmel houdt niet van droge warmte, en na een paar dagen in de brandende zon op onze parkeerplaats is er in ieder geval voor het blote oog weinig bijzonders aan Otto’s interieur te zien.



De garage belt. ‘Het is Laurent van de garage,’ zegt Laurent van de garage. ‘Ik hoor het,’ zeg ik. Laat de stilte vallen die er valt. Die duurt lang. Te lang. Ik begin me opeens hele erge dingen in mijn hoofd te halen. ‘Zit u?’ zegt Laurent dan, eindelijk. ‘Ik sta,’ zeg ik. Laat me snel op de grond zakken met mijn rug tegen een keukenkastje. ‘Misschien moet u dan even gaan zitten,’ zegt Laurent. Hij zucht diep. Ik vraag me af of hij hier een speciale training voor heeft gehad. Slechtnieuwsgesprekken met auto-eigenaars.&nbsp; &#8216;We zijn nogal wat tegen gekomen,’ zegt hij. ‘Kort gezegd staan de kosten van de reparaties niet langer in verhouding tot de dagwaarde van uw auto.’ ‘Ze heet Otto,’ zeg ik. ‘Pardon?’ ‘Laat maar,’ zeg ik, ‘vertel maar wat er scheelt.’



Het wordt een emotioneel weekend waarin ik aanvankelijk Otto niet eens durf op te halen. Ik weet niet wat ik met haar aan moet. Of wat ik tegen haar moet zeggen over dat wat pijn doet maar onvermijdelijk lijkt. Uiteindelijk beslis ik wat ik een paar duizend euro aan reparaties eerder al had moeten beslissen: het is tijd voor afscheid.

Weken later zal ik haar Otto noemen. Ze is zestien, zilvergrijs en heeft duidelijk geleefd voordat ik haar kocht, maar ze is helemaal van mij.&nbsp;...

Wander nam Gislene op de zondagmiddag mee naar de stad om een wandeling te maken. Ze liepen langs winkelruiten vol mannequins gekleed in aparte kleurcombinaties: de een volledig khaki, de ander pasteloranje, de volgende antraciet. Bij een van de winkels bleef ze staan en bewonderde ze een paar zwarte laarsjes dat op een afgezaagd houtblok stond. Hij keek naar haar, zij peinzend met haar arm tegen de ruit geleund, dat litteken wat verfrommeld vanwege haar op elkaar geperste lippen, haar armen over elkaar. Hij dacht terug aan hun momentjes, de voelbare drift en het fluisteren, het zoeken naar een beschutte plek, het schichtig omkijken of er geen getuigen waren. Die ochtend nog had hij haar in de WC gehad. Achteraf vroeg ze hem de kunststof deur wel geluiddicht was. Hij had haar gezegd dat ze zich niet zo druk moest maken. Misschien had ze gelijk, maar goed, dacht hij nu, op zo’n moment… daar was hij dan niet mee bezig. Ze vroeg hem wat hij van die laarsjes vond. Beslist niet zijn smaak, zei hij. Ze keek hem halfslachtig aan, nam zijn arm en gebaarde dat ze wel verder konden lopen. Er bekroop hem een gevoel, onmiskenbaar zacht en hard tegelijk. Hij keek nogmaals naar de laarsjes: doodgewoon. Bah, de normaliteit ervan. Laarsjes! Toch wilde hij een gebaar maken, een bewijs geven van wat hij dacht te voelen. Zonder iets te zeggen liep hij naar binnen, recht op de caissière af en wees naar de winkelruit. Gislene liep schoorvoetend achter hem aan. ‘Wat is je maat?’ vroeg hij, glimlachend. ‘Ach, toe, niet doen,’ zei ze, nadat ze het cijfer had genoemd, en de meid ‘even naar achteren’ was om de laarsjes op te halen. Ze legde een hand op zijn bovenarm, als om hem tegen te houden. ‘Waarom niet? Je vindt ze toch mooi?’ Hij had zijn bankpas al in handen. Ze zweeg, keek hem aan. Ze stonden een paar minuten tegenover elkaar. Ze frommelde in haar tas, haalde daar ook een bankpas uit. De meid kwam terug, met een bruine schoenendoos in haar armen. Ze keek het stel vragend aan. ‘Dat is dan…’ ‘Ik betaal,’ zei Gislene. Wander pakte haar hand vast. ‘Nee, je bent nu met mij,’ zei hij. ‘Honderddertig euro negenennegentig,’ zei het meisje, alsof het een pakje kauwgum was. ‘Tasje erbij?’ ‘Graag,’ zei Wander. Hij ging breed voor het apparaat staan, toetste zijn code, het scherm sprong op groen. ‘Zo, op ons.’ Hij gaf de tas aan Gislene. ‘En nu niet meer moeilijk doen.’ Wander knipoogde. ‘Had ik best zelf kunnen betalen, hoor,’ zei ze buiten. Ze had haar arm in de zijne gestoken, Wander voelde hoe ze met een hand in zijn jaszak zat. Ze liepen, flaneurs, gestaag als hoofdfiguren uit een Franse roman, over de boulevard. ‘Goed… omdat je zo aandrong.’ Ze keek naar hem en neuriede wat. Die avond werd het congres afgesloten en nadat Wander de gebruikelijke ronde handenschudden had gedaan, stond hij met Gislene en Herman op de parkeerplaats. Ze droeg de laarsjes en glimlachte toen ze zijn blik naar haar voeten zag gaan. Gislene zou door Herman terug naar Leiden worden gebracht, dat was wel zo gemakkelijk. Maar dat weerhield Wander er wel van afscheid te nemen zoals hij eigenlijk wilde. Ze gaf hem een hand, warm, sterk, een vrouw. ‘Het was goed je te ontmoeten, ja, bijzonder…’ zei hij, zachter dan hij van zichzelf gewend was. Zijn maag kneep samen, en hij spande zijn buikspieren aan, net als zijn schouders. Hij herstelde zich: ‘Misschien dat we elkaar in de toekomst nog eens kunnen zien.’ En hij keek snel naar Herman, die al in de auto zat en druk leek met het instellen van de navigatie. Ze zei: ‘Misschien.’ Enkele seconden werd er niets gezegd. Omdat Herman niet keek, stapte Gislene op hem af en omhelsde hem kort. Ze fluisterde: ‘Het was fijn, heel fijn, mooie man. Dankjewel.’ Wander vond dat fijn klinken, mooie man, en rechtte zijn rug. Het klopte ook wat ze zei, dat was hij inderdaad. Ze fluisterde iets wat hij niet goed verstond, maar voor hij haar kon vragen wat ze had gezegd, duwde ze zich van hem af, stapte de auto in en keek voor ze de deur dichtsloeg nog eenmaal zijn kant op. ‘Daaaag!’ riep ze. Ze reden weg. Wander bleef nog even staan om het beeld in zich op te nemen. Het voertuig voor de slagbomen, er werd getoeterd. Hij zwaaide en hij zag haar figuur achter de ruit, zo’n meisje, een mooi ding, zo’n vrouw. Een tijdje zei hij niets. Om hem heen zag hij bekende gezichten, professoren, collega’s, ook jonge mensen, dat stel waar Gislene mee was aangekomen. Boven Wander zongen wat vogels, hij wist niet precies welke soort. Hij dacht dat het gezang voor hem was. Wander begon naar zijn auto te lopen. Geleidelijk aan gleed het weekend van hem weg. Hij herinnerde alles wat ze hadden gedaan, haar gezicht, dat litteken. Hij vervloekte zich dat hij er nooit achter was gekomen waar ze dat opgelopen had, moest er vervolgens om lachen, schudde zijn hoofd. Wat liet het hem ook. Zo’n weekend moest je koesteren. Hij greep naar de autosleutels in zijn jaszak. Hij moest maar eens gaan. Nogmaals keek hij naar de slagbomen, probeerde zich haar voor de geest te halen, maar hij merkte dat ze alweer een gedachte was. Hij zag haar: in zijn hoofd was ze, anders dan eerst,één van velen, een vrouw, maar ook gewoon iets. Met elke parkeervak dat hij passeerde slonk haar echtheid tot ze in een mal paste tussen de rest van zijn herinneringen, waar ze met een klik als een cassette in een taperecorder op haar plaats viel. Hij zuchtte, hard. Te hard? Verschrikt keek hij om hem heen, of iemand niet stond te staren, maar iedereen was met zichzelf bezig. Opgelaten liep hij naar zijn auto, laadde zijn koffer in, startte de motor, en ging op weg.

Wander nam Gislene op de zondagmiddag mee naar de stad om een wandeling te maken. Ze liepen langs winkelruiten vol mannequins gekleed in aparte kleurcombinaties:...

We staan stil in de file in een bus met een strippaal. Om ons heen deint een dertigtal snel dronkener wordende mannen van over de hele wereld. Het is midden in de nacht en ik beweeg me met een groep wildvreemden naar een club in Las Vegas.



Roda en ik drinken omstebeurt wodka-sprite uit een door de organisatie gevulde frisdrankfles ter grootte van een kleuter,&nbsp;because this is America man, alles is hier groter. We kenden elkaar niet, tot dertig minuten geleden, maar we zijn allebei vrouw en actrice (in mijn geval nog in opleiding) en dat maakt ons lot- en bondgenoten in dit dampende voertuig in de City of Sin.



Las Vegas heeft in feite maar één straat en aan die straat gebeurt alles. Een mini-Eiffeltoren, overspel, een achtbaan in een hotellobby, jonge twintigers die in showboy- en showgirlkostuums over straat paraderen en hopen ontdekt te worden.&nbsp;



We kijken naar een Australiër die zichzelf op de strippaal werpt en kansloos naar beneden glijdt. Er ontstaan rode brandplekken op zijn armen.  ‘Zijn we er al bijna?’ roept iemand.  Roda rolt een sjekkie zo dun als een wattenstaafje. Er hangt een frummel sjek aan haar onderlip. Het ziet eruit als schaamhaar. Ik vind dat best jammer, want verder vind ik Roda een oogverblindende vrouw. Ze heeft een gladde huid, grote ogen, en bruin haar met honingkleurige strepen erin, door de zon.  ‘Ik ben opgegroeid in Hamburg,’ zegt ze opeens. ‘Gaan we dit doen?’ zeg ik, met de vrijpostigheid van iemand die langzaam maar onherroepelijk ontzettend dronken aan het worden is. ‘Levensverhalen uitwisselen?’ ‘Natuurlijk,’ zegt ze, ‘Je bent vanaf nu onderdeel van mijn verhaal. Dan kan ik je op z’n minst wat van de rest vertellen.’ Dat vind ik mooi. Ik voel me een beetje vereerd. Ik knik plechtig.  ‘Als ik aan Hamburg denk is alles grijs. De zee, de lucht, de straat, de gezichten van de mensen. We woonden aan de haven. Het zat er vol met depressieve zeelui. Op zee misten ze thuis en eenmaal thuis konden ze niet aarden en misten ze hun mannengemeenschap van op zee.’ Ze likt aan een vloeitje. De lippenstift begint langzaam van haar lippen af te slijten, hangt wat rafelig en korstig aan de randen van haar mond. Ik probeer er niet te veel naar te kijken.  &#8216;Naar Berlijn verhuizen was als één grote LSD-trip. Ik was zestien, ging naar de allerbeste toneelschool van Duitsland en ik wilde alles proeven.’ Ze grinnikt. ‘Themafeesten in kostuums die we stiekem van school meenamen, in gigantische historische huizen waarvan niemand wist wie er nou eigenlijk woonde of wie het had georganiseerd. Feesten zonder licht. Duizenden sigaretten en snoeptrommels vol pillen en eindeloos praten en teksten repeteren. En toen leerde ik mijn verloofde kennen.’ Ze trekt met haar hand cirkels in de lucht. Alsof ze aan wil geven dat ze op zal schieten met haar levensverhaal. Alsof ik ergens anders moet zijn en we het kort moeten houden. Maar voor zover ik weet staan we hier nog de hele nacht. &#8216;We kochten een huis, om samen op te knappen, precies op het goede moment. Binnen een halfjaar was het in waarde verdubbeld en waren wij halverwege de verbouwing. Alles ging goed, eigenlijk, voor het eerst. We waren de mozaïektegels voor de badkamer aan het uitzoeken. En toen maakte hij het uit. Hij wilde nog weleens met iemand anders opnieuw beginnen. Terwijl ik het gevoel had dat we eigenlijk pas net echt begonnen waren. Er waren extra slaapkamers voor kinderen in het huis, snap je? Dat was wat we aan het doen waren. Opeens bestond de rest van mijn leven niet meer en was mijn allerbeste vriend een soort van… dood.’ Ik knik, alsof ik me iets kan voorstellen bij hoe dat gevoeld moet hebben. Ik ben nog niet eens begonnen aan alles dat haar al weer afgenomen is.  ‘Ik sleepte mezelf naar de repetities van mijn eerste grote hoofdrol. Weet je wat we speelden?’ Ik schud mijn hoofd, als het volgzame publiek dat ik ben.   ‘Lolita,’ zegt ze, ‘Mijn eerste grote rol was Lolita. Het kind dat een oudere man versiert. Ik opende de voorstelling met de tekst Ik weet dat ik straal. Stond ik daar, als vrouw van achtentwintig, zonder vaste woning, verlaten door mijn verloofde, met mijn hele leven in splinters. Moest ik even gaan verkopen dat ik een kind van amper twaalf was dat een man tot waanzin kon drijven. Ik durfde zelfs de jongen achter de kassa in de supermarkt niet aan te kijken uit angst dat hij zoiets lelijks tegen me zou zeggen dat ik dan zou instorten.’ Ze pakt een sjekkie uit een langwerpig blikje en stopt het tussen haar lippen. Steekt hem op, ondanks de bus. Inhaleert. Blaast uit. Ik neem nog een slok wodka-sprite, bij gebrek aan iets anders om met mijn handen te doen.  ‘En toen?’ zeg ik dan maar. ‘En toen werd ik een eat pray love-cliché,’ zegt ze. ‘Ik belde mijn rol af, kocht met mijn laatste geld een vliegticket naar Amerika en bij aankomst een tiendehands auto die ik Lennon noem. Ik ben dik aan het worden en mijn longen kapot aan het roken en ik heb geen plan voor de rest van mijn leven. En nu sta ik in de file in Las Vegas.’ ‘Wauw,’ zeg ik. ‘Heb je zin om samen te reizen?’ zegt ze, ‘Na vannacht.’ Ik knik. ‘Volgens mij hebben wij wel wat gemeen.’ Ik vraag me af of dat wel echt zo is. Ik vraag me af wat ik er van zou vinden als het waar blijkt. Maar ze heeft een auto, dus ik glimlach en knik.



Ik word wakker met een gevoel alsof ik stik. De airco is kapot en ik heb een gigakater. Het is ruim veertig graden in mijn goedkope hostelkamer. Ik heb een Facebookberichtje van Roda. Het is een foto van haar twee blote benen in een ziekenhuisbed. ‘Are you okay?’ stuur ik terug. ‘Where are you?’ stuurt ze. ‘Where are YOU?’ ‘Ik word net wakker in het ziekenhuis,’ stuurt ze, ‘Ik draag een papieren pyjama met open achterkant en mijn ondergoed is weg. Hoe kom ik hier?’ En dat vraag je aan mij? wil ik zeggen. Gisteravond leek ze me een zelfstandige vrouw met een eigen bankrekening, dus toen ik haar in de club niet meer terugvond ben ik terug gestrompeld naar mijn hostel. Nu ik erover nadenk is dat eigenlijk heel raar. Iemand niet meer terugvinden is misschien wel het aller zorgwekkendste dat je in een club kan overkomen, als je als twee vrouwen samen op pad gaat. ‘Ik heb geen idee,’ zeg ik. ‘Ik hoop dat ze mijn ondergoed hebben bewaard. Mijn kleren schijnen onder de kots te zitten. Maar ik wil hier weg.’ Uren later stuurt ze me een berichtje dat ze in haar papieren ziekenhuispyjama in een taxi is gestapt. In haar blote reet.  ‘Ik weet dat ik straal,’ stuurt ze.



Als we later onze verhalen van die avond naast elkaar leggen, ontdekken we dat iemand waarschijnlijk iets in haar drankje heeft gedaan. Over wat er tijdens het zwarte gat in haar geheugen is gebeurd zwijgen we wijselijk. We hebben geen idee, en er is ook geen manier om dat nog te weten te komen.



En zo begint onze gezamenlijke reis.



Na dit rock-and-roll begin zou je kunnen verwachten dat deze reis van Roda, mij en haar auto Lennon compleet legendarisch en hilarisch werd. Ik weet dat ik dat in ieder geval verwachtte. Legendarisch wordt het zeker, op een to-hell-and-back-again en dit-ga-ik-nooit-meer-vergeten-achtige manier. Bij gebrek aan geld op Roda’s bankrekening slapen we in haar auto op openbare parkeerplaatsen langs de Amerikaanse Westkust. Bijna iedere nacht worden we gewekt door de politie die met een zaklantaarn op onze ogen schijnt. We mogen hier niet zijn. Een verschrikkelijk gevoel om als bezoeker in een land te hebben. Ik blijk daarnaast een extreem geïntoxiceerd overkomende vorm van slaapdronkenheid te hebben, waardoor ik tot Roda’s ergernis een beetje te bijdehante opmerkingen tegen de agenten naast de auto maak. We wassen ons in de openbare wc’s van grote supermarkten en onder de ijskoude douches van stranden. Ik probeer het een paar keer te bespreken, dat ik eigenlijk niet echt van het leven geniet op deze manier. Roda haalt haar schouders op en vraagt of ik een goedkoop alternatief heb. Dat heb ik natuurlijk niet. Daarnaast heb ik geen rijbewijs, geen auto genaamd Lennon en ergens nog de hoop dat onze tijd samen even legendarisch gaat worden als de allereerste avond. Maar hoe langer we samen onderweg zijn, hoe minder ze met me praat en deelt. Ik weet na verloop van tijd ook niet zo goed wat ze dan wel van me verwacht had als reisgenoot, maar dit blijkbaar niet. Als een ongelukkig getrouwd koppel brengen we dagenlang zwijgend en chagrijnig met elkaar door.&nbsp;



Onvermijdelijk worden we één voor één ziek.&nbsp;



Roda gaat als eerste voor de bijl en loopt een zware verkoudheid op. Ze zit en slaapt piep-ademend naast me. Langer dan een halfuur kan ze eigenlijk niet rijden. In eten heeft ze geen zin. Voor zover we nog iets tegen elkaar zeiden, kost praten nu helemaal te veel energie. Hoewel ik een paar keer voorstel om een ander soort slaapplaats dan de achterbak van haar auto te zoeken zodat ze even goed kan herstellen, wordt dat voorstel telkens afgewimpeld.  ‘Je begrijpt het niet,’ zegt ze, ‘Ik kan dit blijven doen zo lang ik geld heb. Dus voor iedere nacht dat ik betaal voor mijn overnachting kan ik hier minder lang eten. Jij hebt een huis om straks weer naar terug te gaan.’ Dat laatste klinkt als een verwijt.



Uiteindelijk gaat ze toch overstag nadat ze twee nachten lang niet slaapt.



We belanden in een Airbnb die ik uitkies. Het huis is een knalroze geschilderd houten Pippi Langkoushuis. Het steekt fel af tegen het verder grauwe plattelandsdorp. Er woont een bejaard lesbisch koppel, waarvan één van de twee vele jaren ouder is dan de andere. De jongste babbelt de hele tijd met ons. Moedert rondom Roda. Haalt verse gember voor haar. Plukt geneeskrachtige kruiden in hun tuin. Roda ligt alleen maar in bed en zegt niet echt bedankt. Ik vind daar van alles van maar zeg maar niks.&nbsp;



Ik breng uren door in hun keuken en tuin en rondom de gigantische boekenkast. In de woonkamer aan de voorkant zit de oudste vrouw de hele dag in dezelfde oorfauteuil. De zijkant van haar hoofd leunt tegen het oor. Soms ga ik naast haar zitten met een boek. Dan glimlacht ze warm naar me, en kijkt weer uit het raam. Blijkbaar heeft ze een paar jaar geleden een hersenbloeding gehad en doen een aantal dingen het sinds toen niet meer. Gevangen in haar eigen lichaam, maar het lijkt haar niet te zeer te deren.



Het begint me op te vallen dat alles in het huis vogelpatronen bevat. Overal vliegen ze rond, slaan ze hun vleugels uit, schudden hun veren. De pannenlappen, de theedoeken, het zeepje in de wc, het patroon van het fotolijstje met alle neefjes en nichtjes. Ik probeer me het leven voor te stellen dat deze twee ooit samen gehad hebben, voordat de jaren te zwaar gingen tellen. Het huis staat vol met foto’s van vrienden, maar alle foto’s lijken jaren geleden gemaakt. Ik vraag me af of ze ooit het middelpunt van dingen zijn geweest. Dat iedereen hierheen reisde voor avonden met knus schemerlicht en overvloedige drank en uit volle borst meegezongen klassiekers terwijl er gesproken werd over alles dat ze in hun eigen grauwe dorpen niet konden bespreken. Of er inmiddels zoveel mensen om hen heen zijn weggevallen dat er niet meer genoeg is overgebleven om nog van een middelpunt te kunnen spreken.



Roda wordt beter en we laten de dames achter ons. Het lijkt een nieuwe start voor ons allebei. Ik vraag me af of de knorrige sfeer tussen ons niet gewoon kwam vanwege de vermoeidheid. Nu we weer hersteld en gezond zijn, voelt het alsof ons avontuur écht kan beginnen. We luisteren naar hitjes uit de jaren zestig. We walken on sunshine en we maken plannen voor alle leuke dingen die we zullen doen de komende dagen.



Op de ochtend na een ruige uitgaansavond word ik extreem slap wakker. Ik zak door mijn knieën op weg naar de wc, het water dat ik drink komt er meteen weer uit en ik voel me doodziek. Aanvankelijk denk ik dat ik een kater heb. Ik vind daarom ook dat ik me niet moet aanstellen. Ik heb dit tenslotte zelf veroorzaakt. Maar als ik op de vijfde dag nog steeds niks kan binnenhouden word ik een beetje bang. We zijn inmiddels verhuisd naar een hostel waar het permanent naar gebakken spek ruikt en waar de dakloze verslaafden hallucinerend voor de deur liggen. Ik loop met hoge koorts, aangevuurd door een geïrriteerde Roda, de steile hellingen van San Francisco op. De buikkramp is heftig en constant en zelfs water kan ik niet binnenhouden. Over drie dagen vlieg ik weer naar huis, maar in deze toestand ben ik daar absoluut niet toe in staat. Ik besluit op zoek te gaan naar een arts.



‘Could you please pee in this cup?’ Ik begin te lachen. Om het laatste nog soort van schone kledingstuk dat ik aantrok voordat ik mezelf half hallucinerend hierheen sleepte, maar waar ik zonet een kotskleurige vlek op ontdekte. Om de veel te aantrekkelijke arts met veel te witte neptanden die me het gevoel geeft dat ik in een aflevering van Grey’s Anatomy zit, maar helaas wel als de lijkgeur verspreidende vage figurant en niet als sexy coassistent met onverwoestbaar goed haar. Om het twintig pagina’s tellende contract dat ik zonet bij de voordeur heb moeten ondertekenen om überhaupt naar binnen te mogen en de arts te mogen spreken, maar waar mijn brein in deze staat geen enkele chocola van kon maken. Al geloof ik wel dat ik me bereid heb getoond mijn nieren af te staan als ik de rekening van vandaag niet kan betalen bij vertrek. Maar ik lach vooral om het feit dat deze hoogopgeleide mens verwacht dat ik na zes dagen niet drinken nog in staat ben om genoeg vocht te produceren om ook maar een theelepeltje te vullen. ‘Ik geloof niet dat ik dat kan,’ zeg ik. Nu kijkt de arts mij aan alsof ik gek ben geworden. ‘Er zit niks meer in,’ zeg ik, en wijs op mezelf. De man knikt. ‘Ik zal een infuus laten installeren.’



Opgepept door een infuus en een hele batterij aan medicijnen (straatwaarde: ongeveer duizend euro, wilt u vandaag cash of met uw kaart betalen mevrouw?) loop ik de dag daarna door één van de laatste stukjes punkhistorie die de stad nog heeft. Een straatje met muren vol graffiti, blauwe regens die uit de gevels lijken te komen en naar wierrook ruikende winkeltjes vol sieraden met grote edelstenen en veel te dure tweedehands kleding.



‘Kijk eens wat mooi,’ zegt Roda. Ze houdt een houten masker omhoog. Het hout is tweekleurig. Olijfgroen en beige-gelig. Acaciahout. Het heeft iets weg van een Venetiaans masker, met een mond die zich in een milde glimlacht krult. De sierlijke lijnen van het gezicht komen samen in een kolibrie ter hoogte van de slaap. Ik denk aan de dames in het roze huis. ‘Wauw,’ zeg ik. In alle consternatie van het bestaan als zwerver en mijn pogingen om te overleven deze afgelopen week ben ik er totaal nog niet aan toegekomen om iets aan te schaffen dat ik een souvenir zou kunnen noemen. Iets om op een kastje te zetten of aan de muur te hangen en dat me dan weer mee terugvoert naar deze reis. Al weet ik op dit moment van totale fysieke uitputting eigenlijk niet zeker of ik ooit nog wel aan deze reis wil terug denken. In een vlaag van verstandsverbijstering besluit ik het masker te kopen. Als we eenmaal buiten zijn beent Roda met een strak gezicht van me weg. Een paar meter verderop draait ze zich woest om. ‘IK wilde die kopen,’ bijt ze me toe. ‘O,’ zeg ik. ‘Sorry. Voor wie dan?’ ‘Voor mijn beste vriendin die zo van vogels houdt. Ik heb je al supervaak over haar verteld. Ik zei zelfs in de winkel nog iets over haar. Dat ze binnenkort jarig is. Dat ik nog een cadeau zocht. Maar jij stond er alweer mee in je handen.’ ‘O,’ zeg ik. Ik schrompel in elkaar van schaamte. Ze heeft natuurlijk gelijk. Maar ik ben zo ziek dat mijn sociale voelsprieten nogal out of office zijn. ‘Sorry,’ zeg ik. ‘Nee het is goed,’ zegt ze. ‘Laat ook maar. Je gaat morgen toch weg.’ En daar sta ik dan, in een anti-cultuurstraat in een stad vol lekker eten dat ik niet heb gegeten, straten waar ik me nauwelijks iets van ga herinneren omdat ik te ziek was om echt te kijken toen ik er doorheen liep, met een prachtig object waar ik vanaf nu altijd met schaamte en spijt naar zal kijken. 



Roda zet geen wekker, als ik drie dagen later in alle vroegte naar het vliegveld vertrek. Ik vraag me af wat en of ze mensen ooit over mij zal vertellen, als ze hen over haar reis vertelt. Ik vraag me af of ik mezelf daarin zou herkennen. Ik vraag me af of ze nog steeds vindt dat we wat gemeen hebben.



Zes jaar later sta ik mijn overtollige spullen te verkopen op een rommelmarkt. ‘Hoeveel wil je ervoor hebben?’ Een meisje van een jaar of zestien, met zo’n Amsterdamse tienerhouding alsof ze de hele wereld aankan en alsof niemand haar iets wijs gaat maken. ‘Goh,’ zeg ik. Alles, denk ik, zolang je mij het stukje van mijn ziel dat ik daar in San Francisco verloor maar teruggeeft. ‘Vijftien euro,’ zeg ik. Ze knikt. Ik zie dat ze het voor dat bedrag niet gaat kopen. ‘Waar zat je zelf aan te denken?’ vraag ik. ‘Minder,’ zegt ze. ‘Iets van… Acht euro?’ ‘Verkocht,’ zeg ik. Ik wikkel het masker in een stuk krantenpapier. De ogen van het masker kijken me nog een laatste keer aan. Ik hoop dat je ergens anders een frisse start maakt, denk ik. ‘Veel plezier ermee,’ zeg ik. Ze knikt en stopt het in haar tas.

We staan stil in de file in een bus met een strippaal. Om ons heen deint een dertigtal snel dronkener wordende mannen van over de...

Zijn hotelkamer was als een Turks stoombad. Snel gooide Wander de balkondeuren open. Hij snoof de frisse lucht op, slaakte een zucht, deed zijn polshorloge af, wrikte zijn ring van zijn rechterhand en stak die in zijn zak, spande zijn borstspieren aan en keek ten slotte naar haar, zoals zij op het bed zat. Zo’n fraai ding, ondanks dat litteken. Hij dacht dat het leven toch bijzonder geestig was, mits je de clou snapte. Het leven was heerlijk oneerlijk. Jonge vrouwen, hotelkamers en vooral het vrije leven dat hij daarbij vond horen waren belangrijke toevoegingen voor een man. Hij zag er één voor zich, fragiel, met een gezicht dat je geschrokken aan kon kijken, dom en gewillig. En daarna nog twee, drie vrouwen, gretige graaiers. Allemaal hebbedingen. Zodra ze naakt op adem lagen te komen en er noodzakelijk nog wat geknuffeld moest worden, maakte de geur van het gebruikte witgoed hem misselijk. Eigenlijk wilde hij zo snel mogelijk weg.



Maar nu, terwijl hij naar Gislene keek, voelde hij een tederheid die hij niet van zichzelf gewend was: voor haar onhandigheid, grote mond die ze nu leek te zijn verloren, haar tere onervaren jeugd, die hij normaal onmiskenbaar saai vond. Hij vond geen woorden, kwam terug bij die vertedering, en hij schrok van zichzelf, toen haar hand, die schaamtevol voor haar mond hing, hem zacht en iel liet voelen. Er was ergens in hem op een deur geklopt, maar hij huiverde nog om open te doen.



Naderhand, toen zij naast elkaar lagen, was zij degene die als eerste opstond. Het witgoed stak fel af tegen haar huid terwijl ze zo ingezakt op de bedrand zat, soms naar hem keek, dan weer niet, dan weer wel, en weer niet. Haar rechte schouders, het warrige haar, de armen die om haar borst klemden, zo leek ze net een klein hondje. En ze zat te zuchten, te denken. Wander kuste haar rug in een opwelling. Zij stond op. ‘Laten we weer naar beneden gaan,’ zei ze. Wander bleef liggen. Hij keek door de open terrasdeuren en zag twee vogels voorbijvliegen. Een paar mannen maakten beneden een praatje. De geur van tabak steeg op. Hij streek met één hand over het ruwe laken. Gislene zocht naar haar kleren. Ze zeiden geruime tijd niets. Ze ging op de stoel bij het kleine bureau zitten. Ze had iets mistroostigs over zich, een propje papier op de grond naast een bureau. Een geschreven bladzijde die zij weg wilde gooien. ‘Hoezo?’ vroeg Wander. Hij was even stil. ‘Zojuist lagen we nog-’ ‘Dat lijkt me toch duidelijk. Ik ben achterlijk. Man…’ Ze hield haar adem in, keek hem aan. Toen ademde ze weer uit. ‘Goed, jij kan er ook niks aan doen.’ ‘Ik begrijp je niet. Achterlijk, dom? Kom toch.’ Hij wenkte haar. ‘Nee, nee…’ Ze begon te trillen. O, als ze nu ging huilen. Daar had hij een hekel aan. ‘Gut, kom nou, je stelt je aan.’ Ze draaide zich weer om. ‘Ugh, mannen!’ Hij ging op de bedrand zitten, zijn armen op zijn knieën. ‘Wattissernou?’ Ze leunde met een hand op het kleine bureau, wreef met twee vingers over haar slaap. ‘Wat er is, wat er is… Ik ben zo vreselijk, hier met jou. Het lijkt wel een romannetje, op een hotelkamer. Hoe kan ik dit uitleggen? Mijn vriend zit thuisthuis te studeren en ik lig hier met een man die zijn vader had kunnen zijn.’ Ze zuchtte, keek Wander aan. ‘Het is gewoon, hij is zo’n mongo, die jongen. Echt een lieverd, een schat, ik zou blij moeten zijn, maar verdomme, hij heeft gewoon nul ambitie, geen drive. Ik zoek hem elk weekend op, weet je, daar in Groningen. En dan zit ie daar, met z’n vers gevouwen stapeltje was van zijn moeder en die gesneden partjes appel, walgelijk gewoon. Een volwassen man, zo gemakkelijk, zo vre-se-lijk gemakkelijk. En ik mag dit eigenlijk niet van mezelf zeggen, want ik weet dat hij niet anders kan. Maar tóch doe ik het. Opeens is hij zo’n jongetje geworden. En toen zag ik jou… mijn nieuwsgierigheid, iets nam me over, spanning… dat begrijp je vast niet, sorry, ik heb je gebruikt.’



Wander was opgestaan en luisterde half. Hij vond het jammer dat ze zo uit elkaar was geklapt. Zijn roze ballon was ook wat leeggelopen. De geur van tabak in de kamer rook opeens heel vies. Hij zag in haar weer alle vrouwen die hij minachtte, al dat gezever. Zoals ze daar stond! Wat zou het van dat vriendje? Ze was nu toch met hem? Ze wist niet wat ze zei. Hij wilde niet zien dat ze zich rot voelde, nee, had daar geen behoefte aan. Zonder te antwoorden liep hij naar het balkon en ging met zijn rug naar haar toe staan. De frisse morgenlucht voelde koel op zijn lichaam en even huiverde hij. Een paar tellen leunde hij gemakkelijk op de stenen reling en keek over de stad uit. Opnieuw zeiden ze minutenlang niets. Ze kwam bij hem staan. Haar truitje kriebelde aan zijn arm. ‘Wat wil je nu dat ik zeg?’ vroeg hij. Ze prevelde eerst iets wat hij niet verstond. ‘Het is heftig, zo, te realiseren waar je toe in staat bent.’ ‘Je maakt het wel heel zwaar.’ Hij omhelsde haar. Zij legde haar voorhoofd op zijn schouder en hij voelde de korte rukjes in haar borst bij elke ademhaling. Na een tijdje maakte hij zich los, liep de hotelkamer weer in, rommelde in zijn broekzak op zoek naar zijn horloge. Haar nog donkere ogen bedaarden wat. Snel daarna kreeg ze ook weer wat lucht in zich, toen die wenkbrauwen weer uitdagend naar hem begonnen te fronsen. Hij zei iets, zij lachte, hij schold in het Nederlands, zij in het Deens. Even later lagen ze weer onbezonnen te ginnegappen, maar toch bleef er iets tussen hen in hangen dat Wander niet kon beschrijven. Er rommelde iets diep in hem, iets dat met kleine vuisten op een gevoelloze wand sloeg.

Zijn hotelkamer was als een Turks stoombad. Snel gooide Wander de balkondeuren open. Hij snoof de frisse lucht op, slaakte een zucht, deed zijn polshorloge...

Als iemand iets lomps in het verkeer doet, roept mijn vriendin Leo op z’n plat Amsterdams: ‘Heb jij je rijbewijs op de bodem van een...

Zij zat al aan het ontbijt, alleen. Ze las een boek, dat ze met één hand voor haar gezicht hield: Madame Bovary. Hij sloeg toe en plofte zijn dienblaadje op het tafeltje, pats voor haar neus. Toch uitdagend gedaan. Gislene keek op. ‘Ook goedemorgen,’ zei ze schor. Haar wenkbrauwen bewogen mee op het woord morgen. Ze legde haar boek rustig op tafel en nam een slok van haar honing-muntthee. ‘Gisteravond?’ Hij wees naar zijn keel. Ze knikte. Die, inderdaad. ‘Hure,’ zei ze. En toen: ‘Da’s Oostenrijks.’



Met de onzekerheid van vreemden aten ze loom van hun ontbijt en praatten over onderwerpen als de zomerhitte (die zij lekker vond), de aankomende sprekers (zij had zich wél ingelezen) en de al dan niet noodzakelijke aanwezigheid van douchegelletjes in hotels (hij was voor, zij beslist tegen). Wander zat de hele tijd aan haar linkerwang geplakt. Hij beeldde zich in wat zo’n litteken kon veroorzaken. Net toen hij de moed vond om ernaar te vragen, kwam Herman bij hun tafeltje staan. Hij vertelde hen dat de eerste lezingen waren begonnen en dat hij zich had verslapen. Zij schrok, greep haar boek en tas en stond op. ‘Shit, ik wilde naar die eerste over pragmatiek.’ Ze boog voorover, woelde een paar keer door haar kapsel. Daarna veerde ze op en slaakte een zucht. Na wat knipperen en knijpen met haar wenkbrauwen leek ze opgeladen. ‘Sorry, moet gaan,’ zei ze. ‘Tot straks?’ Ze knipoogde.



Hij bleef nog even zitten en dronk zijn koffie langzaam op. Hij wilde zoveel mogelijk tijd vermorsen. Met lichte afkeer keek hij naar zijn vakgenoten bij het buffet. Als kleuters schoven ze op een rijtje langs het glas en stouwden ze gulzig hun dienblaadjes vol. Hotelontbijt was een belachelijke bedoening, eigenlijk. In Nederland leken we het erom te doen, structuralisme, van wegenbouw tot netjes gescheiden broodbeleg. Hij aan Gislene, aan Herman en aan hemzelf. In zijn hoofd speelde enkele minuten een scène waarin hij Herman in een discussie te slim af was. Hij weerlegde het ene na het andere argument, noemde zijn vakcollega constant betuttelend bij de naam en genoot ervan hem te laten spartelen. Gislene keek hem de hele tijd geïntrigeerd aan.



Nadat hij alle dienblaadjes had opgeruimd, begaf hij zich op zijn dooie gemak door de stad naar de conferentiezaal. Hij stopte bij een winkelruit. Een paar minuten lang tuurde hij opzichtig in de etalage. Via de reflectie bespiedde hij de voorbijgangers achter hem. Niemand keek. Voldaan vernauwde hij zijn blik om zijn spiegelbeeld te bekijken. Zijn hand gleed door zijn haar, hij draaide zijn hoofd, linkerkaak. Verdomd aardig nog, voor zijn leeftijd. Hij trok zijn overhemd recht, wreef in zijn ogen, keek zichzelf heldhaftig aan.



In de sprekerszaal nam hij plaats bij een praatje dat al een kwartier gaande was. Hij probeerde zich te concentreren, maar telkens als hij dat deed, verscheen Gislene weer in zijn hoofd. Dat litteken zat hem goed dwars. Hij sloeg zijn benen over elkaar, verlaagde zijn ademhaling en zuchtte. Zijn buurman keek hem ongepast geërgerd aan. Waar bemoeide hij zich mee? Wander keek op zijn horloge. Hij had nog een aantal uur te gaan tot de middagpauze. Hij zakte onderuit in zijn stoel, las de tekst op de powerpointpresentatie, luisterde nog even in opperste concentratie, en dommelde weg.



Hij doolde in een lange gang met aan weerszijden affiches van de ene verschrikkelijke verwonding na de andere. Een auto-ongeluk, de scherven van de voorruit vlogen langs de passagiers. Kamperen in Noorwegen, voedsel opgehangen aan een laaghangende tak, gegrom tussen de bomen. De hond van de buren, die normaal achter hekwerk zat, nu opeens in de achtertuin. Een rammelende deur, een dronken vader, een kapotgeslagen glas. De gang mondde uit in een open ruimte, met een enorm schilderij aan de muur tegenover hem. Het torende ver boven hem uit. Op het doek stond een reusachtige versie van zijn eigen vrouw, afgebeeld als een amazone in tijgervel. Ze hield een speer in haar rechterhand en had haar linkerhand ferm in haar zij. Wander sukkelde een paar stappen achteruit. Bijna struikelde hij over een museumbankje, die hij niet eerder had zien staan. Hij ging maar zitten. Het schilderij, en daarmee zijn vrouw, was zo groot dat hij er niet naar durfde te kijken. De gang achter hem was verdwenen. Waar hij ook keek, het schilderij verschoof zich telkens naar zijn blikveld. Plots stapte zijn vrouw stapte uit het schilderij, reusachtig en wild. Ze tilde hem tegen zijn wil op in haar armen en begon hem heen en weer te wiegen. Hoe wild hij ook met zijn kleine vuisten tegen haar borsten sloeg, ze bleef in zijn oor fluisteren: ‘Who’s a big boy, who’s a big boy?’



Zijn buurman stootte hem aan. Hij schrok wakker. De man snauwde hem toe dat hij lag te snurken. Wander schudde zijn hoofd, wreef in zijn ogen en stond op. Dan maar een kop koffie halen. In de lobby zag hij Gislene bij de bar. Hij ging bij haar staan, nog een tikkeltje ongemakkelijk van de slaap. Hij knikte naar de barjongen, americano. Zo stonden ze een tijdje naast elkaar. Gesis van het espressoapparaat, rinkelende kopjes. Achter hen klonk dof een microfoon, soms wat gelach, dan applaus. Zij keek naar hem, rommelde wat in haar portemonnee. Hij vroeg haar naar het seminar. ‘Saai, eigenlijk,’ zei ze. ‘En mijn hoofd maakt salto’s. Volgens mij lag er iemand te snurken.’ ‘Dat hoorde ik ook,’ loog Wander. ‘Eigenlijk niks aan, hè, zo’n conferentie.’ Ze knikte met een klein lachje. De barman zette een latte macchiato voor haar neer. Ze nam hem dankbaar aan, maar bleef staan. Ze leek iets te willen zeggen, maar deed dat niet. Ze duwde met twee vingers een lok terug achter haar oor. ‘We kunnen een wandeling gaan maken,’ zei hij. ‘Goed idee,’ zei ze. En ze gaf hem zonder aarzeling haar arm. Met de koffie in de hand liepen ze door de aangeharkte tuin. De bomen, die symmetrisch langs het grindpad stonden, deden Wander denken aan palen van een afgebrokkeld pantheon, of juist aan de tuin van een crematorium. Dat vertelde hij aan haar. Zij moest lachen. Hij praatte verder, over wat hij maar kon bedenken, over de hardheid van de stoelen in de sprekerszaal, over zinsstructuren, over semantiek en ten slotte, over kinderachtigheid en volwassenen. Ze bleven staan bij een verrassend grote populier aan de zijkant van het gebouw. ‘Je hebt echt overal een mening over, hè?’ Haar wenkbrauwen bewogen mee met de uitspraak van overal. Het viel hem op dat ze tot dan toe niet zoveel had gezegd, anders dan de avond daarvoor. Hij zweeg, keek haar strak aan. Zij keek terug. Ze had iets gewilligs over zich en, ondanks haar scheldwoorden en jeugd, zag ze eruit als een volle voorraad. Wander moest denken aan thuis, zijn vrouw, het schilderij en de amazone. Hij schudde zijn hoofd. Nee, hij liet zich niet nogmaals in slaap sussen. Hij zoende haar. Ze hield een klein beetje tegen, maar hij duwde door. Zijn hand wreef over haar wang en hij voelde de ruwe huid van het litteken. ‘Laten we naar het hotel gaan,’ fluisterde hij. Zijn blik was strak op haar gericht en hij hield haar nek nog steeds vast. Ze knikte, week, meegaand, een meisje.

Zij zat al aan het ontbijt, alleen. Ze las een boek, dat ze met één hand voor haar gezicht hield: Madame Bovary. Hij sloeg toe...

Aan de andere kant van het zand

Die vraag

Voor altijd kwart voor vijf

Dit is niet mijn huis

De brieven

Oefeningen in eenzaamheid

Nog heel even

Zeven verhalen over het eenzame leven van Steven

Hey, ouwe rakker. Wat leuk dat jij ook even bent komen kijken. Kom eens wat dichterbij het bed, bij je baasje, dat ik je kan aaien. Ja, goed zo. Dat vind je lekker hè, zo achter je oren. Vroeger ook al, toen je nog een pup was. Toen krabde ik ook altijd achter die oortjes van je, waar ik je toen in had gebeten omdat iedereen tegen me zei dat je dat bij husky’s moet doen. Dat doen husky’s, blijkbaar. Die bijten bij de geboorte in de oren van de pup, dan weten ze wie de baas is. Maar jij weet wel wie het baasje is, hè Spot, inmiddels. Heel goed. Ik ga je missen, jongen. Maar maak je vooral geen zorgen, er gaat goed voor je gezorgd worden als ik weg ben. Dat heeft je baasje tot in de puntjes uitgewerkt, wees gerust. Die laat z’n ouwe rakker echt niet zomaar in de steek, hè Spot? Niet na alles wat je voor mij hebt gedaan. Na al die keren dat je me meenam naar buiten om door het park te struinen, dat je bij me op schoot kwam zitten om met me te kroelen. Ik ben je eeuwig dankbaar, lief dier, als je dat maar weet. Ik hou van jou. We hebben een geweldige tijd gehad hè, samen. Nooit een wolkje aan de zon. Hé joh, wat zit je nou aan mijn vingers te likken. Gekkie. Je maakt er weer een smeerboel van. Je hebt zeker honger, is dat het. Ga nu maar, er staat een bakje brokjes in de hoek. Dan praat ik even met de rest.



Goh, wat een drukte om het bed. En dat allemaal voor mij. Snap jij dat nou, Bart, al die mensen voor mij? Nee, ik ook niet. Haha. Wat ben je ook een eikel eigenlijk hè, jij. Altijd grapjes maken. Mij voor schut zetten. Alleen God weet waarom wij vrienden zijn. Maar jij was wel mooi de eerste van iedereen, dat moet ik je nageven. In de zandbak was jij er al. Jij liet me zien hoe ik de mooiste torens kon maken, die ook nog eens overeind bleven staan. We speelden Mario Kart op onze Nintendo’s, ruilden Pokémons met elkaar. Tjonge, om te bedenken dat vroeger de levels van onze Charizards onze grootste zorgen waren. En wie er als eerste bij de eindbaas zou komen. Dat veranderde wel op de middelbare, hè. Toen maakten we ons ineens druk om meisjes en wie van ons er het eerste gekozen werd als de teams werden gemaakt bij de gymles. Weet je nog, die keer dat je je uitsloofde door op de tafel te dansen toen mevrouw Janssen weg was? En dat ze toen ineens in de deuropening stond en jouw kop zo rood als een tomaat werd? God, wat hebben we gelachen, toen. Dat waren tijden. De koningen van de school, jij en ik. Niemand deed ons wat. Op onze wenken bediend, werden we. Dat moet misschien toch wel de mooiste tijd van m’n leven zijn geweest. En dat zegt wat. Toen gingen we ook nog eens studeren in dezelfde stad. Het tweekoppige front. Wij tegen de rest van de wereld. Lallend van feest naar feest om uiteindelijk toch altijd weer uit te komen bij tante Cil.  



Ach, kijk nou wie daar is. Speak of the devil. Daar ben ik echt even stil van. Wat lief dat je bent gekomen, Cil. Jemig, nu moet ik toch bijna een traantje wegpinken. Nog steeds prima ter been, zie ik. Dat was even schrikken hè, toen ze zeiden dat je kanker had. Ja. Maar je hebt ze een poepie laten ruiken, die dokters. Tante Cil krijg je niet één twee drie kapot. En toen waren de rollen ineens omgedraaid, lig ik hier langzaamaan te vergaan. Het is fijn dat je er bent. Trouwens, dat je het even weet: ik heb al je adviezen opgevolgd. Ik ben nooit voor het geld gegaan, altijd voor de liefde. Ik ben blijven lachen en als het regende was ik degene die buiten stond te dansen. Volgens mij ben ik niet veranderd, alleen van buiten, en is Steven Steven gebleven. Kijk maar, het klokje zit nog om mijn pols. Kwart voor vijf, toch Cil? Ik krijg meteen trek in een bitterbal. Als hij nog warm is, tenminste. Haha. Zeg Cil, Bart, hebben jullie eigenlijk ooit mijn ouders ontmoet? Nee hè? Dan hebben jullie geluk, daar zul je ze net hebben. Kijk, ze schuifelen langzaam naar mijn bed.



Hey pap. Hey mam. Hoe is het? Met mij gaat het prima. Althans, als je niet meerekent dat ik hier lig. Ziet het er toch naar uit dat jullie me gaan overleven. En jullie zien er nog geweldig uit ook. Nergens een rimpel te bekennen. Nou, het is jullie gegund hoor. Bedankt, voor alles. Dat jullie er mijn hele leven lang voor me waren. Dat jullie van mij zo’n vrolijk kind hebben gemaakt, zo’n vrolijk mens, zo’n gelukkig iemand. Ik had me geen betere ouders kunnen wensen. Ik keek altijd uit naar het moment dat je me kwam ophalen van het kinderdagverblijf, mama, om dan samen hand in hand naar huis te lopen, naar papa. Ik herinner me de avonden op de bank, voor de televisie. Dat ik dan vroeg of ik nog eventjes op mocht blijven, nog heel eventjes op mocht blijven, en dat dat dan bijna altijd mocht als ik het lief genoeg vroeg. Jullie weten dat niet, maar mijn vriendjes wilden het allerallerliefst bij ons thuis spelen omdat ze dan verwend werden met koekjes en snoepjes en lekker drinken. Ik herinner me onze eindeloze telefoongesprekken. Ik een student in de grote stad, jullie nog steeds in het kleine dorp. Jullie wilden alles weten. Hoe het met mijn vakken ging, wat ik die week had uitgevreten, of ik al een vriendinnetje had. En ja, toegegeven, destijds kon dat weleens op mijn zenuwen werken, maar nu snap ik ook heus wel dat jullie dat alleen maar deden omdat jullie van me hielden. Houden. Ik kon altijd bij jullie terecht. Met vragen, met zorgen, met tranen: jullie ontvingen me met open armen. Daar ben ik jullie dankbaar voor. Ik heb me bij jullie mijn hele leven veilig gevoeld. Ik hou van jullie, papamama. Fantastisch waren jullie. Waarom zeggen jullie eigenlijk niets terug? Hey, waar gaan jullie nou naartoe? Kom eens terug…



Oké, volgens mij is het tijd om te gaan. Wat is het stil, ineens. Waar is iedereen? Ach, ze hebben het vast druk. Het is ook wel mooi geweest, zo. Ik heb toch eigenlijk best een geweldig leven gehad, als ik er zo over nadenk. Altijd vrienden om me heen, iedereen vol liefde. Fantastisch, was het. Werkelijk waar fantastisch. Echt. Geloof me. Een beter leven had ik me niet kunnen wensen. Maar… mag ik misschien toch nog heel even…? Ja, wat eigenlijk? Gewoon, nog heel even. Een paar laatste ademteugen … misschien nog een keer proberen die bal in de voetbalkooi te schieten in plaats van eroverheen … een laatste zandkasteel bouwen … nog een keer luisteren naar een fluitende vogel … nog een laatste keer Spots natte snuit in m’n gezicht … een laatste lach, laatste traan … een laatste verhaal … gewoon, nog heel e-

Hey, ouwe rakker. Wat leuk dat jij ook even bent komen kijken. Kom eens wat dichterbij het bed, bij je baasje, dat ik je kan...

Het begint allemaal met een minimalist waar ik mee date die altijd dezelfde kleding draagt.&nbsp;



Nee, dat is niet waar.



Het begint met een verhuizing.



Ik verhuis door naar een andere kamer in mijn woongroep. Van een donker, vochtig hok op het noorden naar een lichte, zonnige ruimte op het zuiden met een balkon. De kamers liggen symbolisch genoeg recht tegenover elkaar. Ik hoef al mijn bezittingen maar tien meter te verplaatsen. Ik heb alles in de nieuwe ruimte gestript, geschuurd en gesloopt en daarna opnieuw opgebouwd. Mijn nieuwe koninkrijk is gigantisch, klaar voor een nieuwe start en vooral helemaal leeg.



Misschien komt het door mijn vermoeide spieren, die compleet verkrampt zijn na anderhalve week lang bouwvakkeren. Misschien komt het door hoe snel deze tabula rasa alweer vol staat met mijn spullen. Hoe ik mijn zelf gelegde vloer al bijna niet meer kan zien. Hoe het ook zij: terwijl ik een doos vol sta te laden met boeken die ik al vijf jaar niet meer heb opengedaan is opeens de maat vol. Wat belachelijk eigenlijk. Dat je zoveel gewicht aan bezit met je meesleept. Dingen die waardevol zijn houd ik graag bij me, maar ik sta dozen vol te pakken met spullen die ik bij iedere verhuizing opnieuw voorzichtig ergens instop om ze vervolgens weer voorzichtig ergens anders in te stoppen op de plaats van bestemming.&nbsp;



Een tijd daarvoor date ik met een man die zichzelf een minimalist noemt. In mijn hoofd wordt hij al snel een soort cartoonfiguur. In zijn kledingkast liggen tien identieke zwarte T-shirts met een v-hals en drie precies dezelfde spijkerbroeken met rechte pijp. Hij heeft één paar witte sneakers dat hij opnieuw koopt als het versleten is. Iedere dag draagt hij precies hetzelfde. Hij minimaliseert naar eigen zeggen dus zowel de tijd die hij anders had moeten besteden aan het uitkiezen wat hij die dag zal dragen, als de ruimte die zijn kleding in beslag neemt. Hij houdt hierdoor meer tijd (en ruimte) over voor dat wat echt belangrijk is, zegt hij. Wat dat naar zijn mening dan is wordt me nooit helemaal duidelijk. Op de lege plekken waar alles zou kunnen staan wat voor hem echt belangrijk is staat namelijk niks.



Door deze man associeer ik minimalist zijn met een bepaalde mate van leegheid en onthechting. Het tegenovergestelde van sfeer en je ergens thuis voelen. Kortom: absoluut niks voor mij. En dan kijk ik een documentaire van twee mannen die zich The Minimalists noemen.



De film bevat veel elementen waar ik jeuk van krijg (zoals het verheerlijken van een levensstijl waarbij alles wat een mens bezit in één koffer past), maar ook een aantal elementen die me verrassend genoeg erg aanspreken. Er komt een vrouw aan het woord die vertelt dat ze op een gegeven moment voor haar kledingkast is gaan staan en bij zichzelf heeft gedacht: vanaf nu wil ik alleen nog maar lievelingskleren dragen. Waarom zou ik in hemelsnaam kleding dragen die dat níet is?&nbsp;



Dit raakte natuurlijk een snaar bij mij als Westerse vrouw. Want wie kent ze niet? Die jurk met veel bloot doch met klasse voor eens een keer een buitenbruiloft, die door iemands oma gebreide, hysterische jeuk veroorzakende doch elandwollentrui uit Noorwegen in een kek kleurenpatroon, die broek voor over min vijf kilo, dat leren vintage jasje, die duifblauwe tulen prinsessenrok waarin je figuur verdwijnt maar de kleur is zo mooi? Dat ding dat zo ontzettend tof leek in de winkel, maar dat je dan met een mild onprettig gevoel toch draagt, om er de hele dag aan te sjorren of herschikken. Of jeuk te hebben. Of je de pleuris te zweten. Of je gewoon heel stom of dik of raar vormgegeven te voelen. Of nog erger: je laat ‘m liggen. Een paar jaar. Wat belachelijk en gênant dat je die aanschaf van tachtig euro nog nooit hebt aangehad. Er zijn mensen die een paar maanden zouden kunnen leven van het bedrag dat je aan dat ding hebt uitgegeven. Je zal verdomme genieten van dit kapitalistische stukje luxe dat je hebt aangeschaft, verwend kreng.&nbsp;



Natuurlijk is dit gevoel door te trekken naar alles wat een mens bezit: boeken (want gekregen of geërfd van, of al jarenlang op de planning om eens echt te lezen), keukenspullen (het leek in de winkel toch écht een handig gereedschapje maar je houdt altijd een megastuk courgette over, als je met deze juliennesnijder courgettespaghetti probeert te raspen), toiletartikelen (mijn haar heeft nog nooit zo slecht gezeten als na het gebruik van deze shampoo maar het kostte wel tien euro…). 



Terwijl ik daar met de verfresten op mijn gemangelde armen een stapel loodzware fotoboeken in de doos laat ploffen neem ik een beslissing: Ik wil minder spullen met me meeslepen. Al is het maar vanwege het schuldgevoel dat aan al deze te weinig gebruikte objecten vasthangt. Het is tijd voor een groot afscheid. Het is tijd voor The Minimalist Challenge. De wat? The Minimalist Challenge. Men noemt dit op fora online een dertig dagen durend &#8216;spel&#8217; (hou op met me, niemand kijkt voor de lol rond in de meest beschamende krochten van zijn eigen kapitalistische levensstijl), waarbij je op de eerste dag één object selecteert om weg te doen, op de tweede dag twee, op de derde dag drie, net zolang totdat je op de dertigste dag dertig objecten uitkiest die je wegdoet. Voor de minder snelle rekenaars onder ons: aan het einde van dit hele feestje heb je dus een schaamstapel van 465 objecten die je weg wilt doen. 



Waar ik me niet helemaal op heb voorbereid, is dat de reden dat je een voorwerp al jarenlang met je meesleept vaak de herinnering is die eraan vasthangt. De persoon van wie je het kreeg, de bijzondere plek waar je het kocht, het moment waarop het voorwerp in je leven kwam. Als een filmpersonage dat vlak voor haar dood nog een laatste keer haar leven aan zich voorbij ziet trekken, komen de afgelopen achtentwintig jaar van mijn bestaan voorbij gedenderd terwijl ik kasten en dozen leeghaal. Een wereld aan weggestopte stukjes leven drijft naar de oppervlakte. Het voelt daardoor wel alsof ik met het voorwerp ook de herinnering wegdoe. En dat is natuurlijk verschrikkelijk. Alsof je je eigen geheugen aan het formatteren bent. Online fora raden me aan om al deze spullen te fotograferen voordat ik ze wegdoe. Dan zijn ze niet écht weg. Na een kleinmenselijk drama ergens op dag achtentwintig realiseer ik me echter dat ook foto’s niet voor altijd zijn (hier kom ik later op terug) en besluit ik de herinneringen bij mijn troep op te schrijven. Zie daar: mijn Troepverhalen.

Het begint allemaal met een minimalist waar ik mee date die altijd dezelfde kleding draagt.&nbsp; Nee, dat is niet waar. Het begint met een verhuizing....

Ze nam een slok, haar blik op hem gericht. Wander keek naar het litteken, dat zich uitrekte terwijl ze de whiskey in haar mond walste. Ze slikte en zei: ‘De ene vrouw is de andere niet.’ ‘En jij bent zo’n soort,’ zei hij. ‘Anders.’ ‘Dat klopt.’ Haar wenkbrauwen bewogen mee op de uitspraak van klopt. Ze lachte stilletjes, een soort luchtig hikken. Er zat een vileine rimpel in haar mondhoek. Of was dat deel van het litteken? Wander vouwde zijn vingers in elkaar en leunde iets voorover. ‘Wat studeer je?’ vroeg hij, deels omdat hij iets zocht om te zeggen. ‘Ik heb internationale talen en culturen gestudeerd.’ Ze was snibbig. ‘En ik doe nu onderzoek, hier. Herman is mijn begeleider.’ Wander keek Herman aan. ‘Wist niet dat je een PhD’er had.’ ‘Dat komt doordat je nooit luistert.’ Hij lachte en legde een hand op de schouder van het meisje. ‘Nee, Gislene hier is voortreffelijk. Ze doet onderzoek naar etymologische verbanden tussen Europese scheldwoorden. Ik zeg ’t je, Wander, ze gaat een-’ De jongen kwam whiskey brengen. ‘Lagavulin, meneer.’ Wander draaide zijn hoofd weg, hield een hand op naar Herman en bedankte de jongen luid. Wander nam gelijk een slok. Hij wuifde met zijn glas in richting Gislene. ‘Dus je doet onderzoek naar…?’ ‘Scheldwoorden,’ zei ze. ‘Ik doe onderzoek naar culturele verschillen in de scheldwoorden van Europese landen. Mijn vraag is of je cultureel kan verklaren waarom sommige landen hoofdzakelijk met bijvoorbeeld homoseksualiteit schelden. Is dat landelijk? Of is het universeel?’ ‘Toe maar,’ zei Wander. Hij wees met zijn glas in haar richting. ‘En dat doe je uit pure wetenschappelijke interesse?’ ‘Nee, vind ik het gewoon zoals elk ander wel lekker om een beetje te kankeren. Jij niet?’ Ze trok een wenkbrauw op. ‘Valt mee,’ zei Wander. &#8216;Dat hoeft niet zo, als je manieren hebt.&#8217; Gislene keek hem scheef aan. ‘Soms staan etiquette en realiteit ver van elkaar.’ Ze durfde wel, deze kleine. Wander maakte een ronddraaiend gebaar met zijn handen, als om te zeggen: blijf praten, ga door. ‘Schelden, dus?’ ‘Tja… razen, tieren, kankeren. Vind je dat niet heerlijk? Ik wel. Gewoon even alles eruit als je je kleine teen stoot, of als je autoruit is vastgevroren, als je op een legoblokje gaat staan, of… als die ene collega weer niet zit te luisteren,’ zei ze. Ze keek naar Wander. Geknepen ogen. Lachje. Herman grinnikte. Wander deed alsof hij het niet had gehoord. ‘Juist,&#8217; zei hij, met een kuchje. &#8216;Maar dan in heel Europa?’ Gislene knikte. Weer met die wenkbrauwen. ‘In Servië neuken ze- oh, pardon, hebben ze seks met iedereen bij je begrafenis, terwijl ze in Duitsland niet verder komen dan Hurensohn. Waarom schelden we in bijna alle landen met homoseksualiteit of prostitutie? In Italië heeft ’t allemaal te maken met familie, figlio di puttana,’ Gislene gooide haar hand de lucht in, met de duim tegen de rest van haar vingers. ‘Of de Fransen, met woorden als fiotte of tarlouze, dat is allemaal homohaat. Net als in Oostenrijk, schwuchtel of mongo. Echt erg. En dan heb je nog dat iedereen overal lijkt te tieren over moeders. Roemenie: ​​să mă fut în mă-ta, ofwel, ik wil je moeder in haar vagina, of futu-ți Cristoșii și Dumnezeii mă-tii, dat je dan je moeders goden allemaal gaat nemen, heel grappig eigenlijk, een soort collectief oedipuscomplex. De leukste zijn de Denen, die hele schattige dingen zeggen over dat ze opgegeten willen worden, zoals satanedme, satan, eet me, of kraftedme, kanker, eet me! Lief, eigenlijk.’ Even hield ze haar mond, keek om zich heen, alsof ze zich plots realiseerde hoe ze daar zat te praten. Daarna keek ze een paar seconden naar haar glas. Ze herstelde zich: ‘Goed, ja. Dát doe ik dus.’ &#8216;Téééring, zeg,&#8217; zei Wander, grappend. Ze lachte: &#8216;Jij was toch zo beleefd?&#8217;



De twee uur daarna werd er gelachen, gescholden en ging Wander steeds dichterbij Gislene zitten. De zaal liep leeg. Zelfs Herman, die normaal gesproken akelig lang bleef plakken, stond op gegeven moment op. Hij geeuwde. ‘Het is al laat.’ ‘Wij nog eentje, toch?’ Wander wenkte zonder op een antwoord te wachten de jongen weer. Zijn rechterhand lag over de linker. Hij voelde onder zijn vingers de trouwring.



Wat hij wist: ze zat in het eerste jaar van haar PhD, was vierentwintig, en ze had hiervoor in Groningen gewoond, maar was onderhand verhuisd naar een studentencampus in Leiden, waar ze met tien anderen op een grote verdieping woonde. Ze had bij een studentenvereniging gezeten, maar niet een grote, en zeker niet het corps, ‘nee, schei uit, báh’. Hij had haar terloops gevraagd of ze een relatie had, en even leek ze te twijfelen – of dat dacht Wander – voordat ze zei dat ze een vriendje had. Echt een leuke jongen, ze hadden al meer dan een jaar verkering. Hij woonde even bij zijn ouders. Bij zijn ouders? Ja, dat was tegenwoordig heel normaal, hoor. Over het litteken wist hij niks, ze was er niet over begonnen. Toen Wander het haar had gevraagd, had ze snel het onderwerp naar hem veranderd, wat hij niet bijzonder erg vond. Hij was geen hoogleraar, maar gaf les – iets wat hij in het midden had gelaten. Hij had een iets te lange tirade gehouden over de luiheid van de vakgroep als het om onderzoek ging. Als je echt keek naar de Hirsch-index zat waarschijnlijk geen van hen nog boven de 25. Daarna had hij verzuchtend Goethe geprezen: ‘Iedereen hoort alleen wat hij begrijpt.’ Gislene keek hem de hele tijd zwijgend aan, zei soms iets, lachte hier en daar, dronk uit haar glas. Ten slotte legde ze haar hand open op tafel, als om te zeggen: ga je mee? Hij pakte die, hielp haar met opstaan en vergezelde haar vervolgens naar het hotel. In de lift stond ze met haar hotelkaart te draaien. Hij wenste haar toen ze uitstapte een fijne nacht en drukte op de knop voor de vierde verdieping.



Dat ze daar mogelijk iets had gewild, bedacht hij pas later in bed. De whiskey speelde hem parten, anders was dat buitenkansje hem niet ontglipt. Natuurlijk, het was goed zo: hij had zich van zijn welgemanierde kant laten zien. De meeste meiden wisten toch van voren niet dat ze van achteren leefden. Hij draaide zich om en dacht aan dat litteken, rilde even van nieuwsgierigheid, nam zich voor haar nog voor het weekend voorbij was daarnaar te vragen. Zijn hoofd dreef al gauw naar hele andere uitkomsten dan zojuist bij de deur. Hij dacht: ‘Eigenlijk heeft ze iets gekreukelds. En iets hards. Als gevouwen karton.&#8217;

Ze nam een slok, haar blik op hem gericht. Wander keek naar het litteken, dat zich uitrekte terwijl ze de whiskey in haar mond walste....

Vandaag gaat hij naar buiten.



Hij is gedoucht, gewassen en geschoren. Zijn grijze haar is gekamd, zijn blouse gestreken, zijn borst staat vooruit. Het bestek ligt in de juiste lades, de papieren zijn gesorteerd, de brieven liggen in de prullenbak. Het aanrecht is leeg, de vloer is vuilvrij en het ronde brilletje op zijn neus heeft de juiste sterkte: alles klaar voor een tocht door het dorp.



Maar niet voordat hij eerst een uur op de bank heeft gezeten om uit het raam te kijken, op zoek naar een wit busje. Zodra de jonge gast in zijn PostNL-kledij door zijn voortuin loopt, springt Steven op van de bank en holt (voor zover je het voor iemand van zijn leeftijd ‘hollen’ kunt noemen) naar de deur, waar hij enkele seconden nadat de bel is gegaan opendoet.



‘Ah, u heeft een pakje voor mij,’ zegt Steven met een glimlach.



De jongeman zegt niets. Overhandigt hem de doos en steekt een apparaat met een pennetje naar hem uit, waarop Steven een krulletje zet dat in de verste verte niet lijkt op zijn handtekening. De bezorger haalt het apparaatje naar zich toe, gromt iets dat volgens Steven zou moeten lijken op ‘dag’ en draait zich weer om.



‘Mooie dag is het vandaag, vind je niet? Ook om post te bezorgen,’ zegt Steven nog tegen de rug die zich van hem verwijdert, maar die reageert niet meer. Wanneer de jongen in zijn busje stapt ziet Steven dat er twee witte staafjes in zijn oren zitten. Steven vraagt zich af waar hij naar luistert, of hij de muziek of de artiest zal herkennen. Of een mening van een gepensioneerde over muziek er voor de jeugd nog toe doet. In ieder geval: de motor van het busje begint te ronken en het antwoord op de vraag stuift de straat uit.



Nou goed, denkt Steven, we houden de moed erin. Hij gooit de deur met een vrolijk klapje achter zich dicht en gaat op stap.



Op straat is er bedrijvigheid: kinderen lopen fietsen rennen achter elkaar aan door het dorp, op zoek naar het volgende avontuur. Ouders met hun kroost laten de hond uit, zijn op weg naar de hockeywedstrijd of naar het wekelijkste uitje in het winkelcentrum. Zelfs de vogels zijn druk, want de nestjes bouwen zichzelf natuurlijk niet. &nbsp;



Wanneer Steven halverwege zijn weg naar het park is, rolt er een bal voor zijn voeten. Hij kijkt op: rechts van hem schreeuwt een stel kinderen vanachter de hekken van een voetbalkooi om de bal. Zoals ze daar staan is het net alsof Steven degene is die in het veld staat en de kinderen hem toejuichen. Het is lang geleden sinds hij een bal heeft getrapt, moet Steven toegeven, maar hij wil best een poging wagen. Hij lacht naar de kinderen, schreeuwt: ‘Daar komt ‘ie!’



De fonkeling in de ogen van die kinderen: die man gaat die bal een geweldige trap geven en dan kunnen wij verder spelen. Steven pakt de bal in zijn handen, neemt een diepe teug adem. Hij laat de bal een keertje stuiteren en trapt – te ver. De bal vliegt gracieus over de voetbalkooi heen en belandt ver aan de andere kant. Na een kreun van afschuw vallen de kinderen stil en hangen hun schouders naar beneden. Steven biedt nog aan de bal opnieuw te pakken, maar hij hoort een zachte stem vanuit de kooi: ‘Laat maar, wij gaan wel.’



De dag is nog niet voorbij, denkt Steven, we mogen de moed niet verliezen. We gaan naar het park.



Daar vindt hij op een open veld een speeltuin. Een van de toestellen bestaat uit twee torentjes die aan elkaar verbonden zijn met een gele buis waar je doorheen kunt kruipen. Een trap en een brandweerpaal aan de ene toren, een schuine klimwand en een glijbaan aan de andere. De glijbaan is populair: het ene kind is nog niet beneden of het andere sjeest er alweer achteraan.



Niemand speelt echter met het grote spelletje boter-kaas-en-eieren, aan de buitenkant van een van de torens. Steven draait alle negen schijven op blank. Misschien dat er vanzelf een kind uit nieuwsgierigheid aansluit als hij gewoon begint en dus doet hij de eerste zet: hij draait de schijf rechts bovenin zodat er een kruisje te zien is. Steven speelt langzaam, kijkt zeker een goede minuut aandachtig naar het raster voordat hij de volgende schijf naar een kruisje draait, maar er is geen enkel kind dat zich bij hem voegt, dat ook maar enige interesse in het spel toont. Daarbij komt dat boter-kaas-en-eieren verdraaid lastig in je eentje te spelen is, en dus eindigt Steven na tien minuten simpelweg met een raster vol kruizen.



Nee, daar zit niets symbolisch in, denkt Steven. Kansen zat. Kijk, daar rent een hond.



Een prachtige border collie, met een zwarte vacht en een witte snuit en buik. De tong hangt uit zijn bek en de staart wappert achter hem aan terwijl hij door het veld rent. Steven kijkt hem na, pakt een stevige stok op van de grond en wacht tot de hond bij hem in de buurt komt.



Het heeft een paar pogingen nodig, maar dan lukt het hem toch om met de stok de aandacht te trekken van de border collie die rakelings langs hem scheert. Steven laat met een gebogen rug de stok voor de neus van de hond op en neer gaan, alsof hij hem een lekker hapje voorhoudt. Het kwijl druipt van zijn tong en als Steven goed in zijn ogen kijkt ziet hij zichzelf glimlachen. Hij komt overeind en gaat klaarstaan om de stok weg te gooien, de hond zakt door zijn poten om op elk moment als een elastiek weg te schieten. ‘Apport!’ roept Steven en hij slingert de stok het veld in. De hond sjeest erachteraan en wanneer hij de stok bereikt struikelt hij bijna door zijn snelheid, maar uiteindelijk heeft hij hem te pakken.



Met zijn neus in de lucht en de stok in zijn bek kijkt de border collie om zich heen. Steven zwaait om zijn aandacht te trekken, roept zelfs nog ‘Hier ben ik!’ maar de hond lijkt hem niet te horen en sprint de andere kant op. Daar staat een jongeman hem op te wachten om de stok van hem over te nemen en hem weer een andere richting in te gooien, waarna de hond er weer achteraan rent en niet meer omkijkt naar Steven.



Ach, denkt hij, het was natuurlijk ook niet mijn hond. Hij ziet alleen die stok en zijn baasje. Volgens mij is het tijd voor een pauze.



Aan de rand van de speeltuin staat een loze, jongvolwassen boom. Eentje die al zonder zijstokken kan, maar die nog lang niet dik genoeg is dat je hem een knuffel kunt geven zonder aan de andere kant je eigen handen weer te voelen. Steven wandelt ernaartoe en gaat tegen de stam zitten, begint te mompelen.



‘Ja, boom, daar zitten we dan. Jij en ik. Mooi weer is het, hè? Lekker windje ook. Sorry, ik ben nooit zo goed geweest met small talk. Het helpt ook niet dat je niet terugpraat, maar je bent natuurlijk een boom. Bomen zijn niet zulke praters, heb ik gehoord. Ik ook niet, normaal gesproken. Ik luister liever. Naar jou zou ik ook wel kunnen luisteren, naar je bladeren, maar ik ben bang dat ik jouw taal nog niet versta. Nu ik zo bezig ben krijg ik ineens het gevoel dat ik nog nooit zo lang aan één stuk aan het woord ben geweest. Haha. En dat tegen een boom. Nou, je hebt het verdiend hoor, boompje van me. Omdat ik tegen je aan mag leunen. Laat mij maar brabbelen. Lekker brabbelen. Terwijl ik tegen je aan leun. Jij hebt nog langer dan ik. Wist je dat? Over tien of twintig jaar zit het er voor mij wel op, maar jij hebt nog een stukje langer te gaan. Wil je wat voor me doen? Als ik er niet meer ben, als ik onder de grond lig, wil je me dan komen opzoeken? Met je wortels? Dat je wortels mij dan door de grond heen zoeken, dat ze door mijn kist graven en me komen kietelen. Wil je me dan vertellen hoe het boven de grond is, wat ik allemaal mis? Ik denk dat ik je tegen die tijd wel kan verstaan. Dat zou ik heel fijn vinden, als je dat voor me zou willen doen. Ik zou je eeuwig dankbaar zijn. Dan heb ik ook een cadeautje voor jou. Ik heb een klein zakmesje bij. Ik zal je mijn initialen geven. Dan vergeet je me niet. Wil je me niet vergeten, boom? Dan ga ik je nu mijn cadeautje geven.’



Steven komt omhoog en draait zich om, begint te kerven. Als hij halverwege de laatste letter is wordt hij op zijn schouders getikt door een wat oudere man met een hesje en een helm.



‘Sorry meneer,’ zegt de man, ‘maar ik ben bang dat u even plaats moet maken. We gaan deze boom kappen.’



Steven knikt. Ja, denkt hij bij zichzelf, het heeft zo moeten zijn. Hij draait zich om, fluistert een zacht gedag en sloft weer terug naar huis.

Vandaag gaat hij naar buiten. Hij is gedoucht, gewassen en geschoren. Zijn grijze haar is gekamd, zijn blouse gestreken, zijn borst staat vooruit. Het bestek...

Het gerucht ging dat die avond de PhD’ers met de late bus zouden aankomen. Wander, die na een verschrikkelijk seminar aan een tafeltje van het door de organisatie uitgekozen café zat te luisteren naar het gewauwel van zijn collega-professor Herman (die het seminar geweldig vond), keek met een half oog naar de ingang toen de buslading studenten de zaal binnenliep. Het gros was vrouw. Opgedoft, zakelijk gekleed en gespannen. Tussen de meute viel hem een jonge meid op. Steeds weer werd hij naar haar toe getrokken. Hij was een vlieg, zij een vliegenvanger. Ze had een zacht figuur. Plomp, eigenlijk. Plakkerig keek hij van haar heupen en billen naar haar borsten. Pas toen hij bij haar gezicht aankwam, ontdekte hij het. Ze had een enorme kwaaie jaap op haar linkerwang, van onder haar kaak tot helemaal boven haar neusvleugel. Een koperkleurige streep aan één kant van haar gezicht. Precies op dat moment keek ze om en kruisten hun blikken elkaar. 



Wander keek naar beneden, naar zijn whiskeyglas. Zo’n litteken, dat je dat niet verstopt. Hoe was ze daaraan gekomen? Herman bleef doorratelen en Wander dacht, afwezig hummend, aan allerlei mogelijke oorzaken, de ene nog verschrikkelijker dan de andere. Langs het oor van Herman keek hij naar haar. Hij hield haar nauwlettend in de gaten. Ze liep vanaf de ingang met een andere studente linea recta naar de bar, wenkte de barman, stak tijdens het bestellen haar wijsvinger in de lucht, woelde daarna met één hand door haar kapsel en leunde losjes met een elleboog op de toog. In die houding raakte ze met de andere meid in gesprek. Het litteken kreukelde mee terwijl ze bewoog, liep en sprak. En dát, vreemd genoeg, wond Wander verschrikkelijk op. Peinzend nam hij een slok, de turfrook deed hem smakelijk aan, zijn speeksel vulde de ruimte tussen tong en tanden en hij frunnikte aan zijn trouwring. 



Zijn vrouw en hij waren al in de veertig. Hij was laat getrouwd, te laat, pas tien jaar geleden. Hij had haar ontmoet tijdens een overzeese mixer tussen twee universiteiten en hij was haar tweede man (de vorige vroeg overleden). Onderhand zag ze er zelf tweedehands uit. Hoewel ze het had voorgesteld, hadden ze nog geen kinderen. Hij had z’n buik vol van het uit het vorige huwelijk meegenomen kroost. Twee. Twaalf en veertien. God, wat vond hij die kids irritant. Hij had dat vroeger al een non-negotiable gevonden, kinderen. Net als haar, eigenlijk. Ja, ze was – spijtig – slimmer dan hij. Dit had hem ooit opgewonden, maar onderhand was hem dit enorm voor het hoofd gaan stoten. Zoals ze hem altijd de les las! Schreef hij eens een paper, was het niet wetenschappelijk genoeg. Bereidde hij zijn lessen voor, dan zat ze met van die scheve wenkbrauwen mee te lezen. Het huwelijk had hem beperkt, vond hij. Daarom was zo’n conferentie een verademing. Niet omdat hij het nou zo’n indrukwekkende bijeenkomst vond, maar omdat hij het gewoon niet meer kon verdragen om thuis te zijn. Saampjes op de bank, Heel Holland Bakt. Hij rilde bij de gedachte. Zijn vrouw was zoals het leven zelf, zo had hij ondervonden: al het goede verveelt. 



Dat betekende echter niet twee dagen zonder vrouwelijke aandacht. Liever zelfs vrouwelijk gezelschap, want mannen, van die échte, daar voelde hij zich niet verwant mee. Het interesseerde hem ook niet, al dat gepraat over voetbal of darts of de nieuwe auto van Lewis Hamilton. Vaak lachte hij een seconde te laat extra smakelijk mee met de grappen. Nee, vrouwen, die lagen hem beter, daar voelde hij zich veel comfortabeler bij, en zij zich ook bij hem, hoewel hij ze vaak oerstom en gemakkelijk vond: hebbedingen. 



En hoe kon hij ook anders? Hij was simpelweg te anders. Op jonge leeftijd had hij al gevonden dat de meeste mensen net kinderen waren, en gaande de jaren werd die mening alleen maar gesterkt. Vaak voelde hij zich de enige volwassene in de ruimte. Waren de meeste mannen niet gewoon jongetjes, kleine kinderen? En, erger eigenlijk, de vrouwen, die je steels aankeken langs de schouders van hun partner en die zich luchtig lieten hangen als een open hand die je enkel hoefde te pakken, dat waren net trappelende meisjes. Nee, hij geloofde in het ideaal van vraag en aanbod, in wederkerige handel, in een seksuele markt. Het liefdesleven kon je zien als een vorm van supply chain management. Aanvankelijk had hij zijn huwelijk nog wel geëerd, maar toen zijn vrouw alsmaar ouder werd, had hij zichzelf van die last ontslagen. Fout voelde dat voor hem niet, gezien hij het altijd met getrouwde vrouwen deed. En als zijn vrouw niet zo infantiel monogaam was geweest, had hij haar ook toegejuicht, of in ieder geval, dat nam hij zichzelf voor. Hij was anders. Hij vermaakte zich. Hij was speels, in zijn hoofd geen dag ouder dan dertig en weigerde dat het leven stilstond. That’s all. 



Opeens zag hij haar recht voor hun tafel staan. Naast Herman. Ze veegde een lok haar achter haar oor, waarmee het litteken heel zichtbaar werd. Ook had ze een glas whiskey in haar hand. Wander schrok op uit zijn overpeinzingen. ‘Ik zocht je al,’ zei ze glimlachend tegen Herman. ‘Ah!’ zei Herman. Hij schoof een stoel naar achter.  Ze ging zitten. Wander plaatste een hand over zijn trouwring. Herman zei: ‘Kijk, dit is de PhD’er over wie ik je zojuist vertelde.’ ‘En dit is…?&#8217; De meid met het litteken keek naar Wander. Wander boog zich voorover over tafel om haar de hand te reiken. ‘Wander.’ Haar handdruk was zacht in de zijne. Hij trok haar aan haar arm ietsjes naar voren. Opnieuw kruisten hun blikken elkaar, kort, drie seconden. Ze keek omlaag naar haar glas, vervolgens weer omhoog naar hem. Ze lachte. Wander dacht: hebbeding.

Het gerucht ging dat die avond de PhD’ers met de late bus zouden aankomen. Wander, die na een verschrikkelijk seminar aan een tafeltje van het...

LizzyDizzy en de appels

De kudde

Drakenwachters

Een sierkussentje

De dertigersmaag

De Kip

De rotte vis die niemand ruikt

Zeven verhalen door zeven schrijvers over één festival

Opeens zei ze: ‘Jij bent een rotte vis-brief.’ Ze zei het alsof het plots bij haar opkwam, maar was té gekunsteld voor spontaniteit. De timing en toon waren té geoefend en ze sprak pas na een té opvallende stilte. Dit deed ze als een pikhouweel. Ze had de woorden één voor één geslepen en met rake klappen tussen ons geknald. Kennelijk moest er weer iets aan gort.



We zaten naast elkaar in het zand van het strandje bij het grote meer, omsloten door het festivalterrein. Achter ons klonk het doffe bonken van housemuziek en om de paar minuten gejoel en applaus. Soms lichtte het water rood op door de weerspiegeling van het vuur uit de bek van de gigantische kunststof draak midden op het festivalterrein. Verderop renden een paar meiden schreeuwend het water in. Hun BH’s lagen in een hoopje aan de kant en hun plonzen klonk vreemd ver weg door de trillingen op het kalme water. Verder was het stil, of eigenlijk: té stil. Het leek alsof we omgeven waren door een doffe plastic bubbel. Met mijn natte voeten groef ik schurende achtjes in het zand. Samara had de pijpen van haar spijkerbroek opgerold tot haar knieën en zat in kleermakerszit. Haar handen rusten op haar schoot, een kommetje met nagels. Ik keek naar de tatoeage op haar onderarm: een beertje dat aan het touwtje van één ballon door de wind mee werd getrokken. Maar, of ik een rotte vis-brief was? Ik nam bitter een slok van mijn bier. Het smaakte lauw. Ik zei niks, omdat ik niet wist of ik iets móést zeggen. Iets therapeutisch, iets wat je eruit wilde gooien, of een heleboel boze woorden? Ik voelde me juist eerder nietszeggend.



Afgezien van de meiden, was er niemand in de buurt. Mijn broer en zijn vrienden stonden bij de Big Fisherstage met hun kaken te schaatsen. Die ochtend rammelde hij vrolijk met een blikje, terwijl Samara en hij schunnig door het gat van hun groene koepeltentje naar me keken. Het was zo’n oud sigarenblik met een reliëf van de Berliner Dom, die hij ooit in een souvenirwinkel in Berlijn op de kop had getikt. ‘Cocktailtje,’ zei hij, met een knipoog, ‘voor vanavond. Eerst een uppertje, even hard gaan, dan een zegeltje. Later halen we &#8217;t randje eraf.&#8217; Hij sloeg een arm om Samara heen. Mijn broer zei: &#8216;Wil je ook?&#8217; &#8216;Nee, hoor.&#8217; Samara keek me indringend aan. Ik was de jongste in ons tentenkamp. Samara was twee jaar ouder en de vriendin van mijn broer. Ze had in het bijzijn van iedereen gezegd dat ik mee moest, ook al waren er naast haar en mijn broer alleen zijn vrienden. ‘Doe eens wat geks, Guus,’ zei ze, terwijl ze me met haar elleboog bij de auto aanstootte. Mijn broer haalde zijn schouders op en gooide de weekendtas in de achterbak van de auto. In de autorit naar het festival stond er via de telefoon van één van zijn vrienden harde muziek op. Gesaffelstein, VOLAC, STIKSTOF. De bass scheurde door de boxen van de tweedehands Ford Fiësta. Mijn broer sloeg met zijn handen op het stuur. Samara hing vanaf de achterbank met haar armen om zijn nek. Tijdens het rijden drukte hij een kus op haar onderarm, bovenop het beertje. Ik keek op het tijdschema op mijn telefoon en liet mijn ogen langs de namen glijden. Van boven naar onder, onder naar boven. Ik las: Moderat, King Elliot, Goldkimono. Ik had nog nooit naar zulke muziek geluisterd. Ik wist ook niet of ik ervan hield. Er was vast een hele wereld van mensen die erg bewust waren van allerlei soorten muziek, maar zo’n mens was ik totaal niet. Met dezelfde bevreemding ving ik voor het eerst een glimp op van mijn broer met zijn vrienden en Samara. Hij was anders. Een rebel, eerder, dan mijn broer. Terwijl de jongens voorin meetrommelden met de krakende drumpartijen, boog Samara naar me toe: ‘Vinner eigenlijk niks aan,’ zei ze, zachtjes, heel dichtbij. Haar adem kietelde op mijn oor. ‘Doe mij maar Jungle by Night.’



De meiden voor ons gingen één voor één kopje onder, deden een handstand, vielen om en kwamen dan proestend weer boven. Ze waren even oud als Samara, schatte ik. Staande hielden ze hun armen voor hun borsten, maar bij het duiken kon je, als je op het juiste moment keek, een halve seconde alles zien. Mijn ogen werden als zuignappen naar hun lijven getrokken. Ik had sturm, ik had drang. Om mezelf af te leiden duwde ik hard met mijn tenen in het zand. De geulen werden almaar dieper. Samara sprak over mijn broer. Nee, ze had geen probleem met zijn drugsgebruik, zei ze. Dat moest hij zelf weten. ‘Hij is gewoon wie hij is en ik ga hem niet veranderen. Je moet elkaar accepteren.’ Of ik haar geloofde? Ze sprak door een dun laagje, vanachter een velletje behang. Accepteren. Als je haar op haar woord nam, waren zij en mijn broer gewoon héél gelukkig en héél goed voor elkaar. Ja, maar waarom ging ze dan met mij naar bed? Ik had er vaker over nagedacht, waarom ze dat deed, maar een antwoord had ik niet. We hadden het er in ieder geval nooit over. Dat was vanaf het begin al uitgesloten. Hoe moest ik dat doen? ‘Waarom ga je met mij naar bed als je met m’n broer hebt?’ Nee, als ik zoiets vroeg beet ze waarschijnlijk bits van zich af. Ze had een mond als een vuist, een blik als een steekmes. En ik was bang dat ze daarmee onze gezamenlijke plastic bubbel uit elkaar zou laten spatten. Haar woede kon onvoorspelbaar uit de hoek komen. Vaker onverwacht dan niet, was ze vlijmscherp. Ze kon je helemaal leksteken. ‘Ik ben gewoon onverschillig, weet je. Je doet me gewoon niks,’ of, ‘Als je niets beters te zeggen hebt, kanker dan maar op.’ Maar, hoe vinnig ze ook was, vrij snel nadat ze een rake klap had uitgedeeld, lagen we voor je het wist met elkaar te bekken. Ik voelde me schuldig richting mijn broer, maar toch stopte ik niet. Ze was ouder, intimiderend en nam de leiding. Elke keer voelde ik me op een bepaalde manier onderdanig. Als opgeven: ik wilde niet horen, niet denken, nee, voelen. En altijd wanneer mijn broer aan de drugs was. Daar werd ze woedend van, en ja, als ze woedend was, stond ze voor de deur. Ze belde me op, of stuurde me een berichtje dat ik zus-en-zo laat ergens moest komen dagen. Er werd weinig gezegd. De eerste keren was ik nog huiverig, maar gaande de tijd accepteerde ik het, of eigenlijk, gaf ik toe. Naar mate het gebruik van mijn broer toenam, werd zij brutaler. Een keer deden we het in zijn tweedehands Fiësta op de parkeerplaats voor een krakersfeest in een oude loods, waar op dat moment mijn broer aan de pillen zat. Een andere keer was het in haar studentenhuis, terwijl haar huisgenoot in de woonkamer TV aan het kijken was. Ook vanavond, toen mijn broer met ‘the boys’ naar de WC was om dat te doen, plukte ze me ineens uit de menigte. Eerst stortte ze een lading hatelijke opmerkingen over me uit, over mijn haar, mijn houding, mijn jongere leeftijd en mijn lichaam. Daarna begonnen we. In mijn tent. Met elkaar. Haar overgave had iets hatelijks. Er was weinig sprake van genoegen, nee, als je het mij vroeg zat er een luchtje aan. Natuurlijk vond ik het wél lekker. Ik had geen enkel idee van hoe mensen met elkaar bed gaan. Ik wist niets: niets over liefde, niets over lust, niets over hoe dat allemaal in elkaar stak. Wat ik wel wist: er sijpelde elke keer iets groots uit haar. Een glad, schubbig beest dat tegen onze waterval van zweet en speeksel opsprong. Ja, er was duidelijk iets aan het tegenstribbelen, al wist ik niet precies wat &#8211; of waarom. Ik stelde me een enorm stinkende vis voor, die al een decennia buiten de koelkast ligt, een coelacanth. Die zat vast in haar lijf. Zij wilde de vis niet, mijn broer wilde de vis niet. Dus gaf ze hem aan mij. Niemand anders hoefde er dan nog aan te ruiken. Na het vrijen zei ze dat ze leeg was, alsof ze al het nare in zichzelf naar buiten had geduwd, of eigenlijk, ze in een kussen had lopen schreeuwen. Ze kroop uit de slaapzak, schoof haar spijkerbroek liggend over haar billen en knoopte haar hemdje weer aan. Daarna zoog ze een paar tellen loom aan een waterflesje. ‘Laten we langs het water lopen,’ zei ze. ‘Natte tenen.’ Ze kroop meteen naar buiten. Ik ging daar maar achteraan. Buiten de tent was alles weer flauw normaal. We werden wakker uit een gezamenlijke natte droom. Meteen zat er een glazig laagje tussen het vorige en het volgende. Ik wist niet, zoals elke keer, of het daadwerkelijk was gebeurd. Er was, behalve de geur in mijn tent, geen bewijs. Ik volgde haar naar het strand. Zij voorop, ik daar vlak achter. Waden door het water: opgerolde pijpen en natte voeten. Voor lange tijd zei niemand iets. Mijn broer was aan de drugs gegaan. Zij had alles uit haar lijf geschreeuwd. ‘Goor,’ zei ze. Ze haalde haar neus op, wierp me een blik toe. ‘Bedoel je dat ik stink?’ vroeg ik. Even was ik erg bewust van mijn adem, maar rook niets. ‘Nee, dat niet. Gewoon. Drugs.’ Ik pakte een sigaret. Misschien wilde ik cooler lijken dan ik vanbinnen was, of gewoon iets uitroken. Het pakje had ik van mijn broer gekregen. ‘Walk on the wild side, Guusje,’ zei hij. God, hij moest eens weten. Ik stak de sigaret in mijn mond en tikte met mijn duim langs het tandwiel van de aansteker. Het vlammetje en de tabak maakten een suizend geluid. Ik zoog in, ik blies uit, spande mijn keel aan tegen de tinteling en onderdrukte de neiging om te hoesten. Achter ons hoorde ik bonkende muziek. De draak spuwde vuur. Ik zag mijn broer voor me met zijn uppertjes en downers. Ik zag hoe zijn hele hersenpan in een cocktailshaker door elkaar werd geschud. Ik vroeg: ‘Heb je daarom seks met mij?’ Ze keek me lang aan. Achter haar zag ik de meiden verderop het water uit lopen en schudden met hun natte haren. Twee omhelsden elkaar, de ander sprong wild in het rond met haar armen in de lucht. In de verte klonk applaus, iemand joelde op het pad achter de tenten. Mijn tenen waren onderhand bedolven onder het zand. ‘Wij doen helemaal niks.&#8217; Weer dat pikhouweel. Ik keek haar niet begrijpend aan. ‘Een boom valt in een bos, maar er is niemand in de buurt. Is er dan geluid?’ ‘Geen idee,’ zei ik. Bomen en geluid, wat had dát nou met seks te maken? ‘Jij bent een rotte vis-brief.’ Ze haalde haar schouders op. ‘Niemand die het ruikt.’

Opeens zei ze: ‘Jij bent een rotte vis-brief.’Ze zei het alsof het plots bij haar opkwam, maar was té gekunsteld voor spontaniteit. De timing en...

Buiten fluiten de vogels, zijn de bomen groen en de lucht blauw, maar als Steven denkt aan wat er achter zijn gordijnen zit komt hij niet verder dan de rand van zijn eigen balkon, vraagt hij zich alleen maar af hoelang het zou duren voor hij de stoep bereikt, of het pijn zou doen, vanaf twaalf hoog.



De gordijnen laten misschien net een reepje van tien centimeter licht binnen. De rest komt van het scherm van de tv en van zijn telefoon, maar die laatste verlicht vooral Stevens eigen gezicht. Een buitenstaander die naar binnen zou gluren ziet het volgende: een man op een bank met een gezicht verlicht als dat van een geest in een donkere kamer, omringd door opgestapelde pizzadozen en platgetrapte blikjes cola. Er staan vieze borden, glazen en pannen op het aanrecht, de prullenbak is duidelijk toe aan een nieuwe vuilniszak, maar in plaats van dat Steven er iets aan doet, blijft hij eeuwig zitten op die bank voor zijn tv, net zolang tot hij in slaap valt.



Over de salontafel verspreid liggen, tussen andere rommel, een stuk of twintig brieven. Het ruitjespapier en de blauwe inkt van elke brief is hetzelfde, ze zijn geschreven door dezelfde hand. Rechts bovenin de hoek staat consistent de datum: de brieven zijn met tussenpozen van vijf tot tien dagen geschreven. Eens in de zoveel dagen – oftewel: als hij zich ertoe kan zetten, of als zijn telefoon leeg is en hij geen zin heeft om hem op te laden – hijst Steven zichzelf van de bank en gaat met de lift naar beneden om te kijken of er nog een nieuwe brief in zijn postvakje ligt. Dan leest hij hem, laat hem een tijdje rijpen en schrijft er vervolgens eentje terug.



Zo gaat het nu al meer dan een half jaar, maar hoe het is begonnen kan Steven zich niet meer goed herinneren. Als je het hem zou vragen zou hij zeggen dat hij op een dag gewoon zin kreeg om een brief te schrijven over hoe het met hem ging en die te versturen. Op de vraag of het dan ging om een soort bezigheidstherapie of een schreeuw om hulp zou hij geen antwoord kunnen geven. In ieder geval kreeg hij een paar dagen na die eerste brief ineens antwoord van de ontvanger en sindsdien zijn de brieven niet gestopt.



Ook vandaag ligt er weer een nieuwe brief op hem te wachten. Het is twee uur wanneer hij opstaat, een koude, overgebleven pizzapunt van gisteren naar binnen propt en in dezelfde kleren als waarin hij de afgelopen drie dagen in slaap is gevallen naar beneden strompelt. Er ligt nog meer in zijn postvakje dan alleen de brief, maar de rest – reclamefolders en rekeningen waar ze op den duur vast iemand voor langs zullen sturen – laat hij liggen. Wanneer hij weer boven is en plaats heeft genomen op zijn bank opent hij de brief en begint hij met lezen.



Ha Steven,



Bedankt voor je laatste brief. Ondanks dat de inhoud ervan misschien niet altijd even vrolijk is, lees ik je brieven graag. Het is goed om te lezen dat het leven niet altijd rozengeur en maneschijn is, dat niet iedereen altijd maar met vrienden op pad gaat om geweldig leuke dingen te doen, dat een filter blijkbaar echt alleen doet waar het voor is: het lelijke wegfilteren. Ze zijn op een bepaalde manier troostend, je brieven. Ze laten me zien dat er ook nog echte levens zijn.



Dit alles zeg ik niet om je voor schut te zetten en ik hoop ook niet dat je het leest alsof ik zeg: ‘gelukkig zijn er altijd mensen die het slechter hebben dan ik’, maar ik zeg het om je hopelijk wat perspectief te bieden. Wat jij nu meemaakt is niet raar of apart, het is de normaalste zaak van de wereld. Je hoort steeds vaker over burn-outs, mensen die hun leven niet meer bij kunnen benen. Voel je dus ook geen lapzwans, voel je niet nutteloos: het is niet jouw schuld dat de wereld zoveel van je vraagt dat je brein en je lichaam het niet meer aankunnen. Neem je tijd. Zoek hulp als je dat ziet zitten. We hebben elkaar nooit ontmoet, dus ik vind het lastig om in te schatten hoe erg de situatie is, maar volgens mij is het vooral belangrijk dat je op je eigen tempo je rust probeert terug te vinden. Als je wil, kunnen we ook eens afspreken. Misschien is het goed om iemand te zien.



Je vroeg in je laatste brief hoe het met mij ging en volgens mij gaat het best goed. Ik ben druk aan het werk aan mijn derde roman, die Oefeningen in eenzaamheid gaat heten en waarvoor ik de eerste versie over een paar maanden in moet leveren. Ik moet toegeven dat ik aardig wat meters maak, maar toch, die deadlines werken me altijd op de zenuwen. Je schreef ooit dat jij ook schrijver wilde worden. Wil je me eens laten lezen wat je hebt geschreven? Ik ben heel benieuwd. Je kunt ook iets nieuws schrijven, als je wil. Geen zorgen, ik zal je geen deadline geven.



Als ik die van mij gehaald heb ga ik met Lisa op vakantie. We zijn van plan om op Bali te vieren dat we twintig jaar getrouwd zijn. Ik zal je een ansichtkaart of foto waarop we cocktails achteroverslaan besparen. Na de zomer gaat Anne voor het eerst naar de middelbare. Volgens mij vindt ze het spannender dan ze laat blijken, maar ze houdt zich sterk. Ze is slim en bijdehand zat, dus ze zal zich vast redden. Met Spot gaat het wat minder. Die ouwe husky begint kuren te krijgen, maar we hopen dat een bezoekje aan de dierenarts hem weer even op de been houdt.



Dan ga ik langzaam mijn brief afsluiten, Steven. Nogmaals: ik ben er als je me nodig hebt. Ik zal mijn nummer onderaan de brief zetten, mocht je me willen bellen of iets dringends te zeggen hebben. En als je vaker aan dat balkon van je gaat denken is het misschien een goed idee om gewoon de deur naar het balkon dicht te timmeren, voor de zekerheid. Hou goede moed, Steven, er komen vast vlug betere tijden.



Laat snel van je horen.



Liefs,



Je vriend



Steven staart nog een tijdje naar die twee laatste woorden, legt de brief dan weg en grijpt weer naar zijn telefoon. In de dagen die volgen leest hij hem nog drie keer. Hij stelt zich voor hoe zijn vriend in zijn kantoortje, omringd door boeken, hard op een typemachine tikt om zijn deadline te halen en hoe hij dat ondanks de zenuwen met liefde doet. Hij stelt zich voor hoe hij en zijn vrouw cocktails drinken en een geslaagd huwelijk vieren op een prachtig strand op een tropisch eiland. Hoe dat huwelijk een kind heeft voortgebracht waar ze trots op zijn, die ze zonder zorgen naar de middelbare school kunnen sturen. Hoe Spot de hond alle liefde krijgt die hij verdient. Hoe hijzelf in een donkere kamer zit en dit alles in een ander universum ook van hem had kunnen zijn. Dan pakt hij zijn ruitjespapier en zijn pen met de blauwe inkt, schrijft rechts bovenin de datum en begint aan zijn brief.

Buiten fluiten de vogels, zijn de bomen groen en de lucht blauw, maar als Steven denkt aan wat er achter zijn gordijnen zit komt hij...

Toegegeven, een caravan is niet veel, maar dat maakt hem zo makkelijk om mee te nemen. Niet even makkelijk als een tent, dat is waar. In een tent kun je echter geen nasi koken als het regent. Kun je twee flessen witte wijn koud zetten in een tent? Alleen als je de koelbox niet in de achterbak van je auto bewaart. En als je dan al met de auto op vakantie bent (handig natuurlijk: eerder genoemde koelboxje mee, badminton, twee klapstoelen), waarom dan niet gewoon caravan achter je Volvo hangen?



Deze caravan, een Kip Regenboog 320, werd nieuw gepresenteerd in het jaar 1979. Op de foto’s uit de brochure staan jonge mensen met snorren en lang haar. De Kip zelf heeft inderdaad meerdere kleuren: donkerbruin, bruin, beige en in eerste instantie wit. Een regenboog in sepia, alsof het wagentje meteen al nostalgisch terugkijkt op het revolutionaire decennium. Binnen in de caravan hangen oranje gordijntjes en een lamp bekleed met bloemetjestextiel, hetzelfde bloemetjestextiel dat om de kussens van de bank slash het bed zit. Al het andere is van triplex met een donkerbruin houtmotiefje erop geplakt.



I



Een caravan voor vrije, jonge mensen met weinig geld. Of: voor gepensioneerde, oudere mensen met weinig eisen. Ze hebben toch niets anders nodig dan een bed, water uit de kraan, een tweepitsfornuis en een dak boven hun hoofd? Meneer en mevrouw Van Dooren vinden het een koddig caravannetje, deze Kip met z’n bruine strepen, en ze zullen niet de laatste zijn.



Met hun bescheiden comfort achter hun auto rijden de Van Doorens anderhalve maand later een kampeerterrein in het westen van Friesland op. Daar staan ze een paar weken aan het water, daar is het lekker koel. Mevrouw heeft drie dikke romans meegenomen en meneer twee romans, een kleine schaakset en een pocket over het middenspel. Het grootste deel van de dag zitten ze in de schaduw van de Kip te lezen of voorbeeldzetten door te spelen op het kleine bord. Ze rijden nog een dag naar Sneek omdat mevrouw Van Dooren haar romans sneller uit heeft dan verwacht. Als ze in de boekhandel tussen twee romans staat te twijfelen, spoort meneer Van Dooren haar aan om beide boeken mee te nemen. Hij geniet ervan naast zijn vrouw te zitten als ze leest, het water kabbelend en glinsterend in de zon.



Het schaakspel brengt de Van Doorens in contact met Dieuwke en Nienke, en hun hond Sjennink, een oude Jack Russel. Nienke kan namelijk best een redelijke pot schaken. Ze spot meneer Van Dooren aan de andere kant van het veld terwijl hij fronsend naar zijn reisbordje staart. Ze knijpt in Dieuwkes arm. Dat ze even gaat kijken of die pensionaris van de sepiacaravan tegen haar wil schaken. Nienke klapt haar stoel in en loopt ermee naar de overkant.



Sjennink komt ook in de benen als zijn baasje – want dat is Nienke – in beweging komt, hoewel ze een teleurstellend klein eindje gaan lopen. De hond trippelt een paar rondjes om het klaptafeltje heen voor hij zich door mevrouw Van Dooren laat aaien en weer in het gras gaat liggen.



Als Dieuwke komt kijken, zijn de twee al hun derde pot toe, die het langst zal duren. Mevrouw Van Dooren kijkt haar begripvol aan – het spel betekent weinig voor haar – en stelt zichzelf voor. Wil Dieuwke een glaasje wit? Ze hebben maar twee stoelen, maar mevrouw Van Dooren kan wel even op het trapje gaan zitten, of Dieuwke haalt haar eigen stoel nog even op.



Bijna tien jaar lang ontmoeten de pensionarissen en de twee vrouwen elkaar op diezelfde kampeerplaats. Ze zetten nooit hun caravans naast elkaar maar eten elke avond samen. Net als de Van Doorens hebben Dieuwke en Nienke geen kinderen, nooit gewild ook. Ouwe Sjennink krijgt al hun liefde, hè Sjenkie? Het jaar daarop heeft mevrouw Van Dooren het onderweg naar Friesland alweer over het hondje, ze laat het dier graag uit. Ook het jaar daarop zal ze een tennisbal een klein eindje voor zich uit gooien en zal de hond net iets sneller dan de oude vrouw vooruitlopen om de bal weer bij haar terug te brengen. In het jaar daarop laten Dieuwke en Nienke het oude dier inslapen. Dieuwke stuurt hun vakantievrienden een soort overlijdensbericht: een foto van Sjennink, op de achterkant het verdrietige nieuws. De Van Doorens zullen het aan hun prikbord prikken en er nooit meer vanaf halen.



Zeven jaar later wordt meneer Van Dooren ook ziek. Hij is nog niet overleden als het zomer wordt maar zijn vrouw en hij zullen niet naar Friesland rijden. Dat vinden ze heel jammer, schrijft mevrouw Van Dooren aan Dieuwke en Nienke. Het is waar: hoewel de dood als een vreemde stilte drukt op het huis van meneer en mevrouw, kijken ze allebei weemoedig naar buiten, waar hun tuin uitdroogt onder de hitte van de zon. Ze stellen zich voor hoe het gras eruiziet in Friesland en het water, in het bijzonder de kleur van het water aan het einde van de dag, als ze met z’n vieren voor de Kip zitten met een glas in de hand en een zwetend stuk kaas op tafel.



II



De Kip staat bijna twee jaar in opslag voor mevrouw Van Dooren een advertentie in de regiokrant plaatst om de caravan van de hand te doen. Opslag is een groot woord voor een tiental vierkante meters met een hek eromheen, maar ondanks de regen, ondanks ijskoude nachten of snikhete dagen, verandert de Regenboog 320 niet veel. De gordijntjes verkleuren een beetje. Er ontstaan een paar roestvlekjes. Op de verkoopdag die mevrouw Van Dooren inplant, is de caravan in principe klaar om te gaan.



Ze klapt de stoel uit die ze mee heeft genomen, Mevrouw Van Dooren, en wacht geduldig terwijl alle potentiële kopers kastjes open en dicht doen of de kussens uitproberen. Een stel vindt het een schattige caravan maar geeft toch liever wat meer uit aan een nieuwe. Twee jongens proberen te onderhandelen. Mevrouw Van Dooren heeft geen zin in dat spelletje en raadt ze aan verder te kijken. En dan is er Bastiaan. Bastiaan bestudeert de afvoer en de gasleidingen en daarna koopt hij de caravan voor de vraagprijs.



De stille man van negenendertig parkeert de caravan op de oprit van zijn hoekwoning, koppelt de Kip los en rijdt zijn auto naar een parkeergarage. Eenmaal terug loopt hij meteen rustig nog een rondje om de caravan heen. Hij neemt het hele ding in zich op, alsof hij een mentale notitie maakt van elk kleine vlekje of schrammetje. Daarna gaat hij voor het eerst sinds de aankoop zijn huis binnen en komt door de garagedeur weer naar buiten met alles wat hij nodig heeft.



Bastiaan brengt de Kip Regenboog 320 binnen een paar dagen terug naar zijn nieuwstaat. Roest: verwijderd. Kleine deukjes: zo goed als verdwenen. Een isolerend rubbertje dat loslaat: vervangen. Bastiaan maakt de caravan van binnen en van buiten schoon en poetst alles op dat opgepoetst kan worden. De zongebleekte gordijntjes vervangt hij door meer verduisterende stof, een simpel klusje voor een man met zijn eigen naaimachine. De vergeelde kussens draait hij om.



Tijdens het schoonmaken vindt Bastiaan iets tussen de kussen dat op de resten van een hondenkoekje lijkt: de helft van een “bot” met van die bolle delen aan het uiteinde. Hij bekijkt het fragmentje even en brengt het dan naar de bruine container. De oude vrouw heeft blijkbaar een hond, of een hond gehad.



Bastiaan werkt al jaren als conciërge op een middelbare school, vijf dagen per week. Elke avond als hij thuiskomt kookt hij een voedzame maaltijd voor zichzelf en daarna sleutelt hij nog een paar uur in zijn garage aan zijn racefiets, auto of projectje. Tot voor kort – en dan hebben we het over een half jaar voor Bastiaan de tweedehands caravan aanschafte – wandelde hij elk weekend afstanden van soms wel tachtig kilometer om zich voor te bereiden op de duurlopen waar hij zijn vrije dagen voor opspaarde. Zelfs de mensen die Bastiaan goed kennen, zoals zijn moeder, weten niet goed wat er scheelt. Van de ene op de andere dag zag de conciërge het wandelen niet meer zitten. Misschien weet hij zelf ook niet goed waarom.



Vindt Bastiaan de bruine regenboog die hij zo vakkundig heeft schoongespoten charmant? Ziet hij zichzelf al door de heuvels rijden met de kleine blikken Kip achter zijn auto? Het is niet dat hij de caravan een beetje wil opknappen om er een paar honderd gulden op te verdienen. Hoewel de Kip er zeker op vooruitgaat: Bastiaan vervangt niet alleen de gordijntjes. Hij zaagt ook een deel van het triplex uit het keukenmeubel zodat er een iets groter koelkastje onder het aanrecht past. Er zit zelfs een vriesvak in, waar hij een treetje ijsblokjes in doet en een doos Cornetto’s.



Acht jaar lang rijdt Bastiaan de caravan achter zijn Japanse auto door Europa. Hij parkeert de kip op campings in Frankrijk en Spanje, in dalen en aan de voet van de Alpen. Bastiaan loopt nog steeds, dus ook de bergen op, in zijn eentje, maar het is niet hetzelfde. Hij rijdt de Regenboog ook door Oostenrijk heen, naar de groene heuvels van Slovenië.



De laatste reis brengt de caravan naar het uiterste Oosten van Polen. Vanaf een kale kampeerplek rijdt Bastiaan zijn auto naar de parkeertoren bij het hotel van het Nationale Park. Daar sluit hij bij de wandeltour aan die de toeristen ook een glimp van de wilde dieren in het bos belooft. In het bijzonder de Europese bizon, “het zwaarste landdier van het continent”. Door de verrekijker van een vriendelijke Pool bekijkt Bastiaan de dieren, grazend tussen de hoge begroeiing van een open plaats in het bos. De dieren zijn gespierd en zacht, en het jonge blad van de planten licht helder en groen op in het zonlicht. De gids vertelt in gebroken Engels dat er grottekeningen van de bizon bestaan, ergens in Spanje. Zo lang dwaalt de soort al door Europa.



Bastiaan geeft de verrekijker terug aan de man. In het Nederlands zegt hij tegen de Pool dat hij het zich wel voor kan stellen, dat je deze enorme monsters zou willen afbeelden. Met zijn vinger trekt Bastiaan lijnen in de lucht, langs een voorstelling van de brute kop met zijn hoorns en de hoge rug. De man doet zijn best om de buitenlander te begrijpen. Beautiful, yes, beautiful. In de verte grazen de tienduizend jaar oude zoogdieren rustig verder.



In het jaar daarop is Bastiaan op school bezig met een kleine reparatie aan het aankondigingenscherm als iemand hem aanspreekt. Ze heet Agnes en komt een van haar zoons ophalen; ze is gebeld door de rector. Eigenlijk zou ze gewoon door moeten lopen naar diens kantoor, vertelt ze. Bastiaan stapt van het huishoudtrapje en vraagt wat er is gebeurd. Ruzie, vertelt Agnes. Hij heeft gevochten. Bastiaan knikt. Dat is moeilijk, inderdaad. Maar, zegt hij, het is goed dat hij er nu met zijn moeder over kan praten. Hij zal blij zijn dat je hem uit dat kantoor komt halen.



Het lijkt er voor Bastiaan niet toe te doen of haar zoon het gevecht is begonnen. Dat stelt Agnes gerust: het klopt, dat is nu niet het belangrijkste.



Met de Kip kunnen twee, hoogstens drie mensen met vakantie. Dat is er één te weinig als Bastiaan met Agnes en haar twee zoons naar Frankrijk wil gaan. Dus in de zomer van 1998 verkoopt de conciërge de caravan met verlies aan een handelaar die hem de volgende dag op komt halen. Van het geld koopt Bastiaan een vouwwagen waar ze alle vier in kunnen slapen.



III



Twee studenten kopen de caravan drie jaar later, als de prijs stukje bij beetje is gezakt, en veel van Bastiaans werk weer is ingehaald door de elementen. Nikki en Asha helpen weer en wind een handje door hard en onvoorzichtig te rijden en de Kip van binnen en van buiten slecht schoon te houden, maar, goed, oké, het wagentje is ook al bijna twintig jaar oud.



Het is het vriesvak dat het hem doet voor de studenten. Hebben ze dat ooit gezien? Een vriesvak in zo’n oud blik? In de caravans van hun ouders zit alleen een koelkastje. Als de twee jonge vrouwen relaxte mensen ontmoeten op een camping in Kroatië, toveren ze een ijskoude fles wodka uit het vak tevoorschijn. Een paar van hun gasten joelen en juichen als de fles naar buiten komt.



In 2002 vindt een groot muziekfestival voor de eerste keer plaats en de studenten kopen van hun spaargeld een kaartje (180 gulden). De Kip gaat mee. Ze slapen toch zeker niet in een tentje in de modder als ze een caravan hebben? Maar wat als ze dan, je weet wel. Als ze met iemand, zeg maar. Als ze even iemand waterpas willen leggen? Denken ze dat er wat te leggen valt op dat festival dan? Nee, maar, stel het gebeurt. Stel het gebeurt, dan sms je de ander. Als je de eerste bent, moet je de tent in; ben je de laatste dan kun je in de caravan.



Als het zover is, staat Asha met wat van hun vrienden te springen bij het hoofdpodium, waar System of a Down speelt. Haar mobieltje trilt in haar zak. Op het schermpje leest ze: k slp nie id kip ;). Na het concert gaan haar vrienden nog dansen maar zij is bekaf, zegt ze. Het geluid van alle podia waar nog muziek is, klinkt steeds zachter, verdwijnt langzaam achter de bomen. In Asha´s hoofd schreeuwt Serj Tankian nog: Tell everyone in the world… that I’m… you… Als ze de caravan instapt, ziet het bed er enorm uit in het beetje maanlicht dat door de raampjes valt.



Het verwatert. Nikki en Asha krijgen allebei hun eerste serieuze relatie – zo serieus als die op je tweeëntwintigste kan zijn – en nemen na elkaar de caravan om op vakantie te gaan met hun geliefden. De een staat een paar weken bij het Zwarte Woud, de ander rijdt tussen de Alpen door naar een meer in Italië.



Na twee jaar verkopen ze de Kip, aangemoedigd door hun ouders. Dat kost alleen maar geld, zo’n opslagplaats, en het is zo’n oud ding. Een vriend van de familie verft de caravan limoengroen en parkeert hem op het terrein van zijn gerenoveerde boerderij. In de zomer verhuurt de man een groot deel van de weide aan kampeerders; zo’n caravan kun je mooi verhuren aan een stel of oudere mensen die op zoek zijn naar wat comfort.



Wie herkent nog bloemetjes in de opgebruikte kussens? En liggen ze echt lekker? Er verandert binnen ook behoorlijk wat aan de Kip. Nadat de man zijn hoofd een paar keer tegen de lamp heeft gestoten, brengt hij die terug tot een simpel spotje aan het plafond. De kussens gaan er helemaal uit: daar komt een echt matras te liggen. Zo is het bijna een huisje. De caravan gaat toch nergens meer naartoe.



Járen, bijna twee decennia lang, doet de Kip Regenboog 320 dienst als een soort budgetblokhut. De beheerder legt schotjes ronde de caravan, die het onderstel verbergen. Zo doet het nog meer aan als een huisje, en wiebelt het wagentje ook niet meer zo. Een limoengroene slaapplaats voor wie nèt iets meer wil dan een tent. Bastiaans koel- en vriescombinatie verricht nog lang trouwe dienst, tot het plezier van veel van de overnachters.



Ook de nieuwe laag verf verkleurt in de zon. De wielen zakken weg in de aarde, en de rest van het onderstel, verborgen achter goedkope houten planken, roest vast.



IV



Het was geen idee van de pandemie. Robin wilde al langer haar eigen, ja – iets dat van haar was. Misschien een food truck? Maar toen het restaurant sloot en ze afhaalmenu’s stond te koken, intensiveerde haar verlangen zich. Het was alsof het idee zich onder druk uitkristalliseerde. Ze zou een busje kopen en het ombouwen tot een klein keukentje. Ze ziet een grill voor zich van een meter of anderhalf. Hotdogs, dat zou kunnen. En dan flink variëren in de toppings.



In de tijd die ze over begint te houden, onderzoekt Robin het idee. Kan ze een oude bus kopen en die ombouwen? Misschien moet het een aanhangwagen zijn. Als ze videobelt met haar vrienden en familie vertelt ze hen dat ze het nu echt wil gaan doen. Een rijdend bedrijfje. Sommigen zullen denken dat het een bevlieging is. Anderen, die Robin iets beter kennen, zijn blij om te zien dat ze in beweging is gekomen. Goede vrienden hoopten al langer dat ze aan iets nieuws zou beginnen. Dat Robin iets zou gaan máken. Iets om blij mee te zijn, zelfs al zou het hard werk kosten.



Een van die vrienden moet aan Robin denken als hij videobelt met zijn grootouders. Het is tijd geworden om de kampeerboerderij op te doeken en dichter bij hun kleinkinderen te gaan wonen. Of ze de caravan al weg hadden gedaan? Hoezo? De vraag komt net op tijd. Een paar dagen later en de Kip was schroot geweest.



De vale, groene vrucht rijdt achteruit de oprit van Robins ouders op en wordt losgekoppeld. Iemand met verstand ervan heeft Robin op het hart gedrukt dat deze caravan te redden is, dat de roest oppervlakkig is, of dat er hoogstens een paar onderdelen aan vervanging toe zijn. Dat de rest van het wagentje nog erg goed is, zeker gezien zijn leeftijd. En ze gaat er toch niet in slapen? Dat is waar. De keuken moet van A naar B (en hopelijk ook naar C tot en met Z), dat is het. Dat is alles wat ze wil.



Als Robin klaar is met de Kip, is de caravan van buiten warm en geel, als een kuiken, als de zon op een kindertekening. Van binnen is alles anders. Geen bed meer en zelfs het koelkastje is weg. Het hele binnenste is helemaal gestript. Nu staat er een gril, een aanrecht, ruime koeling, er hangen krijtborden en er is zelfs een kluisje, voor het cashgeld. Er hangen een paar simpele lampjes aan het plafond, peertjes met zo’n kooitje eromheen. De buitenkant is niet alleen schoon en geel, er is ook een deel uit. Daar zit het luik, het loopt langs de lange zijde van de Kip. Het klapt omhoog, zodat er een breed winkelraam ontstaat met een dakje erboven.



Tijdens een snikhete zomer vol van een wanhopig verlangen naar vrijheid rijdt Robin met haar food caravan het festivalterrein op. Ze zijn al bijna klaar met opbouwen. Het testvuur van de paarse robotdraak laait hoog op tegen de blauwe hemel, ook vanaf de ‘food court’ kan Robin de vlammen zien. Ze koppelt de Kip Regenboog 320 los, die nu een andere naam draagt. Hij staat in groene letters op alle zijden van de caravan: Doggy Dog Hotdogs. Robin zet de hotdogkraam op de rem en rijdt haar auto terug naar de parkeerplaats. Laat die hongerige festivalgangers maar komen.

Toegegeven, een caravan is niet veel, maar dat maakt hem zo makkelijk om mee te nemen. Niet even makkelijk als een tent, dat is waar....

Na iets meer dan een half uur rijden komt hij aan in Maarssen, op het hofje. Althans, het doet denken aan een hofje: aan de rand van de wijk staan er een stuk of vijftien huizen in een burgerlijk vierkantje om een groen begroeide speelplaats heen. Tussen de bomen en het gras vind je een pingpongtafel, een klimrek met touwbruggen en een glijbaan, een wipwap, wat stangen om koprollen aan te doen, een paar keien voor de natuurlijke uitstraling en een smal paadje om van de ene naar de andere kant te lopen, al heb je met een wandeling van twintig seconden eigenlijk alles al wel gezien.



Het moet een multifunctionele middag worden: een housewarming, een borrel, een sectie-uitje en een viering van het feit dat Elisa naast een zoontje nu ook een dochtertje gaat krijgen. Dat vindt Steven dan wel weer fijn; zo kunnen vier vergane middagen in één middag bij elkaar gepropt worden. Elisa regelt de locatie en het drinken, aan de rest van de docenten Nederlands de taak om de tafel vol te krijgen met borrelhapjes en andere snacks.



Op de bijrijdersstoel staat een koeltas, met daarin de twee bakjes met yakitori spiesjes. Katrien heeft een Google Docs aangemaakt, zodat ze allemaal in een mooi, overzichtelijk tabelletje kunnen aangeven wie ze zijn (‘Petra’), wat ze mee zullen nemen (‘pastasalade geitenkaas’) en of het vegetarisch is (‘wel kaas, geen vlees’). Steven heeft gezien dat er genoeg vegetarisch zal zijn, dus vond hij best dat hij vlees mee mocht nemen. Hij had het uitgerekend: er zitten acht spiesjes in een bakje en ze zijn met twaalf mensen, anderhalf spiesje de man. Eén bakje is te weinig, drie te veel, maar toen hij ze eenmaal in de supermarkt zag waren ze kleiner dan hij had gedacht. Toch nam hij er maar twee mee: vijftien euro was net iets te duur voor een middag waarop hij eigenlijk liever ergens anders zou willen zijn.



Met de spiesjes achter zijn rug belt hij aan bij het grootste hoekhuis en wordt hij door Elisa na een knuffel binnengelaten. ‘Zet je spullen maar op de eettafel, Steven,’ zegt ze terwijl ze een vluchtige blik werpt op de arm die achter zijn rug verborgen zit. ‘De anderen zitten buiten.’



Hij is aan de late kant, blijkbaar. Wanneer hij in de woonkamer komt ziet hij dat de eettafel al bijna compleet gevuld is met bergen aan voedsel. Wat in de Google Docs nog leek op een borrelhapje of op z’n minst een kleinigheid, blijkt in het echt een maaltijd te zijn waar bloed, zweet en tranen in zijn gestoken, met hoeveelheden voor een heel weeshuis. De stapel wraps met zalm en kip reikt bijna tot aan Stevens haargrens, de zelfgemaakte salade zit niet in een normale schaal, maar in iets dat lijkt op een enorme voederbak die je vindt op een boerderij. Er staan bakken vol stokbrood, eindeloos veel humus, snacks uit landen waarvan Steven niet eens wist dat ze bestonden en een zelfgemaakte quiche die er dan ook echt zelfgemaakt uitziet – of dat op positieve of negatieve manier dient te worden opgevat laten we in het midden.



En daar staat Steven, met twee aluminium bakjes met yakitori spiesjes die met een beetje moeite in één hand passen. Vlug moffelt hij ze ergens weg tussen de bakken en schalen. Misschien vergeten ze dan dat de spiesjes van hem komen, of kan hij bluffen dat dit heus niet alles is wat hij heeft meegenomen. Met een diepe zucht stapt hij de tuin in: de middag is nog niet eens begonnen en nu al staat hij met 5-0 achter.



Hij begroet zijn collega’s en wil in de kring plaatsnemen, maar dan blijkt er (hoe kan het ook anders) een stoel te weinig te zijn: 6-0. Uit de schuur wordt er een klapstoel voor Steven tevoorschijn getoverd waarvan hij nu al weet dat hij scheef zit, waarmee hij zich tussen Petra en Bas in de kring voegt. Steven heeft een grandioze hekel aan dit soort verjaardagskringen. Hij maakt zich klein en staart voor zich uit, luistert naar het gesprek dat Petra en Bas over zijn schoot heen aan het voeren zijn.



Natuurlijk gaat het over school – ook de andere gesprekken waarvan hij flarden opvangt gaan uitsluitend over lastige klassen en leerlingen die ze wel of niet mogen, over de uitslagen van de examens, over roddels over collega’s van andere secties (‘Weet jij nou of Beatrice zwanger is of dat ze gewoon wat is aangekomen?’), over wat we nou toch eigenlijk aan moeten met die verplichte leeslijst en ga zo maar door. Iemand oppert voorzichtig dat ze het op een middag als deze misschien een keertje niet over werk moeten hebben en dat gaat na instemmend geknik precies vijf minuten goed, maar dan is het gesprek alweer afgedwaald naar de gebreken van de schoolleiding en de veel te hoge werkdruk die ze als docenten ervaren.



Steven heeft nog geen woord gezegd, was dat ook niet van plan te doen, totdat iemand hem vraagt hoe het met hem gaat. Gelukkig hoeft hij niet veel verder na te denken dan ‘ja, goed,’ want daar staat Nico al op om het welkomstpraatje te houden. Het is niet zijn huis, maar als sectieleider voelt hij zich blijkbaar geroepen om de groep toe te spreken. Hij benoemt hoe fijn het is dat ze allemaal weer eens een keertje bij elkaar zijn, hoe ontzettend jammer het is dat Jannes en Dirk er door persoonlijke omstandigheden niet bij kunnen zijn, hoe fijn het is dat ze van Elisa’s nieuwe huis gebruik mogen maken, hoe fijn het eten er allemaal uitziet en hoe ontzettend fijn het is dat Elisa ook nog eens een dochtertje krijgt. Zo ontzettend fijn allemaal. Steven vindt het eigenlijk wel meevallen hoe fijn het allemaal is, op z’n scheve klapstoel.



Nico gaat verder: ‘Daarom hebben we als sectie een presentje voor je, een mooie plantenbak om je tuin mee op te vrolijken.’ (Steven wist hier niets vanaf.) ‘Daar aan die muur zal hij zeker mooi hangen.’



‘Ben je mal,’ piept Katrien. ‘Aan de schutting vangt hij veel beter licht.’



Dit ontketent een kleine oorlog, waarbij kamp Muur en kamp Schutting strijden om de plaatsing van een cadeau dat ze zelf hebben gegeven in een tuin die helemaal niet van hen is. Wanneer Josefien aanhaalt dat haar broer tuinier is en zij er dus meer verstand van heeft dan de rest (alsof kennis overdraagbaar is door familiebanden), grijpt Elisa in en biedt ze aan een tour door het huis te geven.



Iedereen vindt dat natuurlijk een geweldig idee, dus even later schuifelt Steven achter de rest aan door het huis. Bij elke kamer roepen ze ‘oh’ en ‘ah’ en ‘wat mooi’ en geven ze dezelfde complimenten die je iemand met een nieuw huis altijd geeft. Wat een mooie bank, wat een hoop natuurlijk licht, wat een fijne inrichting, wat een ruimte, wat een mooie plek voor de kleine, straks.



Petra vraagt waar Elisa die boekenstandaard vandaan heeft, Nico vraagt naar de reden achter alle scheepvaartreferenties in de jongenskamer, Katrien maakt een opmerking over de steile trap en het veiligheidsrekje dat ervoor zit, Bas maakt een ongepaste grap als ze in Elisa’s slaapkamer staan en Steven kijkt alleen maar naar alle foto’s aan de muur en de details van een ander mensenleven die je alleen bij iemand thuis kan vinden en denkt: dit is niet mijn huis, niet mijn leven, hier hoor ik niet. Ik heb niks te maken met jullie reis naar Rome die met een reeks foto’s op de overloop is uitgestald, ik hoef niet te weten welke eau de cologne er op je nachtkastje staat, welke tandpasta je gebruikt of hoe de douche eruitziet waarin je elke dag de viezigheid van je naakte lichaam spoelt.



Voor Steven voelt het alsof hij inbreekt in een leven dat zover van hem afstaat dat hij net zo goed van een andere planeet had kunnen komen. Hij snapt niet hoe zijn collega’s rond kunnen kijken alsof het een museum is; zelf voelt hij zich bij elke stap die hij zet misselijker worden. Wanneer Elisa een trap uit het plafond trekt om de zolder te laten zien wordt het hem te veel.



‘Ik voel me denk ik niet zo lekker,’ fluistert hij als de rest boven is en ze hem al lang niet meer kunnen horen. Hij draait zich om en loopt naar beneden. De spiesjes grist hij van de tafel, misschien kan hij daarmee ook zijn aanwezigheid uit het geheugen van zijn collega’s wissen. Buiten klapt hij zijn stoel weer in en bergt hem op in de schuur, de rest van de stoelen schuift hij dichter bij elkaar. Wanneer hij door het huis naar de voordeur wil lopen hoort hij gestommel op de trap. Zijn oksels worden nat en hij vlucht weer de tuin in. Hij gooit de spiesjes over de schutting en klautert er zelf achteraan, zoals hij vroeger ook altijd over de schutting klom als zijn ouders weer waren vergeten de poort voor hem open te doen.



Als hij aan de andere kant staat luistert hij naar wat er in de tuin gebeurt. Na een kwartier is zijn naam nog steeds niet gevallen. Wanneer Nico aankondigt dat zijn buik begint te rammelen en dat het misschien tijd wordt om ‘aan te vallen’, draait Steven zich om en slentert met de spiesjes onder zijn arm terug naar de auto. Hij eet ze thuis wel op. Alle zestien, voor hem alleen. &nbsp;

Na iets meer dan een half uur rijden komt hij aan in Maarssen, op het hofje. Althans, het doet denken aan een hofje: aan de...

Het was mijn idee om mijn dertigste verjaardag op het festival te vieren. We zitten met z’n allen op vuilniszakken voor ons tentenkamp, de felle ochtendzon heeft ons uit onze tentjes gebrand.



De groep heeft net voor me gezongen en mijn collega Paula verwarmt vegetarische knakworstjes op haar eenpitter. Paula is een goede vervanger voor mijn beste vriendin Jade, die broodjes chips voor me zou hebben gemaakt maar dit jaar niet mee wilde, omdat ze ‘geld wilde sparen’ en ‘het druk had op haar werk’.



‘Deze is voor jou, feestbeest.’ Paula geeft me een broodje worst. ‘Hiep hiep!’



Ik ruik het kleffe witte broodje en ik weet niet wat het is, maar ik heb geen trek.



‘Wat kijk je vies,’ zegt Paula. ‘Heb je een kater?’



‘Nee,’ zeg ik en ik neem een hap om te bewijzen dat het broodje er appetijtelijk uitziet.



‘Annisa heeft nooit katers!’ roept Joey met zijn mond vol.



‘Precies!’ zeg ik luid.



Paula’s vrienden juichen alsof ik een held ben en ik doe mijn best om het stukje worst niet uit te spugen. Ik leg de rest van het broodje even naast me neer. Misschien moet ik eerst douchen.



*



De lange wachtrij in de volle zon maakt de misselijkheid erger, maar het koude water van de douche helpt. Ik droog me af tussen de andere naakte vrouwen. Sommigen beschermen hun lichamen met grote handdoeken, anderen vegen ongegeneerd hun bilspleet droog. Ik behoor meer tot de eerste categorie, Jade tot de tweede. Op de basisschool paradeerde ze met gym al door de kleedkamer, ze had eerder borsten dan de rest en ze was de eerste die voorstelde om bij de jongens te gluren.



Voor de spiegel doe ik mascara op. Afgezien van het weeïge gevoel in mijn maag heb ik zin in de dag. Ik heb geen idee wie er vandaag allemaal optreden, Paula is de baas over de line-up, ook daarmee is ze een degelijke opvolger van Jade, die altijd precies weet waar het beste feestje is. Ik hobbel mee, dans, rook sigaretjes, drink bier, meer bier, flirt. Dat vind ik het allerleukste aan festivals, ik kom nooit voor de muziek.



‘Heeft iemand een tampon voor me?’ vraagt een vrouw met een handdoek om haar hoofd gewikkeld en ik antwoord: ‘Nope.’



*



Misschien heb ik gisteren iets verkeerds gegeten. Die curry die ik ‘s avonds had besteld smaakte nogal zuur. Ik moet gewoon even cola drinken en dan komt alles goed. Paula tuurt naar de festivalkaart op haar telefoon en wijst naar het icoontje van een oranje-blauwe tent. ‘Om 14:00 moeten we hier zijn.’



‘Ik wil eerst wat eten,’ zegt Joey.



‘Ik wil naar de bar,’ zeg ik, omdat dat iets is wat ik normaal zou zeggen.



De anderen willen een obscure dj zien.



‘Laten we dan om 13:45 afspreken bij de draak.’ Paula doelt op de enorme paarse draak die in het midden van het festivalterrein staat en over alle bezoekers waakt.



‘Bij zijn staart of kop? Dat ding is nogal groot.’



Paula lacht. ‘Bij zijn anus.’



‘Of haar anus,’ zegt Joey. ‘Vrouwen hebben ook anussen. En zijn soms ook draken.’



Paula geeft Joey een beuk en de groep gaat uit elkaar, Paula vergezelt mij naar de bar. ‘Twee bier,’ zegt ze tegen de barvrouw.



‘En een cola,’ zeg ik.



‘Wat? Cola?’



‘Het is warm,’ mompel ik.



We gaan op een bankje in de schaduw zitten. Ik neem kleine slokjes cola. Het plastic zakje met roze pilletjes prikt in mijn bh. Mijn maag trekt zich samen en ik probeer niet over te geven. In mijn hoofd neem ik het assortiment drankjes door dat ik gisteren tot me heb genomen: de prosecco bij de tent, bier, bier, bier, witte wijn, bier, daarna wordt het vager, maar dat wordt het altijd en mijn maag vindt dat normaal gesproken prima.



Ik dwing mezelf een slokje cola te nemen en vraag: ‘Pau, weet jij nog wanneer ik voor het laatst jouw kantoortampons heb geleend?’



‘Die tampons die je nog terug zou geven?’ Ze lacht. ‘Volgens mij was dat rond dat event in het gemeentehuis. Ik weet nog dat ik die jongen van het stadsloket aan de lijn had toen jij mijn laatje opentrok.’ Paula is goed in het maken van dat soort associaties, beter dan ik.



‘Gemeentehuis. Dus dat is een maand geleden?’



‘Eerder anderhalf. Moet je ongesteld worden? Ben je daarom zo stil?’



‘Ik denk het.’



‘Hier.’ Paula ritst haar tasje open en haalt er een tampon uit die ze ronddraait alsof het een kogel is voordat ze hem aan me geeft. ‘En nu gaan we dansen!’



*



Ik ben iedereen kwijtgeraakt, misschien wel een beetje expres. Het is het einde van de middag, de zon prikt iets minder in mijn ogen. Paula wilde harder dansen dan ik, bij elk hupsje werd ik misselijker en de cola die ik bleef bestellen hielp niet. Op mijn telefoon verschijnen berichtjes in de groepsapp, Joey staat rechtsvoor, Paula linksachter, kan iemand sigaretten halen?



Ik ga op een bankje zitten naast de pannenkoekenkraam, maar ik vind het ineens een vies idee dat mensen zompige pannenkoeken in hun mond stoppen, dus ik begin weer te lopen. Onderweg denk ik telkens dat ik Jade zie, maar het zijn slappe aftreksels met lelijkere kleren en minder stralende ogen. Waarom wilde ze dit jaar niet gewoon weer mee? Sinds ze met haar nieuwe vriend is, stuurt ze me geen uitnodigingen voor feestjes meer toe, maar foto’s van hen samen, of links naar koophuizen met visgraatvloeren en extra kamers.



Vrouwen met bolle buiken trekken voorbij, ik zie zelfs wat draagdoeken met baby’s erin en op de wc check ik een paar keer of ik de tampon van Paula al kan gebruiken.



Ik loop tot ik bij het Kunstbos kom, waar minder geurprikkels zijn en het koeler is. Op het matrassenveldje spot ik een leeg matras en ik ren erheen om te gaan liggen.



Ik plof neer en tegelijkertijd klinkt er nog een plof.



‘Hey,’ zegt een jongen met een bril, niet onknap. In zijn hand heeft hij een joint en hij neemt een trekje. ‘Wil je ook?’



*



We zoenen, de niet onknappe jongen en ik. Ik heb geen zin om zijn naam te vragen. Het gevoel dat ik mijn maaginhoud op het matras wil gooien is niet weg. Terwijl hij mijn rug streelt probeer ik me voor de geest te halen met wie ik naar bed ben geweest rond het gemeentehuisevent. Was het Ibrahim? Floris? Misschien appte ik toen wel met Ula. Ik wou dat ik het Jade kon vragen, er gebeurt tegenwoordig zo weinig in haar leven dat ze dit vast nog wel weet.



Ik week me even los en vertel de niet onknappe jongen over mijn verjaardag, over de groep en het tentenkamp.



Hij zoent me opnieuw en fluistert: ‘Wat ben je sexy.’



Ik heb geen zin meer in zoenen en duw mijn hoofd in zijn nek.



Hij schuift zijn hand in mijn bh en vindt het plastic zakje. ‘Wat hebben we hier?’



Hij haalt het zakje tevoorschijn, maar voordat hij het kan openmaken, gris ik het uit zijn hand.



‘Hey, we kunnen toch delen?’ vraagt hij.



‘Ik ben misselijk.’



‘Dit helpt tegen een kater.’



‘Ik heb geen kater.’



‘Niemand ontkomt aan de dertigersmaag.’



Ik sta op van het matras, trek mijn topje recht, pak mijn tasje en loop weg.



‘Hey!’ roept hij nog. ‘Sexy!’



Maar ik draai me niet om.



*



Op een van de bospaadjes bevrijd ik mijn maag dan eindelijk van haar inhoud.



‘Gaat het?’ vraagt een meisje dat langsloopt met haar vriend.



‘Te vroeg gepiekt,’ zegt de vriend.



‘Ik heb niet gepiekt,’ zeg ik. ‘Ik ben nuchter.’



Het is waar, alle biertjes en jointjes van vandaag zijn niet door mijn lippen aangeraakt en ik vraag me af waarom ik niet gewoon heb doorgezet.



De vriend schudt zijn hoofd en ze lopen verder. In de verte klinkt het begin van een onweersbui en ik ga de andere kant op tot ik bij de rand van een open veldje kom waar muziek wordt gedraaid. Mijn maag voelt een stuk beter nu alles eruit is. Ik hoef alleen maar wat te eten en dan kan ik gaan.



‘Annisa!’ Joey en de rest van de groep staan bij de patatkraam.



‘Nies!’ roept Paula. ‘Daar is ze. De bewaker van onze snoepjes. Waar was je? We waren je kwijt.’



Ik haal mijn schouders op, vis het zakje uit mijn bh en gooi het naar Paula.



‘Ik wil een halfje,’ zegt Joey.



‘Doe mij maar een kwartje. Hoeveel wil jij?’ vraagt Paula.



‘Annisa The Party Destroyer wil vast een hele!’ roept Joey.



Ik kijk naar het zakje met roze dingetjes en denk aan klompjes babycellen. Een nieuwe golf ellende komt omhoog.



‘Je bent nog steeds bleek,’ zegt Paula.



En ik wou dat Jade hier was, haar hand op mijn hoofd legde en een beetje geruststellend klopte.

Het was mijn idee om mijn dertigste verjaardag op het festival te vieren. We zitten met z’n allen op vuilniszakken voor ons tentenkamp, de felle...

Ik wist niet precies waarom ik ervoor koos om een dag voor het festival mijn haar te millimeteren. Ik wist alleen dat ik het deed. Ik zette de tondeuse tegen mijn schedel, telde tot tien en drukte op de knop. Het apparaat zoemde vredig en ik bewoog het langs mijn hoofd tot er van mijn haar niets meer over was dan een dunne fluwelen vacht. Een laagje bekleding, afwisselend zacht en ruw aan mijn vingertoppen. Ik keek in de spiegel en schrok. Ik schrok van mijn bijna kale kop, en voor ik het wist stond ik te janken. Ik huilde, nee, ik balkte naar mijn spiegelbeeld, dat blote gezicht dat zich nergens meer achter kon verstoppen. Na het huilen ging ik naar mijn ouders om de tent op te halen. Ze keken geschokt en vroegen me of ik compleet het spoor bijster was, Roos. Om hen gerust te stellen vertelde ik hen lachend dat ik in een tweede puberteit was beland, maar dat ik in de tussentijd duidelijk veel volwassener was geworden omdat ik nu om mijn eigen acties kon lachen. Ze leken opgelucht door mijn zelfspot. Mijn moeder wreef met haar hand over mijn hoofd en zei: ‘Je lijkt wel een sierkussentje.’ Ik duwde mijn kruin tegen haar palm alsof ik een poes was, en vroeg haar waar de autosleutel lag. Lucille had me meegevraagd omdat ik een rijbewijs en een auto had, wist ik. Zij wist op haar beurt dat ik ja zou zeggen om mee te kunnen, om ergens bij aan te sluiten. Ik had al een tijd het vreemde sluimerende vermoeden dat ik iets heel belangrijks misliep omdat ik nog nooit naar een festival was geweest. Een festival – zo begreep ik uit de verhalen – was méér dan een paar dagen feesten. Het was een inauguratie naar een levensfase die ik anders misschien helemaal zou overslaan. En een levensfase overslaan, dat wilde ik natuurlijk niet. Dat was een gedachte waar ik het benauwd van kreeg. Dus, toen ik Lucille in mijn werkgroep hoorde praten over het festival, zei ik dat ik ook overwoog om te gaan. En: dat ik wel kon rijden. Lucille gooide me na die laatste opmerking meteen in een Whatsapp-groep met de naam ‘Bende van de Paarse Draak ‘22.’ Ik scrolde door de lijst met deelnemers en bekeek hun profielfoto’s. In de appgroep verschenen berichtjes. &#8211; Joooeee Roos, super nice dat jij gaat rijden! &nbsp; &#8211; Omg hebben we een auto?? &#8211; ZO CHILL &#8211; Niiice &#8211; Wie is Roos?? &#8211; Hoeveel plekken heeft de auto? &#8211; SHOTGUN Ongeveer 24 uur nadat ik mijn ouders gerust had gesteld, werd achter me het laatste portier dicht getrokken. Ik voelde een hand op mijn schouder. ‘Heel nice om je in het echt te ontmoeten Roos! Mag ik zeggen dat ik een heel ander iemand verwacht had?’ Ik herinnerde me zijn profielfoto: een jongen op een grote rots te midden van een exotisch uitziend gebergte. Hij was De Reiziger in mijn hoofd, en daardoor associeerde ik hem sterk met Boudewijn de Groot. Maar eigenlijk heette hij gewoon Mark. Ik keek hem aan over mijn schouder en lachte mijn meest luchtige lach. ‘Wat? Had je geen chick met gemillimeterd haar verwacht?’ ‘Zoiets!’ ‘Same,’ zei ik, en hij lachte. ‘Het is net nieuw.’ ‘O?’ ‘Leek me grappig. Ik dacht: fuck it, gewoon gaan. Niet eens echt over nagedacht. Als het lelijk staat dan groeit het wel weer aan, toch.’ Het klonk stoer. Ik verraste mezelf met de overtuiging in mijn stem, geloofde bijna even dat het zo gegaan was. ‘Heel nice. Zo ben ik ook,’ zei Mark de Reiziger goedkeurend. In mijn achteruitkijkspiegel zag ik hem knikken met een halve glimlach. Een grote schuddende bos haar, net als Boudewijn. Ik gaf gas.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;



We sleepten onze bagage – tenten, rugzakken en dat ene logge, onhandig pakket waar een partytent inzat – naar de camping. Halverwege kwamen we de rest van de groep tegen. Iedereen knuffelde iedereen, dus ik knuffelde ook iedereen. Lucille noemde dat lief. De tent die ik meehad rook naar zoete schimmel. Wanneer was dit ding voor het laatst gebruikt? Ik negeerde de geur terwijl ik met een geleende hamer een haring in de grond sloeg. De meesten van mijn groep waren al snel klaar met uitpakken omdat ze kleine uitvouwbare plop-tentjes hadden meegenomen die je alleen maar uit de hoes hoefde te halen. Er werd gezegd dat ze die tenten na het festival niet eens in zouden pakken, dat ze die gewoon op het veld lieten staan. Mijn ouders vonden dat niet goed, wist ik. Die wilden graag hun mottige schimmeltent terug. &nbsp; ‘Roohoos, bijna klaahaar?’ zong Lucille aan de andere kant van het tentdoek. ‘Alleen mijn luchtbed nog even opblazen, één seconde.’ ‘Hup hup, wij zijn al aan ons derde biertje toe.’ ‘Vierde biertje!’ ‘Roos, Jasper is al aan zijn vierde biertje toe en jij zit nóg in die tent.’ Jasper had ook op zijn profielfoto gestaan met een biertje, zo’n Duits gevaarte van een halve liter. In de auto vertelde hij dat hij voorgaande jaren elke dag op het festival met bier ontbeet. Hij had een koeltas bij zich, speciaal om zijn ochtendbier koud te houden. Lauw bier was oké vanaf de middag, maar in de ochtend vond hij dat niet lekker, zei hij. Toen ik uit de tent kroop, beval Joyce iedereen om de waterflesjes leeg te gooien zodat zij de inhoud kon vervangen met die uit een onwaarschijnlijk grote fles wodka. Joyce had mandala’s op haar knieën getatoeëerd, en een profielfoto in downward facing dog. Nu ik die monsterlijke fles zag begreep ik waarom Mark de tas van Joyce in de auto had moeten meenemen. Nadat we allemaal een slok wodka uit de moederfles hadden genomen, drukte Joyce haar handpalmen tegen elkaar en riep vrolijk: ‘Namasté!’ Die nacht sliep ik slecht. Ik lag in mijn tent en bleef maar denken aan het meisje met het shirt van Bikini Kill. Ze had me aangesproken en me verteld dat ze mijn haar – of eigenlijk het gebrek aan haar – mooi vond. Mijn middelvinger naar het patriarchaat, zei ik. Ze hief lachend haar glas en ik gooide er een scheut wodka in. We proostten en dansten daarna heel lang met ineengestrengelde vingers. De groep was ik allang kwijt. De ene helft was het bos in verdwenen voor een optreden van een obscure DJ, Lucille was met Floor (een beproefde Festivalchick), naar ‘die tent waar ze gore hitjes draaien’. Joyce was naar een nachtelijke yogasessie in de Korf en ik was bij het psytrance podium gestrand. Daar stond een duo op te treden met grote pluchen dierenkoppen op hun hoofd. Toen het meisje me over mijn hoofd aaide, zei ik: mijn moeder noemde me een sierkussentje. Terwijl ik daaraan lag te denken, struikelde Mark over een scheerlijn en landde zingend op mijn tent. &nbsp;



De volgende ochtend liepen we richting het festivalterrein met in onze handen koekjes, broodjes, een banaan en wat verdwaalde make-up artikelen. Ik probeerde kauwend lippenstift op te doen. ‘Shit, is de glitter op?’ riep Lucille. ‘Nee gek,’ zei Floor. ‘Ik heb kankerveel glitter gekocht.’ ‘Jezus Floor, hou ‘ns effe op met dat gekanker. Jasper z’n stiefmoeder, weet je nog?’ siste Joyce. Maar Jasper liep een eindje voorop en leek of niks te horen, of zich weinig van Floors ontactische woordkeuze aan te trekken. Hij draaide zich opgewekt om en riep: ‘Bieries?’ En Mark terug: ‘Niiice ouwe.’ Nog voor het goed en wel middag was, waren we allemaal dronken of high. Op het podium drumde een enorme Afrikaanse percussiegroep, hun ritme leek patronen achter te laten in de lucht om ons heen. Joyce danste voor me, de mandala’s op haar knieën tolden in het rond. Ze vuurde een blik op me af die ik behendig opving. In twee sprongen was ze bij me. Ze drukte haar wijsvinger tussen mijn wenkbrauwen, en zei: ‘Lekker wijf, hoor, met je kale kop. Ik weet wel waarom je dat gedaan hebt.’ Ik wachtte af, een beetje gespannen. Ging ze me iets over mezelf vertellen wat ik nog niet wist? Of zou ze juist iets over mijn onwetendheid gaan onthullen? ‘Je moest dit doen. Je moest jezelf van fysieke barrières ontdoen om een open blik te kunnen krijgen. Je wilde je niet langer verstoppen. Dat denk ik.’ Ik gloeide. En ik knikte, want wat Joyce zei klonk goed. Ze gaf me een kus op mijn voorhoofd. Plotseling was ik gevuld met dons. Er werd onweer voorspeld en Floor vond dat we naar het meer moesten, omdat het daar extra magisch zou worden. Daarom stonden Joyce, Lucille, Floor en ik die avond tot onze knieën in het water, alvast gehuld in onze knisperende plastic poncho’s. Het grootste deel van de groep had ons voor gek verklaard en was liever naar Radiohead gaan luisteren. De lucht was drukkend, de lyrics van Creep galmden ons tegemoet over het gladde wateroppervlak. ‘… en dan ga ik iets heel anders doen, denk ik. Iets maatschappelijks. Misschien vrijwilligerswerk? Maar ik heb geen idee waar ik mee bezig ben,’ zuchtte Lucille. Ze had net opgebiecht dat ze met onze studie zou stoppen, wat me verraste. Ze haalde juist alle tentamens en blonk uit in onze werkgroep. ‘Joh, ik doe ook maar wat,’ zei Floor. Geruststellend vond ik dat. En toen sloeg Joyce haar armen om ons heen en zei: ‘We doen allemaal maar wat.’ Zo stonden we daar: in elkaar gehaakt, het water zachtjes klotsend tegen onze knieën. De flesjes wodka dreven langs ons, vastgeklemd in kleine opblaasbare flamingo’s. Ik had die dag tegen minstens drie willekeurige mensen gezegd dat ik mezelf kaal had geschoren omdat Anouk op het festival kwam, en ik haar wilde laten zien dat ik haar grootste fan was. Die mensen hadden dat op hun beurt indrukwekkend en/of gestoord gevonden. In de verte flitste en rommelde het. Een jongen riep vanaf de kant dat we idioten waren als we in het water bleven staan terwijl het onweerde. Hij riep: ‘Water is een geleider!’ En wij allemaal: óh ja, fuck. Het begon te regenen alsof iemand boven ons een sluis had open gezet. Ik rende zo hard ik kon een festivaltent in. Alleen, want niemand was dezelfde kant op gerend. Het donker en de drommen mensen stapelden zich op aan de randen van de tent, druppels roffelden een dominant ritme op het zeil. Ik wurmde me uit mijn doorweekte poncho. Een jongen zei: ‘Jij hebt in ieder geval geen last van nat haar.’ Het was flauw, maar toch was ik gecharmeerd. Zonder te weten waarom spendeerde ik de uren daarna met hem. We dansten, we zongen, we zoenden. Toen de regen stopte, nestelden we ons op een bankje met de leuning naar de paarse draak, die af en toe met zijn vlammen onze ruggen warm spuwde. De jongen streelde mijn hoofd en vroeg: ‘Hoe kom je erop om zoiets te doen?’ Ik dacht even na. ‘Ik denk dat ik even helemaal opnieuw wilde beginnen met groeien. Een fris begin, snap je. Een carte blanche. Mezelf opnieuw uitvinden ofzoiets.’ Het bleef even stil. Hij keek me onderzoekend aan, maar begon toen te lachen en gaf me een klap op mijn arm. ‘Jij lult maar wat, hè?’ Ik denk dat ik iets van de waarheid sprak. Maar ik zag zijn gezicht en zei: ‘Je hebt me door.’

Ik wist niet precies waarom ik ervoor koos om een dag voor het festival mijn haar te millimeteren. Ik wist alleen dat ik het deed....

Voor tante Cil



Wanneer hij uit de club komt stinkt zijn pak naar bier en pis en weet hij dat hij naar tante Cil moet. Zij zal vast weten hoe je pisgeur uit een pak kunt krijgen, hoe je kunt voorkomen op plekken te belanden waar je eigenlijk niet wilt zijn, hoe je de onzichtbare restanten van een ongeslaagde biercantus van je af kunt spoelen.



Hij had zich bij de studievereniging ingeschreven omdat ze tegen hem hadden gezegd dat hij de inschrijfkosten er alleen al uit zou halen met de korting die hij ermee op studieboeken zou krijgen, maar nu vonden zijn studiegenoten het na drie jaar toch tijd dat hij naar een activiteit zou komen. Een keuze had hij niet echt: op een vrijdagmiddag besloot men na het college over moderne literatuur collectief (althans, als je Steven niet meerekent) dat hij mee zou gaan. Wellicht dat de bespreking van Ik, Jan Cremer iets rebels in hen had opgewekt. Ze sleurden hem die avond nog net niet aan zijn kraag mee de club in.



Een biercantus is echter niets voor Steven, blijkt nu toch. Te veel mensen, te veel bier. Na een tijdje had hij al door dat iedereen zo zat was dat hij gewoon net kon doen alsof hij dronk en vervolgens een uur volhield met een biertje. Dat zorgde er echter niet voor dat hij ongehavend de avond door kon komen: mensen die zich met meters bier langs hem probeerden te wurmen, morsten het over hem heen en één iemand leek het een leuk idee om in het toilet tegen zijn been aan te pissen, als een hond tegen een boom. De studenten die hem hadden meegesleurd gingen in de menigte op en waren nergens meer te vinden, Steven vroeg zich af of er in deze club iemand anders was die op dat moment hetzelfde voelde als hij. Hoewel dat bijna wel zo moest zijn, kon hij het zich bij het zien van al die dansende en drinkende mensen niet voorstellen.



De pis op de broek was de druppel. Figuurlijk, natuurlijk. Hij deed nog een halve poging om met toiletpapier de schade te beperken, maar toen de doordringende pisgeur niet verminderde besloot hij rechtsomkeert te maken en de club te verlaten. Zijn studiegenoten zouden hem niet missen, dus hij zei ze dan ook geen gedag.



En nu staat hij daar als een natgeregende puppy naar de stoep te staren. In zijn hoofd loopt hij naar huis en komt hij binnen, ziet hij hoe sommigen van zijn studiegenoten niet thuis zijn omdat ze zichzelf ergens bezatten, hoe sommigen wel thuis zullen zijn en hem bestoken met vragen waar hij eigenlijk geen zin in heeft. Daarom besluit hij niet naar huis te gaan, maar naar de andere kant van de stad te strompelen, naar tante Cil, waar hij zeker weet dat hij niet onder wordt gepist en alleen maar vragen krijgt waar niet eens per se een antwoord op gegeven hoeft te worden, maar waarop hij dat altijd wel met liefde doet.



*



‘Och, jochie toch. Je ziet eruit als een verzopen poes.’ Haar rokerige stem kraakt door de pub wanneer hij binnenkomt, hij scheurt bijna net zoveel als haar oude en verrimpelde huid. ‘Zet je spullen lekker achter, kind,’ zegt ze, terwijl hij al onderweg is naar het magazijn. Het is een van de dingen die ze altijd zegt, ongeacht de situatie. Net zoals ze ook altijd vijf keer vraagt of hij echt niet nog een bitterbal wil nu ze nog warm zijn, een verzoek dat hij dan iedere keer geduldig glimlachend afwijst, alsof het de eerste keer is. Ze noemt hem uitsluitend ‘jochie’ en ‘kind’. Steven weet niet eens of ze wel zijn echte naam kent, maar dat maakt hem niet zoveel uit. Ze is niet vergeetachtig, als het goed is. Geen Alzheimer. Ze heeft het zelf maar amper door, haar standaard opmerkingen en vragen zijn natuurwetten geworden waar de kroeg, de wereld niet zonder kunnen.



Een andere natuurwet: de klok staat er standaard op kwart voor vijf. Steven heeft tante Cil er ooit naar gevraagd, maar ze &nbsp;had er geen bijzondere verklaring voor. Ze zei dat de klok gewoon ooit is gestopt met tikken, dat ze geen zin had om hem op te winden en hem toen dus simpelweg maar zo heeft laten staan. Een week later kocht Steven een fluthorloge van de markt voor een tientje, haalde de batterijen eruit en zette hem op kwart voor vijf. Hij deed hem om zijn pols en in de twee jaren die volgden is het aantal keer dat hij hem af heeft gedaan op één hand te tellen.



‘Wat heb je in godsnaam gedaan, kind, dat je er zo uitziet?’ vraagt ze als Steven terugkomt uit het magazijn. Voordat hij kan antwoorden staat er al een glaasje cola voor zijn neus – speciaal voor hem heeft ze Pepsi, de rest krijgt Coca Cola – en is ze aan het ratelen zoals ze dat altijd heeft gedaan, al vanaf de dag dat Steven hier binnenstapte om te schuilen voor de regen. Ze vult zijn hoofd met observaties, vragen en ongevraagde levensadviezen zoals alleen tante Cil dat kan, aan één stuk door. Ze vraagt hem naar de laatste verhalen die hij heeft geschreven (hier is Steven altijd blij dat ze niet op zijn antwoord wacht en hij haar niet hoeft te vertellen dat hij eigenlijk al een tijdje geleden is gestopt met schrijven) en ze vraagt of hij al een boekcontract heeft. Ze vraagt hem hoe het gaat met zijn studie en of hij met Nederlandse taal en cultuur als studiekeuze dan ook docent wil worden. Ze vraagt hem hoe het staat met zijn liefdes, wanneer hij nou eindelijk eens zijn vriendinnetje naar de bar meeneemt, het vriendinnetje dat hij overigens niet heeft en ook nooit heeft gehad. Ze zegt dat hij dunner is geworden, dat hij meer moet eten en vraagt of hij nog een bitterbal wil, nu ze nog warm zijn. Ze zegt hem dat hij nooit moet veranderen, wat anderen ook tegen hem zeggen, en dat tante Cil altijd tante Cil zal blijven. Ze zegt hem dat hij nooit voor het geld moet gaan, altijd voor de liefde. Dat hij moet blijven lachen en eens moet dansen in de regen. Ze vraagt hem of hij haar pakje sigaretten heeft gezien. Geeft hem een smakkerd als hij hem heeft gevonden. Op de mond, want waarom ook niet.



Ze zegt hem dat ze hem iets moet vertellen. Ze zucht en zegt: ‘Ik heb kanker, Steven. Terminale kanker. Over zes maanden ben ik dood.’ Drie zinnen, kogels die kraters van diameters groter dan zijn lichaam achterlaten in zijn maag.



Steven knikt. Voelt een hand in de zijne schuiven, een drijvend eiland dat eindelijk zijn weg terug naar zijn continent heeft gevonden. Omdat hij niet durft te kijken of ze huilt en niet wil dat ze ziet dat ook hij tranen in zijn ogen heeft, kijkt hij naar het versplinterde hout van de bar. Zo blijven ze een tijdje zitten, net zolang tot de klok nog steeds op kwart voor vijf staat en alle andere tijden hun waarde hebben verloren.



‘Het wordt laat,’ zegt Cil.



‘Het is pas kwart voor vijf,’ antwoordt Steven.



Cil snottert een lachje en haalt haar neus op. ‘Ja. Tijd om hier eens langzaam af te sluiten.’ Ze geeft nog een zacht kneepje in zijn handen en haalt dan die van haar terug. Misschien is ze bang dat ze hem nooit meer los zal laten als ze hem een knuffel geeft, al zou Steven dat geen probleem hebben gevonden. 



Steven drinkt zijn cola op en pakt zijn spullen, fluistert voor de zekerheid alvast gedag tegen het magazijn. Als hij terugkomt is Cil verdwenen en staat hij alleen in de bar. Hij wacht een tijdje, maar wanneer Cil na een kwartier nog steeds niet terug is snapt hij dat het tijd is om te gaan. Hij laat de bel boven de deur rinkelen, stapt naar buiten de donkerte in. Hij richt zijn blik op de grond en kijkt niet meer op, laat tranen achter als kruimels om zijn weg ooit nog terug te vinden. Zo strompelt Steven langzaam terug naar huis en denkt hij alleen maar: ze wist mijn naam dus toch.

Voor tante Cil Wanneer hij uit de club komt stinkt zijn pak naar bier en pis en weet hij dat hij naar tante Cil moet....

Er mag niet op de draak geklommen worden. Teo houdt zes festivalgangers in de gaten die zich bij een van de achterpoten hebben verzameld. Twee van hen laten zich zakken op de klauw. De afzonderlijke tenen vormen drie ideale zitplekken. Het zitten op de poten wordt gedoogd. Ook wanneer festivalgangers plaatsnemen op het uiteinde van de staart laat Teo ze zitten. Een collega probeerde de eerste dag de draak nog volledig vrij van mensen te houden en raakte verzeild in oeverloze discussies. De klauwzitters spreekt Teo niet eens aan. Het risico op klimmers via de poten is minimaal. Het gladde fiberglas waar het beest van gemaakt is biedt nauwelijks houvast. Van veraf lijkt het geschubde lijf reliëf te hebben maar dat is optisch bedrog. De schubben zijn er met een goed gevoel voor diepte op geschilderd.



Het doet Teo denken aan het speeltoestel bij de McDonalds waar ze op de terugweg van vakantie altijd aten. Dat was ook zo vormgegeven dat klimmen op de stukken waar het niet mocht ontmoedigd werd. Op de buitenkant van de glijbaanbuis waren grote plastic bollen bevestigd. Om de schommelkettingen zaten hulzen van pvc. Teo trok op den duur haar schoenen uit en spuugde voor extra grip in haar handen. Zo wist ze uiteindelijk het puntdak van het toestel te bereiken. Ze bleef op het dak zitten tot haar ouders haar misten en haar riepen. In plaats van hen te antwoorden, schoof ze nog meer naar de schuine kant van het dak die vanaf het buitenterras niet zichtbaar was. Ze wist wat haar vader ging zeggen. Het was hun vaste ritueel wanneer ze zich verstopt had. ‘Ik heb toch niet per ongeluk mijn dochter weggetoverd?’ zei hij bij het betreden van de speeltuin. Teo hoorde hoe hij op de glijbaan klopte en haar naam de buis inriep. ‘Ze is echt weg, Odile. Wat een verschrikkelijk slechte goochelaar ben ik ook.’     







‘Teo!’



De collega op de post aan de voorkant van draak zwaait. Hij maakt een drinkgebaar en wijst naar haar. Teo trekt aan de draagband waaraan haar drinkfles hangt en houdt de fles omhoog. Het water vangt zonlicht en even is het alsof ze een schitterende bokaal in de lucht houdt. Niemand ziet haar overwinning. De mensen kijken langs haar heen naar de podia verderop, maken selfies met de draak of sjokken in de richting van het zwemmeer. Velen van hen zweten, een enkeling heeft roodverbrande schouders. Teo is blij met de tube zonnebrandcrème en het paarse vissershoedje die de organisatie aan alle crewleden uitdeelde. De zon is fel en de wolken van vanochtend zijn opgetrokken. Bij de kranen bij de toiletblokken hebben zich inmiddels lange rijen gevormd. Er zijn geen gratis waterpunten en de prijzen van eten en drinken zijn hoger dan voorgaande jaren. Tegen een tweetal, beide met roodgloeiende wangen, zei Teo dat ze hoofdpijn en duizeligheid moesten veinzen en naar de EHBO konden gaan. Je krijgt er een waterflesje als je er met zonnesteekachtige klachten komt. 



Zelf verstopte ze eens een opvouwbare drinkfles onder haar kleren toen ze naar een festival ging. Het ding is op te rollen tot een pakketje niet groter dan een dikke sigaar. Ze klemde het vast achter haar bh, in de holling van haar borstbeen. Als kind reed ze met speelgoedautootjes over de buik van haar vader. In de zomer lag hij vaak op een ligstoel in de tuin. Zijn navel en de diepte van zijn borstbeen waren de plekken waar ze de racers liet crashen. Met zijn hand als een grijper takelde haar vader het gecrashte voertuig omhoog. Soms zette hij een auto niet terug op zijn buik, maar plantte hem op Teo’s kruin. Teo hield haar hoofd zo lang mogelijk stil. Ze telde hoe vaak ze naar de achterdeur en weer terug kon lopen zonder dat de auto viel. Het moment dat ze voelde dat de auto ging vallen, sprong ze op en leek het alsof de val haar beslissing was.     







Teo kijkt naar de kop van de draak. Het beest is getooid met twee horens en zijn snuit en kin zijn voorzien van stekels. Een aantal keer per uur opent hij zijn bek. Er klinkt dan een grommend geluid, de onderkaak zakt naar beneden en vervolgens schiet er een grote steekvlam de bek uit. Even lijkt het hele terrein stil te vallen en hoort Teo enkel het vuur, alsof ze haar oor vlak naast een brandende gaspit houdt. Ze zou zich op de drakenkruin willen nestelen. Zich aan het zicht onttrekken tussen zijn horens en de vlammen tellen. Ze zou naar de miniatuurbomen kijken, naar de miniatuurmensen, miniatuurvelden en wegen. Het hele festival zou in haar handpalm passen. 



‘En alles wat in een handpalm past is weg te maken,’ zei haar vader eens tijdens zijn goochelshow op een kinderfeest. Hij toverde de portemonnee van een van de ouders weg. Ook een tennisbal, servetring, brillenkoker en peer verdwenen. Als spectaculair sluitstuk pakte hij de hamster van de jarige, liet het diertje even aan zijn vingers snuffelen en deed hem vervolgens van het ene op het andere moment in het niets oplossen. Teo keek geschrokt naar haar vader, de andere kinderen klapten en wilden haar vaders handen van dichtbij bekijken. Pas aan het eind van het feest zat de hamster weer in zijn kooi. In de auto terug naar huis zei Teo niks. Niet eerder had haar vader gegoocheld met dieren. Normaal gesproken oefende hij elke truc thuis, met haar als publiek. De truc met de hamster kende ze niet.







Vanachter de staart van de draak komt een man met ferme passen Teo’s kant op. Hij draagt een rieten cowboyhoed en om zijn nek hangt een ouderwetse polaroid camera. 



‘Wanneer spuwt de draak weer vuur?’ vraagt hij zodra hij voor Teo staat. 



Teo moet wat door haar knieën zakken om de man aan te kunnen kijken. Hij heeft de hoed tot op zijn wenkbrauwen naar beneden getrokken. De koordstopper zit onder zijn kin geklemd en trekt de stormband strak om zijn gezicht. 



‘Niemand weet wanneer hij vuurspuwt,’ antwoordt Teo.



‘Je werkt hier toch? Bij de draak,’ bijt de man haar toe. Hij gebaart naar de draak alsof de aanwezigheid van het beest Teo nog niet duidelijk was.



‘Ik houd er zicht op dat er geen mensen opklimmen,’ zegt Teo. ‘Met de tijden wanneer hij vuurspuwt kan ik u niet verder helpen.’  



‘Er zijn dus wel vaste tijden?’ De man trekt de koordstopper van zijn hoed los en wurmt zijn hand onder de rand om het zweet van zijn voorhoofd te vegen. Even lijkt hij niet te weten wat hij met zijn bezwete hand aan moet. Als een haperende machine haalt hij zijn hand een paar keer naar zich toe om hem toch weer vooruit te steken. 



‘Nee, het tijdschema is willekeurig,’ zegt Teo. Ze onderdrukt de neiging de zweethand tegen de buik van de man te duwen. Wanneer haar vader haar een van zijn goocheltrucs probeerde te leren waren haar zoekende handen steevast het punt waar hij kritiek op had. ‘Een goochelaar weet te allen tijde waar zijn handen heengaan,’ zei hij dan. ‘Ook wanneer de truc verkeerd gaat.’ Teo verweet hem later dat hij zich niet aan zijn eigen regels hield. Hij gaf haar niet langer de kieteldood, aaide haar moeder niet als ze samen op de bank zaten en deed geen enkele goocheltruc meer. Ze wilde dat hij zichzelf zou optakelen zoals hij dat ook met de speelgoedautootjes deed, maar hij pakte niks meer vast, ook zichzelf niet.







Voor ze naar het festival vertrok, had ze haar vader het programmaboekje gegeven en hem gewezen op de illusionisten die zouden optreden. ‘Leuk,’ antwoordde hij. Het was niet gemeend. ‘Ik moet de draak bewaken,’ zei ze om nog even zijn aandacht vast te houden. ‘Draken zijn een teken van geluk,’ zei haar moeder die de woonkamer binnenkwam. Ze had meegeluisterd vanuit de keuken en glimlachte naar Teo.







De man met de cowboyhoed is weggelopen. Teo ziet hoe hij de collega bij de voorpoten van de draak aanspreekt en schudt haar hoofd. Ze begeeft zich naar de staart en gaat tussen twee van de stekels zitten. Het fiberglas is warm van de zon. Ze legt haar hand op één van de stekels. Het past bij lange na niet in haar handpalm. Ze heeft op z’n minst nog drie handen nodig om de stekel volledig te kunnen omvatten. 



‘Geluk past in een handpalm,’ zei haar vader toen ze hem een tijd geleden vroeg waarom hij gestopt was met goochelen. Ze antwoordde dat het niet in haar handpalm paste. ‘Ik heb grotere handen,’ zei hij en maakte duidelijk dat het gesprek was afgelopen.   



Aan de voorkant van de draak klinkt gegrom. Het duurt vier seconden tot de drakenbek volledig geopend is, weet Teo. Ze telt en hoort dan de vlam die de draak uit zijn bek spuwt.

Er mag niet op de draak geklommen worden. Teo houdt zes festivalgangers in de gaten die zich bij een van de achterpoten hebben verzameld. Twee...

Natuurlijk is wat Stevens potlood in zijn notitieboekje krabbelt vele malen interessanter dan wat de stift van de docent op het bord achterlaat. In het lokaal zitten zo’n dertig leerlingen met hun vuist onder hun kin te wachten tot het pauze is en een docent die in veel te kleine letters een aantekening maakt die toch niemand gaat gebruiken om te leren voor de toets. In Stevens notities verschijnen werelden met kastelen, ridders en koningen, prinsen en prinsessen. Elven en dwergen verstopt in uitgeholde bergen, fantastische wezens die zich over land en door lucht en water bewegen. Volkeren die komen en gaan, een eeuwige strijd tussen goed en het kwaad – inmiddels is zijn notitieboekje geen notitieboekje meer, maar een andere wereld. Wanneer Steven ernaar kijkt, ziet hij niet het omslag, niet het gelijnde papier of de inkt, maar alle avonturen die hij erin heeft achtergelaten. Hij ziet de dappere ridder op weg naar de draak, hij ziet de jonge smid die stiekem verliefd is op de prinses, de heks aan de rand van het dorp die –



‘Steven? Ben je er nog?’ klinkt de stem van de docent.



‘Hm?’ Steven kijkt op. Om hem heen wordt er gegrinnikt en Steven slaat zijn ogen weer neer. Zolang hij naar zijn tafel kijkt hoeft hij de spottende pretoogjes van zijn medeleerlingen niet te zien. In gedachten slaat hij zichzelf voor zijn kop, hij had zichzelf nog zo voorgenomen voortaan beter bij de les te blijven. Al is dat voor de inhoud niet per se nodig: er is geen enkel vak waarvoor hij lager staat dan een zeven.



Meneer Dijkstra gaat rustig verder, alsof er niks gebeurd is. ‘Ik vroeg of je een voorbeeld wist van een impressionistisch gedicht van een tachtiger. Dat hebben we net behandeld.’



‘Ik ben een God in het diepst van mijn gedachten. Willem Kloos,’ antwoordt Steven. Hij mompelt het zachtjes tegen zijn tafel. Misschien dat hij daardoor bijna de ogen door de oogkassen van zijn klasgenoten kan horen rollen. Er gaat nog net geen collectieve zucht door het lokaal.



‘Heel goed, Steven,’ zegt meneer Dijkstra met een glimlach, ‘en weet je ook waarom het een impressionistisch gedicht is?’



Steven richt zijn blik weer op en kijkt om zich heen naar zijn medeleerlingen die hem met opgetrokken wenkbrauwen aanstaren. Komt er nog wat van, meneertje know-it-all? Steven schudt zijn hoofd. ‘Nee, sorry.’



Meneer Dijkstra kijkt hem fronsend aan en even lijkt het erop dat hij verder gaat vragen, maar dan besluit hij toch de beurt aan een ander te geven. Wanneer niemand het antwoord blijkt te weten legt hij het zelf nog een keertje uit, maar Steven luistert al niet meer. Wat de docent gaat zeggen weet hij toch al en hij heeft andere dingen om over na te denken. Waar hij zijn pauze door gaat brengen, bijvoorbeeld. Hij denkt na over de beste plek waar hij in zijn notitieboekje kan schrijven zonder uitgemaakt te worden voor kutnerd of homo. De beste plek om een duw of een poging om hem te laten struikelen te vermijden. De beste plek om te voorkomen dat er stukjes ham of ei in zijn nek worden gegooid. Tot nu toe heeft er niets gewerkt. Op de een of andere manier weten ze hem in elke uithoek van de school te vinden en als hij zichzelf een kwartier lang zou opsluiten in de toiletten durft hij niet te denken aan de verhalen die er de ronde zouden doen.



Wanneer uiteindelijk de bel gaat en iedereen als een stel gespannen veren opspringt om naar buiten te vluchten, blijft Steven besluiteloos in het lokaal zitten. Hij legt zijn tas op tafel en pakt langzaam zijn spullen in terwijl meneer Dijkstra zijn aantekening van het bord veegt. Hij pakt zijn lunch uit zijn tas en begint met kleine hapjes zijn brood op te peuzelen.



Wanneer meneer Dijkstra zich omdraait schrikt hij. ‘Steven,’ zegt hij, alsof hij zichzelf ervan moet overtuigen dat het inderdaad Steven is die nog voor hem zit. ‘Je weet dat het pauze is, toch?’



Steven knikt, neemt nog een hap van zijn boterham.



‘Hoor je die niet te vieren met je vrienden?’ vraagt meneer Dijkstra met een onschuldige glimlach. Steven weet niet zo goed of hij daar ja of nee op moet knikken, dus haalt hij maar zijn schouders op.



Dan lijkt het kwartje te vallen en komt er een blik op zijn gezicht die Steven maar al te goed kent en die iedere keer weer pijnlijk is. Een blik vol sympathie, met puppyogen en op elkaar gedrukte lippen die een vage glimlach vormen die heel goed weet dat het geen echte glimlach is. Op de een of andere manier voelt Steven zich bij zo’n blik altijd betrapt, kwetsbaar. Hoe vaak hij ook tegen zichzelf zegt dat het allemaal niet zo erg is als het lijkt, dat hij het ook best alleen kan: die blik zegt altijd precies het tegenovergestelde.



‘Is alles oké, Steven?’ vraagt meneer Dijkstra dan. Die vraag. Steven kan zich niet herinneren dat die hem ooit is gesteld. Hij sleept een zware glimlach op zijn gezicht en knikt.



‘Oké,’ zegt hij, al lijkt hij nog niet helemaal overtuigd. ‘Weet in ieder geval dat je altijd bij mij of iemand anders op school terecht kan om te praten. Als er iets is.’



Steven voelt een warme dankbaarheid in zijn buik en ineens beginnen zijn ogen te tranen, maar dat weet hij net op tijd te verbergen. Even komt het idee in hem op om gewoon maar al zijn gedachten naar buiten te slingeren, om er eindelijk vanaf te zijn. Om te vertellen over de pauzes en de stukjes ham en ei, over de struikelpartijen. Over het gescheld. Over het gedrink en geschreeuw van zijn ouders dat elke dag tot in zijn kamer doordringt. Over alles. Meneer Dijkstra staat daar, hij vroeg hem of alles oké was. Als er ooit een moment was om alles te vertellen is dit het, maar voordat hij eindelijk zijn mond open kan trekken en zijn hart kan luchten staat meneer Dijkstra al op vanachter zijn bureau.



‘Luister, Steven. De pauze is bijna voorbij en ik moet nog het een en ander doen voor mijn volgende les, dus ik ben bang dat je toch de rest van de pauze in de aula door moet brengen.’



Een klap in het gezicht had minder pijn gedaan. ‘Ja, natuurlijk. Sorry,’ stamelt Steven. ‘Tot morgen.’ Zonder meneer Dijkstra aan te kijken en zonder verder nog een woord te zeggen verlaat hij het lokaal. Hij slentert richting de aula met zijn blik gericht op de vloer. De strepen en vuilvegen die hij er vindt vormen de contouren van de ridders en kastelen van zijn volgende verhaal; langzaam maar zeker duwen ze de gebeurtenissen van net alweer naar een achterkamertje in zijn hoofd, netjes weggestopt tussen alle andere herinneringen die het niet waard zijn om ooit nog eens opnieuw zien.

Natuurlijk is wat Stevens potlood in zijn notitieboekje krabbelt vele malen interessanter dan wat de stift van de docent op het bord achterlaat. In het...

Logo	Vincent Hammingh
Kernteam	Iduna Paalman, Thijs Joores, Erwin Hurenkamp, Oumaima Belkhdar
Website	Laurens Besselsen

Archief