Kaders

Ola Enzler

zwaluw

Lena Claessen

Genetisch dichter bij de woolly mammoth dan bij het huidige kabinet

Isa Bob van Rooy

nummer

Aaron Pierens

Lelie Danesh

Onderzee

Ella Meyvisch

uitje

Leonie Moreels

De dromerige visser zit onderuitgezakt in zijn witte vissersboot. Hij rookt de ene sigaret na de andere. Vissers herleven pas wanneer de zeedieren het meest bedrijvig zijn, in de vroege of late schemeruren. Nu schijnt de middagzon loodrecht op het water. De visser dagdroomt samen met zijn aas en de golven. Hij tikt de as van zijn peuken in de zee, alsof ze na al die tijd geen ontzag meer verdient.



Voor een klein bedrag wilde de visser mij meenemen. Hij heeft de boot zojuist tot stilstand gebracht, op een plaats waar de zee genadig lijkt. Het stilworden van de motor verspreidt zich over het wateroppervlak, heiligt de omgeving. Nergens om ons heen is land te zien. Ik ga op de bootrand zitten en doe een snorkelbril aan. De siliconen randen zuigen zich vast aan mijn oogkassen. Daarna duw ik het mondstuk van de snorkel achter mijn lippen. De lucht die ik via deze buis binnenkrijg is me dierbaarder dan ooit.



Ik gooi mezelf in de deiningen. Onder mij schieten glimmende vissen heen en weer langs de koraalriffen. Ze negeren elkaar. Zolang ik niet te dichtbij kom, schenken ze ook mij geen aandacht. Ze hebben niets nodig. Doods drijf ik op de waterspiegel, zodat mijn adembuis naar de hemel gericht blijft. Mijn schaduw dreigt over de bodem, verdonkert de kleuren. Tussen de heimelijke vissen zwemt een papegaaivis, een log beest met lichtgevende fluotinten. Hij is oogverblindend. In zijn gezicht herken ik een ziel: het verlangen in zijn witblauwe ogen, de veelzeggende vissenmond. Hij zwemt ongedwongen voort. Zo soeverein heb ik een vis nog nooit zien bewegen. Meestal zie ik hoe volle visnetten over de kust van het vissersdorp worden gesleept. De beesten vechten voor hun leven met hun klapperende staarten. Of ik slenter de marktkramen voorbij, waar luide verkopers de buigzame vissenlijken in hopen uitstallen. Daar is alleen nog doodsangst in hun blik te lezen. Ik ruik hoe ze stilaan wegrotten in de hitte.



Ik duik dieper in zee, recht naar beneden. De snorkel loopt meteen vol. Ik houd mijn adem in en probeer het zoutwater niet in te slikken. Mijn oren knellen. Ik hoor hier niet thuis. De zee blijft mij onverbiddelijk naar boven duwen, een aanslag van het water op mijn zondige longen. Zelf doet de zee altijd waar ze zin in heeft. Ze stoot af wat ze wil afstoten en houdt begerig vast wat ze wil houden. Zelfs de zon ontsnapt niet aan haar greep. Het water vangt het licht in lange zonstrepen, tot op de bodem. Op mijn terugtocht naar het droge zwem ik door de strepen heen, omdat zij het enige in de onderwaterwereld zijn dat me herinnert aan waar ik vandaan kom.



Ik kom boven en hap naar adem. Opeens klinkt het bovenzeese fel en luid. De visser reikt mij een zongebruinde hand aan. Zijn rokershuid hangt slap over zijn arm heen. Hij trekt me op de boot en zet de motor aan. Zwijgzaam dobberen we terug richting het vissersdorp. De oude man heeft slaperige ogen, maar hij lijkt tevreden in zijn boot. Hij geniet van het troostende wiegen, als een kind.



Ik vraag me af waarom de visser zoveel van de zee houdt. Nog geen enkele keer heeft hij over de bootrand gekeken of met zijn hand aan de golven gevoeld. Liefst blijft de oude man droog. Hij staart alleen maar naar de wolken en de rook die hij vanuit zijn borst de hemel instuurt. Dagelijks haalt hij de zee naar het droge, met een sierlijke zwaai, waar de vissen sidderen en spartelen. De lucht moet vederlicht voor hen voelen. Hun kronkelingen zijn zinloos zonder weerstand. Ik stel me een oneerlijke strijd tussen de visser en de zeewezens voor, hoe zijn knokige lijf breed gaat staan en hij gewapend op de koppen klopt. Daarna boent hij het bloed op zijn boot schoon met een emmer zeewater. Zelfs dan put hij uit de zee.



We meren aan op de kust. De oude visser helpt me vriendelijk van boord. Ik geef hem zijn geld en wat fooi, waarop hij even zijn tanden voor mij ontbloot. Ik wandel naar huis om het zoute water van mij af te spoelen, samen met mijn overmoed. Volgzaam druipen de douchestralen over mijn lichaam.



Rond zonsondergang verzamelen de vissers op het strand, ontwaakt uit hun dagdromen. De mannen schateren geheimzinnig terwijl ze hun boten klaarmaken. Ze varen uit op het oranjerode water.

De dromerige visser zit onderuitgezakt in zijn witte vissersboot. Hij rookt de ene sigaret na de andere. Vissers herleven pas wanneer de zeedieren het meest...

Sneeuw

Sneeuw valt langzaam naar beneden, met een geruisloze behoedzaamheid. De sneeuwvlokken blijven liggen, te sloom en te dik om behendig de grond in te kunnen glippen. Ze stapelen zich op en omhullen de wereld. Het sneeuwdeken op het dorpsplein straalt een kwaadwillige rust uit, die het gras verstikt zonder het te voeden, zonder te vergroenen, zoals regenbuien doen.



Enkele kraaien bepikken de grond in hun zoektocht naar wormen. Onverschillig drukken ze hun koppen helemaal door de sneeuwlaag heen. Ze tasten met hun snavels op de ijzige bodem. Wanneer de kraaien hun buit te pakken hebben, slingeren ze hem ruw naar omhoog. In de lucht maakt de worm even een ongeziene verblinding door. Zijn ondergrondse habitat verandert plots in de smetteloze openheid waar het winterlicht op terugkaatst. Kort daarna glijdt hij door de donkere kraaienbek.



Buiten de kraaien is er weinig leven. Hij duurt te lang, deze dagenlange sneeuwbui. Plots voelt de mens zich ingesloten. De kinderlijke vreugde die eerder nog door het plein gilde, is verdwenen. Schommels wiegen eenzaam als in een spookdorp. Op het voetbalveldje staan de overblijfselen van onthoofde sneeuwmannen die hardgevroren zijn.



Alleen auto’s kunnen zich door het sneeuwpak heen wringen. In de vroege ochtend verjagen de eerste bestuurders de ondraaglijke stilte. Ruitenwissers duwen de sneeuwvlokken stuurs uit het zicht. Hun wagens laten een slijkerige drab achter die naar benzine ruikt, de schone sneeuwstraten rond het dorpsplein kleuren grijszwart. In de drab staan bandensporen gedrukt, die steeds opnieuw worden overreden door nieuwe banden.



Buiten de vroege werkmensen slapen de meeste huizen in de buurt nog. Op sneeuwuren beginnen de dagen onbewogener. Enkel het geluid van de kordate buurman en zijn schep weergalmt op een vaste maat tot aan het plein. Hij hakt diep in het pak. In zijn hakken schuilt een soort woede die lijkt op het doortastende gepik van de kraaien. De man houdt niet op met sneeuwruimen tot hij zelfs het onkruid terug tussen de tegelvoegen kan zien.



Daarna schraapt de man nog de voorruit van zijn wagen proper, ook al moet hij vandaag nergens heen. Hij strooit voor de zekerheid zout op het stuk straat bij zijn voordeur, waar de sneeuw al smeltende drab is geworden. Ten laatste tegen de middag zal ieder huis zijn eigen stoepdeel leegscheppen. Zo blijft het voetpad zelfs voor de binnenblijvers bewandelbaar. De dorpelingen geloven dat ze het uit liefde voor elkaar doen.



In werkelijkheid kunnen ze de eenheid niet langer verdragen. In het begin werkt het sneeuwdeken betoverend, want ze brengt alles in een natuurlijke harmonie die de mensen allang niet meer gewend zijn. Geen enkele uithoek van het dorp ontsnapt aan de alomtegenwoordige sneeuw, die hen doet beseffen dat we als zonderlingen nog steeds onder dezelfde hemel leven. Maar niet veel later zorgt de witte harmonie voor onrust. Nadat de mens meerdere eeuwen het natuurlijke evenwicht heeft verstoord, is hij aan zijn eigen verstoring gewend geraakt. Zo zoeken ook de dorpelingen wanhopig naar de vertrouwde differentiatie, geluiden en snelheid. Eigenhandig verminken ze de sneeuw om opnieuw verschillen in hun omgeving te ontwaren. Ze verlangen naar de menselijke razernij die tijdelijk is ondergesneeuwd.

Sneeuw valt langzaam naar beneden, met een geruisloze behoedzaamheid. De sneeuwvlokken blijven liggen, te sloom en te dik om behendig de grond in te kunnen...

DE ZILVERSPAR EN DE LETTERZETTER

De naalden van de zilverspar zijn door de ouderdom nog zilverder gekleurd. Ook zijn stam heeft witte schorsschubben gekregen, als een soort eeuwige vorst die hem aan zijn dood herinnert. De boom omarmt de gangbare levensloop even gewillig als dat hij bosbezoekers herbergt in zijn stronk en kruin. Oneindig veel wezens hebben al in de zilverspar verpoosd. Ze komen en gaan. Al die tijd bleef hij volhardend in dezelfde grond staan. Want terwijl de nomadische bosdieren steeds opnieuw naar andere plekken trekken, houdt de boom rechtop stand. Zo leeft hij zowel diep in de aarde als in de doorluchtige hemelsferen. De zilverspar verlangt nooit naar de horizontale wereld, omdat een bomenleven nog iets dichter bij het goddelijke reikt, als drinker van zon en wolkenwater.



Even geleden is de letterzetter voorgoed ingetrokken bij de zilverspar. Deze boomkever is een hout-etende parasiet. Zonder gastheer kan hij niets scheppen. Zonder gastheer sterft hij uit. Daarom schrijft hij zich gravend een weg tussen de boomaderen, waar de essentiële sappen van de zilverspar doorheen stromen. De zilverspar voelt hoe de letterzetter begerig woorden in zijn binnenste kerft. Hij hoort zijn vraatzucht. Midden in de stam trillen de woordengangen, kraken de zinnen.



De letterzetter is gedoemd om in het donker te tasten. Verscholen in het sparrenhout is hij blind voor de veranderende luchtschakeringen, die zomaar op de boomtoppen vallen: ochtendwit, staalblauw, schemerroos. Zelfs tussen dag en nacht kan de kever het verschil niet zien. Hij merkt het nauwelijks als zijn zilverspar zachtjes ineenkrimpt wanneer het zonlicht opnieuw verdwijnt.



Onophoudelijk wordt de letterzetter van warmte voorzien. De boomstronk omhult hem als een vezelig deken. Een bijkomstig dekschild. Koude kent de kever niet. Buiten mag het sneeuwen, druilen of hagelen, de letterzetter blijft beschut. In het ergste geval doet stormweer de stam bibberen, waardoor de letterzetter verstoord wordt tijdens het kerven van zijn woorden. Zelfs dan dwingt honger dwingt de houtbewoner om door te zetten.



Dag in dag uit boort de letterzetter woordengangen door het hout heen. Een moordend lawaai. Zelfs de mussen, die op de zijtakken van zijn woning staan, zingen vergeefs. De kever moet voortdurend alleen maar naar zichzelf luisteren. Misschien is dat wel zijn allergrootste verdoemenis.



Levenslang is de letterzetter voorbestemd om de alomtegenwoordige houtgeur te volgen. Hij kan eender welke richting uitgaan. In alle vrijheid mag de boomkever de zilverspar beschrijven. Meestal kiest hij een klein hoekje uit, waar hij gulzig blijft drillen tot er een holte ontstaat. Een onherstelbare leegte. Zo wordt de stam na verloop van tijd wankel. De zilverspar bibbert steeds harder in de stormen. Zijn naalden verzilveren verder. Zijn rimpelige schorsschubben vervellen tot hij kaal is.



Uiteindelijk doodt de ondankbare letterzetter zijn zilverspar, die nochtans zo herbergzaam voor hem was geweest. De zinnen van de letterzetter snijden de sapstromen af, waardoor de boomwortels niet meer in staat zijn om levensbronnen aan te voeren. Dit proces verloopt probleemloos, want de zilverspar duldt zijn lot. Ook de andere bosdieren gaan vanaf dan zonder morren elders verpozen.



De zilverspar valt op een dag op het mos. Op dat ogenblik eindigt zijn halfgoddelijke bestaan als verbinder van hemel en aarde. De ondergang van de zilverspar heeft zonneruimte vrijgemaakt voor naburige planten. Jonge sparren in de buurt pronken nu met hun nog glanzende, rimpelloze schors. Zelfs na zijn dood blijft de boom gul.



De neergevallen stam breekt volledig open door de groeven en gaten die de letterzetter heeft gemaakt. Nu pas kunnen anderen de schepsels van de boomkever bewonderen. Boswandelaars stoppen soms even en wrijven met hun vingers over de verzorgde inkervingen. Ze mompelen ‘zo heb ik een boom nog nooit gezien’ en gaan dan verder.



De letterzetter, gedoemd als hij was, sterft ongeveer gelijktijdig met zijn huis. Hij blaast zijn laatste adem uit in een staat van onbeschrijflijke honger. Voor die honger heeft hij alles opgeofferd. Hij is zijn hele leven in de donkere, grimmige schorsgangen blijven kruipen.



Of de letterzetter op zijn sterfbed vindt dat de honger deze opoffering waard is geweest, zullen we nooit weten. Maar misschien toonde hij zich al bij al nog het meest gewetensvol van alle boswezens.

De naalden van de zilverspar zijn door de ouderdom nog zilverder gekleurd. Ook zijn stam heeft witte schorsschubben gekregen, als een soort eeuwige vorst die...

Hugo - einde

Nu heeft de kikker geen geheimen meer. Zijn organen blinken, alsof ze ontzag verdienen. Ik tast in zijn lichtbruine darmslierten. Ze zijn zorgzaam rond de andere organen gewikkeld, tot ik ze uit elkaar trek. Alles wat meekomt leg ik netjes naast mijn offerdier neer. Op de zandgrond zien de losse orgaandelen er nog afstotelijker uit, omdat ze zo ook al hun toewijding verloren zijn.



Ik graai naar het hart van de kikker. Het heeft een opvallende paarsrode kleur. Ik moet het hartje tussen mijn duim en wijsvinger geklemd houden om het voorgoed van zijn lichaam te ontdoen. Vanaf nu is de kikker ontzield.



Deze hele tijd is het bos gruwelijk stil gebleven om ons heen. Alleen de poel kabbelt ingehouden. Ik draai mijn gezicht naar Hugo toe zonder hem in de ogen te kijken. Mijn blik is iets lager gericht, op zijn kin. 



Mijn kind huilt. Voor mij zijn het heilige tranen.

Nu heeft de kikker geen geheimen meer. Zijn organen blinken, alsof ze ontzag verdienen. Ik tast in zijn lichtbruine darmslierten. Ze zijn zorgzaam rond de...

Hugo – einde

Hugo - deel 6

Ik krijg de drang om de kikker te bedekken, als een raadselachtig gebaar van respect. Zo kan hij onzichtbaar vergaan en zich weer met de aarde verenigen, die hij slechts af en toe liefhad. Het vijverwater blijft de oever strelen. Vroeg of laat zal de poel de kikker misschien met zich meenemen, een massagraf van ontbinding en nieuw leven in. Dan zal hij tot op de bodem zinken.&nbsp;



Hugo treurt niet. Ik zie hoe zijn vingers langzaam over een bramenblad wrijven dat vanboven ruw en vanonder zacht is. Met zijn duimnagel snijdt hij nu alle nerven door, in precieze lijnen. Er komen bladsappen vrij. Donkergroen weefsel kruipt onder zijn nagel, als deel van zijn eigen huid. Hugo vernielt het blad met een helse verveling in zijn ogen.



De buik van de kikker is bleek en glanzend als een riviersteen. Ik zet mijn schroom opzij en raak hem even aan, de glibberige kikkerhuid. Het is vreemd om te voelen hoe de zon zijn buitenkant nog warmte geeft, alsof ze het dier nog in haar aardse terrein wil houden. Maar van binnenuit is hij al afgekoeld. Hij laat zich probleemloos door mij aaien. De doden zijn even onverschillig als mijn kind. Toch voel ik een grotere terughoudendheid om dicht bij mijn zoon te komen dan bij dit koude wezen.



Enkele centimeters voor mijn voeten ligt een fijn takje op de grond. Ik kijk hoe mijn hand het opraapt, hoe mijn vinger de scherpte van de punt controleert. Terwijl ik het takje stevig in mijn handpalm klem, prik ik het door de kikkerbuik heen. Het blijft rechtop steken, als een gruwelijk grafkruis. Met mijn mouw bedek ik zijn kop wanneer ik met mijn andere hand het takje verder naar beneden trek. Er komen lichaamssappen vrij. Met twee vingers ontsluit ik zijn hele binnenste.

Ik krijg de drang om de kikker te bedekken, als een raadselachtig gebaar van respect. Zo kan hij onzichtbaar vergaan en zich weer met de...

Hugo – deel 6

Hugo - deel 5

We hebben een zeldzame plek bereikt waar we de poel van begin tot eind kunnen aanschouwen, zonder struiken, onkruid of oeverriet die ons zicht versperren. De vijver is troebel en de damp die eruit opstijgt ruikt naar rottend hout. Grijsachtig water met zandstrepen stroomt enkele centimeters over het pad heen. Maar met het daglicht erop krijgt de poel alsnog een zuivere glans die de aandacht van alle omstaanders trekt.



Zelfs Hugo kijkt. Hugo was als kind altijd geboeid door natuur en dieren. Nu beroert het bos hem niet. Ik ben al tevreden dat hij de moeite neemt om zijn hoofd op te heffen en voor zich uit te staren. Zijn blik richt zich op een insectenwolk boven het wateroppervlak. Ik voel bijna een soort jaloezie voor de hechte zwerm van insecten. De zwerm verandert steeds van vorm, alsof de beestjes hun eigen ruimte verlangen, maar dan onmiddellijk beseffen dat ze toch niet zonder elkaar kunnen. Hoewel ik betwijfel dat ze genegenheid voelen, hebben ze tenminste iets wat er een beetje op lijkt. Een wederzijdse noodzaak. Ze dreunen. Hun gezoem verspreidt zich tot in de boomkruinen en het begin van het hemelblauw.



Aan de oever ligt een kikker op zijn rug. Hij heeft een witte buik. Zijn voorpoten hangen gespannen in de lucht alsof hij in zijn dromen tegen iets zwaars duwt. Ik moet ervan glimlachen.



‘Hugo’, zeg ik, terwijl ik naar de kikker wijs.



We komen dichterbij, Hugo nog een eindje achter mij. Ik geloofde dat het diertje dommelend aan het zonnebaden was, met zijn lijfje schaamteloos uitgestrekt, zoals bij de meeste slapers. Opeens merk ik dat hij dood is. De duwende voorpoten zijn een teken van lijkstijfheid.



Ik schaam me dat ik naar de dode kikker blijf kijken. Het is alsof een levende het recht niet heeft om hem te inspecteren. De levenden zijn niet opgewassen tegen de dood. We huiveren ervan als er een spoor van het dodenrijk in onze omgeving opduikt.

We hebben een zeldzame plek bereikt waar we de poel van begin tot eind kunnen aanschouwen, zonder struiken, onkruid of oeverriet die ons zicht versperren....

Hugo – deel 5

Hugo - deel 4

Hugo slentert enkele meters achter mij. Zijn armen hangen bloedeloos naast zijn lichaam. Hij kijkt vooral naar zijn laarzen van glanzend rubber, alsof hij de boskleuren te huiveringwekkend vindt om aan te zien. Langs het smalle pad groeien uitschietende braamstruiken en netels die onze onderbenen strelen. Daarachter murmelt een poel, waar we telkens opnieuw doelloos omheen wandelen. Om de zoveel tijd sta ik even stil tot Hugo weer is bijgebeend.



Het gaf me destijds rust om steeds dezelfde route rond de poel te lopen. Na een tijdje hadden de paden geen onverwachte wendingen meer. Ik kon onmogelijk verdwalen. Soms draaide ik urenlang om de poel heen, me afvragend of ik ooit zou durven terugkeren naar mijn huis dat dag en nacht verduisterd werd. Maar het besef dat Hugo achter de rolluiken rilde en huilde, dwong me telkens om weer naar mijn kind te gaan. Het was een troostende illusie om in cirkels te wandelen, want hoewel het voelde alsof ik wegvluchtte, was ik niet eens een kilometer afgeweken van huis.



Hugo lijkt niet onder de indruk van het gonzende lentebos. Hij straalt een zwaarmoedigheid uit die alles om hem heen genadeloos aantast, zelfs het knalgroene loof. Wanneer Hugo zo achter mij aan strompelt, moet ik mezelf dwingen om hem graag te zien. In zijn gekromde schouders herken ik een glimp van de lafheid van zijn vader. Ook hij weigerde me recht aan te kijken. Hugo blijft ontwijkend naar zijn voeten staren.

Hugo slentert enkele meters achter mij. Zijn armen hangen bloedeloos naast zijn lichaam. Hij kijkt vooral naar zijn laarzen van glanzend rubber, alsof hij de...

Hugo – deel 4

Hugo - deel 3

Doorheen een groot schuifraam kan ik vanuit de woonkamer naar de tuin kijken. We hebben een rechthoekige gazon dat langs weerszijden is afgelijnd door twee donkergroene hagen, met achteraan nog een ovaalvormige esdoorn. Van binnenuit bekeken lijkt de tuin in al zijn eenvoud bijna denkbeeldig, omdat het fonkelende glas de buitenwereld vervormt tot een onbereikbare en verheven plaats. Zonder dat ik het merk kan ik minutenlang naar het gras staren, een stilleven waar weinig te zien is. Ondertussen schil ik een appel aan de eettafel en snij ze in dunne partjes.



Binnen overheersen vooral donkere kleuren, gecentreerd rond een treurige servieskast, die ik van mijn ouders erfde, bruin behang en een zwarte leren sofa. Zoals iedere vrije ochtend zit Hugo aan zijn kant van de sofa een boek te lezen. Hugo tilt het boek net hoog genoeg zodat hij zijn gezicht erachter kan verschuilen. Ik zie alleen een stukje van zijn kruin, waar zijn ongewassen haren in het daglicht glimmen als pek. Zijn gespannen bovenlichaam plakt tegen de rugleuning, waardoor zijn voeten de vloer niet aanraken. Hoewel ik me afvraag hoeveel mijn zoon van het verhaal begrijpt, lijkt hij door het boek te worden opgezogen. Als hij leest, is hij onmogelijk af te leiden. En maar heel zelden dringt Hugo’s eigen bestaan zich op aan de allesoverheersende leesdaad, wanneer hij gedwongen wordt om met zijn wijsvinger de bladzijde om te slaan.



Ik vraag Hugo om aan tafel te komen zitten. Hij doet altijd onmiddellijk wat ik zeg, zonder de lichtste weerzin. Ik geef hem de appelschijfjes in een kom met volle yoghurt. Daarnaast moet hij nog een dubbele boterham confituur opeten. Zelf ontbijt ik niet, maar ik wacht geduldig bij hem aan tafel tot alles op is.



Ik voel de sterkste liefde voor Hugo en mezelf als ik nederig zwijg en mijn zoon voedt. Het herinnert me aan de korte periode dat hij nog een baby was en ik hem om de paar uren borstvoeding gaf. Ik genoot van zijn gulzigheid, ook ’s nachts. Als zuigeling was hij vanzelfsprekend aan mij verbonden, zonder dat ik mij moest bewijzen. Hoe harder hij zoog, hoe meer afhankelijkheid ik voelde. Dat was een zalige periode waarin ik precies kon inschatten wat mijn kind nodig had.



Mijn zoon en ik turen allebei naar buiten. Vanuit mijn ooghoek zie ik hem traag kauwen, als een verveeld graasdier. Het gras van de tuin is zo feilloos omdat we er zelden komen. Nog nooit heeft Hugo gevraagd om in de tuin te spelen. Hij lijkt me trouwens te angstig om ruwe buitenspelletjes te doen, waar zijn leeftijdsgenoten zo wild van zijn.



Een eindje achter onze tuin ligt een bos met een loofrijke poel. Vroeger kwam ik er geregeld. Onverwachts voel ik een voorzichtige vlaag van moed om mijn kind van de buitenwereld te laten houden. Ik wil voortdurend naar buiten. Dit huis maakt mij nog steeds onrustig. Maar Hugo lijkt overal even rusteloos te zijn.



‘We gaan wandelen’, zeg ik.

Doorheen een groot schuifraam kan ik vanuit de woonkamer naar de tuin kijken. We hebben een rechthoekige gazon dat langs weerszijden is afgelijnd door twee...

Hugo – deel 3

Hugo - deel 2

Om Hugo’s trage ochtenden zo kort mogelijk te houden, slaap ik altijd met de gordijnen wijd open. Rond half zes schiet ik wakker en denk aan mijn kind. Hij slaapt nauwelijks. Ik stel me voor hoe mijn zoon als een lijk in bed ligt. Daarom sluip ik iedere ochtend, vooraleer ik zijn naam in de stille ruimte durf te fluisteren, eerst dichterbij. Als hij dood is, mag geen enkel geluid zijn lichaam aantasten. Ik controleer of hij knippert, of zijn borst nog beweegt.



Ik ben net groot genoeg om over de randen van zijn hoogslaper heen te kijken. Het bed kocht ik enkele jaren geleden, zonder dat hij erom gevraagd had. Ik hoopte dat Hugo zich in de hoogte veiliger zou voelen en zorgeloos zou dromen. Uren heb ik gespendeerd om de stalen onderdelen in elkaar te steken. De genadige zon had zijn kamervloer in felgeel gedoopt. Ik genoot van een zeldzaam moedergevoel, de warme gloed die moeders in hun lichaam voelen wanneer ze iets ondernemen om hun kind te helpen. Die dag voelde ik me volledig.



‘Hugo’, zeg ik. ‘Ben je weer wakker?’



Mijn kind draait zijn gezicht naar me toe. Hugo’s wangen zijn benig, terwijl de meeste jongens van zijn leeftijd bolle wangen hebben, die felrood kleuren wanneer ze liegen of buitenspelen. Hij is diep in zijn hoofdkussen gezakt en gaapt me nietszeggend aan. Ik neem de tijd om mijn zoon te inspecteren, zijn warrige haren, de fijne handen van vaders kant. Zelden zijn we zo dicht bij elkaar als tijdens dit schemerige ochtendritueel.

Om Hugo’s trage ochtenden zo kort mogelijk te houden, slaap ik altijd met de gordijnen wijd open. Rond half zes schiet ik wakker en denk...

Hugo – deel 2

Hugo -  deel 1

De kamer van Hugo is leeg en wit. In de verste linkerhoek staat een hoogslaper geduwd, steunend op vier dunne stalen poten. De vloer is van grijs linoleum, waardoor de wanden nog een tint witter lijken. In de hoeken van de vloer kunnen dikke stofvlokken zich verstoppen, maar wanneer het daglicht via het enige venster binnenvalt, worden ze plots de meest levendige bewegers van de kamer. Ze vliegen speels over de grond, zonder hem echt aan te raken, en versplinteren in de beroerde kamerlucht.



Hugo slaapt niet veel. Hij houdt meer van de nacht dan van de dag, omdat de nacht eenduidig is en hij er ongestoord in kan blijven. Roerloos blijft Hugo tijdens de vroege ochtenduren in zijn hoogslaper liggen. Met grote ogen staart hij naar het plafond, alsof het een felle hemel is die langs alle kanten beweegt.



De ochtend begint zich stilaan te vullen met licht en klanken. Hugo kan horen hoe een vogel buiten met halve, ingehouden tonen fluit. Zijn zang vervliegt onmiddellijk in de verre lucht. Daarna is het enkele seconden stil. Het is alsof de eenzame vogel een verlossend antwoord verwacht, een hoopvol teken. De klanken dringen de ruimte binnen, via het halfopen raam dat Hugo’s kamer met de tuin verbindt. Hij luistert er met al zijn aandacht naar. In zijn hoogslaper voelt hij zich meer dan ooit met de luchtvlieger verbonden, die op dit uur nog even op de boomtakken rust voor de luide dag begint.

De kamer van Hugo is leeg en wit. In de verste linkerhoek staat een hoogslaper geduwd, steunend op vier dunne stalen poten. De vloer is...

Hugo –  deel 1

water

Het wateroppervlak wiegt op een zuiver ritme. Het water stroomt telkens over de zwembadranden heen en trekt zich dan net op tijd weer terug, als een eb- en vloedbeweging. De zomerzon snijdt recht door het bad en botst op de witte bodem. Het lijkt alsof die botsing gouden zonlichtslierten in het zwembad creëert, die zich als ragfijne aders vertakken en meebewegen op het waterritme.



Niets is zo aanlokkelijk als lichtblauw, zonovergoten zwembadwater. Ik spring erin met een blind vertrouwen te worden gevangen. Bij het eerste contact voel ik me zwaar. Mijn gewicht verstoort de eenvormige waterzee, duwt het onverbiddelijk opzij en maakt plaats voor mijn lichaam. Een plonsgeluid gaat over in stilte, koude in aangename koelte. Op dat moment word ik gewichtloos, alsof mijn vloeiende lichaam met de grootste precisie in het water is gegoten.



Mijn beide voeten raken de ribbelige bodem aan. Ik sta stil. Enkel mijn armen verroeren. Teder voelt de weerstand die het water biedt, zwaarder dan lucht, maar liefdevoller. Ik ben helemaal omgeven, als een middelpunt van zorg en aandacht, verzwolgen en toch nog helder afgelijnd. Ik zie mijn blauwe plekken, huidplooien, moedervlekjes. In het water kan mijn lichaam onbeschaamd massa hebben. In het water kan ik menszijn.



Ik ga kopje onder. De kou toont opnieuw haar ware aard en herinnert me eraan hoe het grootste deel van mijn lichaam al naar de waternormen was geschikt. Als een blind weekdier hang ik even in de zwembadbak. Het is volledig stil, een soort holistische rust die ik me inbeeld bij het ingaan van de dood, een plotse opschorting van alle zintuigen. De stilte doet me even naar het absolute niets verlangen. 



Er bestaat geen tijdsverloop in het water. Alleen het zwellende ongemak in mijn borst verraadt mijn ademnood, alsof ik op springen sta. Alsof ik moet leven. Ik kan niet anders dan terug naar boven zwemmen. Nu pas hoor ik hoe de wereld met mij mee ademt, het rijk van lucht en leegstand, van kleur en verblinding. Hier voel ik mij thuis.



Ik hijs mezelf met moeite op de zwembadrand. Ik ga even op de hete rand zitten, mijn voeten hangend in het water. Mijn huid glimt door de doorzichtige druppels. Tussen deze enkele druppels en de miljarden in het zwembad bestaat er geen echt verschil. Ik bewonder de eensgezindheid van het water, hoe het geheel zo krachtig is dat het ons doet drijven in één ongedifferentieerde massa.



In een poging om die watermassa te breken schep ik met mijn hand een kommetje uit het zwembad. Het glipt soepel tussen mijn tegen elkaar aangedrukte vingers heen. Water is dicht en loperig tegelijkertijd, sterk en loom, bewegend en stil. De felgele zonnestralen beginnen langzaam uit het water te trekken. De witte bodem verdonkert. En hoewel het zwembad nooit tweemaal exact hetzelfde uitzicht heeft, lijkt het dat de buitenwereld verandert en het vredige water altijd trouw hetzelfde blijft.



Ik sta recht om mij af te drogen.

Het wateroppervlak wiegt op een zuiver ritme. Het water stroomt telkens over de zwembadranden heen en trekt zich dan net op tijd weer terug, als...

Zeeschuim - 6

*



Tijdens mijn nachtelijke duik tel ik de minuten die nodig zijn om mijn rituele zuivering te volbrengen. Mijn boetedoening. Gulzig probeer ik de droogte uit mijn binnenkant weg te drinken, maar het koude zeewater maakt me steeds dorstiger. Ik ben als een embryo die weekt in heilzaam vruchtwater, wachtend tot het moment van vervolmaking.



*



Ter hoogte van mijn navel geeft Otto een por. Hij bootst een schopje na, alleen komen die normaal gezien van binnenuit. ‘Hoe voel je je?’, vraagt hij. ‘Je klappertandt.’



‘Hetzelfde als gisteren. Leeg.’ Op mijn buik blaast hij warmte.



‘Is het zo al beter?’



Ik kan de gewichtige zeelucht horen. Ze drukt op mijn ribben, probeert me op te vullen.



Otto kust mijn slaap en zegt dat het zout proeft. Ik antwoord dat dat een goed teken is.

* Tijdens mijn nachtelijke duik tel ik de minuten die nodig zijn om mijn rituele zuivering te volbrengen. Mijn boetedoening. Gulzig probeer ik de droogte...

Zeeschuim – 6

Zeeschuim - 5

We staan net voor het strandhuis om de zonsondergang te aanschouwen. De zon valt in een oranje loper op het water, als een laatste stoot van levensvuur. Het gaat zo traag dat het amper te zien is dat de zon in de zee wegzakt, en toch zal ze dadelijk, zo goed als ongemerkt, opeens volledig bezweken zijn.



Ik heb hem opgepakt, het onschuldige, bedaarde kind. In het halfdonker vervaagt mijn tengere lichaam, waardoor ook mijn bewegingen iets onbezonnener worden, minder beperkt door mijn eigen strakke contouren. Toch blijf ik een zekere afstand tot het jongetje bewaren. Ik druk hem niet tegen mijn borst aan omdat ik bang ben om te vergeten waar mijn lichaam eindigt. Kleine kinderen worden ons verlengde wanneer ze in onze dichte nabijheid zijn, en daarom worden we zo gehecht aan hen. &nbsp;

We staan net voor het strandhuis om de zonsondergang te aanschouwen. De zon valt in een oranje loper op het water, als een laatste stoot...

Zeeschuim – 5

Zeeschuim - 4

De lucht is milder geworden door de namiddaggloed. Ik kan doorheen het keukenraam kijken zonder te knipperen. Valavond hangt al om ons heen en houdt subtiel onze zinnen langer vast. Kleine Stan zit bij zijn oma op de schoot. De tafel mooi opgedekt, alsof we een verjaardag vieren. Op de kruin van het jongetje geeft ze kussen. Otto’s zus zit naast haar. Marie heeft bolle wangen en hertenwimpers die haar ogen wijd opensperren. Het lijken doorzichtige kijkkasten, zonder geheimen. Oma praat veel tegen Stan. Ze stelt hem vragen die ze daarna zelf beantwoordt. ‘Ga je dadelijk met peter Otto naar het strand?’ Ja, dat is pas fijn!’ Ze bindt haar armen strakker om zijn dik buikje, legt haar kin over zijn schouder. Ik stel me de warmte voor, de trage ademhaling van een peuter die tevreden is. Dan zegt ze op fluistertoon: ‘En gaan we de zon straks slaapwel wensen? Zien hoe ze gaat slapen in de zee?’ Marie en Otto horen het vertederd aan. Het is vreemd hoe een hardvochtige vrouw plots onvoorwaardelijke warmte toont in de nabijheid van een kind. Een kind waar niemand iets van verwacht, dat niets moet doen of zeggen, dat enkel aanwezig is.



‘Bedankt dat je toch nog op bezoek kon komen. Hij is alweer zo gegroeid!’, zegt mijn schoonmoeder. Marie humt instemmend. ‘Goed dat je hem toch nog wekelijks ziet. Ik schrik soms zelf als ik hem na een nachtje uit zijn bed haal.’ Stan sabbelt op een servet met bloemenprint. Soms maakt hij brabbelende geluiden, een herhaling van lettergrepen, en dan luisteren we allemaal in stilte alsof we verwachten dat hij grootste dingen gaat vertellen. ‘O, is het echt?’, vraagt mijn schoonmoeder. ‘Vertel verder, lieverd. We willen alles horen.’



Marie staat op om zijn flesje te maken. Ze bonkt met haar schoenen over de tegels, beweegt haar logge ledematen. Marie heeft brede heupen. Ik krijg de neiging om in haar billen te knijpen, om eens iets zachts in mijn handen te hebben. Iets wat ik kan aaien. Het moet knus zijn om in Maries buik te wonen. Ze stampt over de aarde heen en niets kan haar uit evenwicht brengen. De foetus slaapt met twee ogen toe en lijdt geen kou.

De lucht is milder geworden door de namiddaggloed. Ik kan doorheen het keukenraam kijken zonder te knipperen. Valavond hangt al om ons heen en houdt...

Zeeschuim – 4

Zeeschuim - 3

Otto en ik liggen met ons tweeën op een te kleine handdoek. Zijn schouder weegt op de mijne en mijn andere arm is in het zand begraven. Het geschater van kinderen en de zeeruis lijken ver weg en toch ook dichtbij. We kijken samen hoe felgekleurde vliegers door het blauw zweven, naar de hypnotiserende figuren die de meeuwen errond maken.



Naast ons zit Otto’s moeder in een stoel, waar ze uren aan een stuk kruiswoordraadsels maakt. Haar kaarsrechte rug is de leuning vergeten. Af en toe gluurt ze naar beneden. Dan telt ze hoeveel ribben er door mijn vel te zien zijn. Ze graaft haar blik in mijn putjesnavel, het centrum van mijn ingevallen buik. Wanneer ik lig schiet er weinig van mijn borsten over. Ik hoor haar stem in mijn hoofd, die me erop wijst hoe nutteloos en onzichtbaar ze zijn.



Zonnen is een van de weinige positieve vormen van verveling, vindt Otto. Zijn huid was na de eerste dag al een tint donkerder. ‘Heerlijk, niet?’ Hij klinkt hees omdat we al even niet gepraat hebben. ‘Ja’, antwoord ik. Ik voel me een puber die liever zwijgt omdat ieder woord te veel lijkt.



Otto rekt zich kort uit, waardoor hij me nog verder van de stranddoek af duwt. Met een botte nagel tekent hij een lijn op mijn dij. Ik verstijf bij al zijn onverwachtse aanrakingen. Ze zijn hoopvol, en dat maakt me doodsbang.



Ik ga rechtop zitten en trek mijn benen een beetje omhoog. Zo kan ik de einder zien. Ik begrijp niet hoe hij perfect recht kan zijn. Misschien is de wereld toch volmaakt en ben ik een indringer, iemand die het evenwicht verstoort. De gouden zon valt in zilveren scherven op het water. In zee drijven een paar hoofden, de zwemmers communiceren met drukke handgebaren. Door het ondiepe loopt een groep kinderen achter een hond aan. Zijn zwarte vacht lijkt plakkerig door de spetters die de kinderen met hun voeten uit het water scheppen, als kapot springende glazen. De kinderen lachen zo puur dat het geluid schel en pijnlijk klinkt.



‘Ik ben aan het verbranden’, zeg ik. ‘Ik ga naar binnen.’

Otto en ik liggen met ons tweeën op een te kleine handdoek. Zijn schouder weegt op de mijne en mijn andere arm is in het...

Zeeschuim – 3

Zeeschuim - 2

Otto’s moeder komt de keuken binnen. &#8216;Goedemorgen&#8217;, zegt ze. Het is tien uur. Otto kijkt hoe ik ontbijt, want hij is allang klaar. Zijn bestek ligt keurig horizontaal op zijn bord. Tegelijk groeten we haar terug, ongeïnteresseerd. Otto heeft zijn blik nog niet van mijn kom met fruit afgewend. Ook zij volgt met haar ogen hoe ik de vork als een defect vliegtuig naar mijn mond breng. Mijn schoonmoeder knikt tevreden. &#8216;Wat goed&#8217;, zegt ze, &#8216;vitaminen kunnen wonderen doen.&#8217; Ik eet heel traag. Tussen elke hap wacht ik even. Ik kauw tot ik de pap in mijn mond niet langer kan verdragen.



Dit huis was van Otto’s grootouders. Intussen zijn beide grootouders gestorven en staat de woning, buiten in de zomer, altijd leeg. Dan glipt de zeelucht geruisloos door de gleuven van de ramen. Bij guur weer kletteren de heksenklokken tegen de voordeur.



Aan de muren hangen overal foto’s. Ze passen niet bij het ouderwetse bloemenbehang. Mijn schoonmoeder als jong meisje. Netjes opgetut, met een gemaakte glimlach. Otto als baby in de armen van zijn moeder, die fier naar haar zoontje kijkt. Otto als kind. Aan zijn oma’s hand, toen hij nog blond haar had. Op het strand bij een krab. Deze prille gezinstaferelen doemen op in mijn hoofd en pijnigen me als herinneringen aan een dode. Otto’s kinderdromen plakken nog aan de schouw en alle hoeken van de kamers. Ik probeer zo weinig mogelijk aan te raken, omdat ik bang ben ze te beschadigen.



Op de vensterbank staan glazen potten gevuld met schelpen. Die heeft kleine Otto door de jaren heen van het strand geraapt en als de grootste kostbaarheden opgespaard in een emmer. Daarna heeft hij ze zorgvuldig gewassen met zeep, twee keer zelfs, en op een handdoek te drogen gelegd. In deze keuken. Er zijn mooie en minder mooie bij. Hele en kapotte schelpen. Kinderen oordelen niet zoals volwassenen, ze zijn blij als ze iets vinden.



Als ik mijn laatste hap heb doorgeslikt, grist Otto’s moeder onmiddellijk mijn kom van tafel. Ze laat de resterende afwas in de gootsteen glijden, waar ze een sopje heeft gemaakt. Het water is al afgekoeld. &#8216;Ik denk dat het gaat opklaren&#8217;, mompelt ze terwijl ze naar buiten tuurt. &#8216;Dan kunnen we straks naar het strand.&#8217; De zon probeert inderdaad met haar licht door het dikke wolkenpak te breken. De tweestrijd lijkt op een bliksem die is stilgezet.

Otto’s moeder komt de keuken binnen. &#8216;Goedemorgen&#8217;, zegt ze. Het is tien uur. Otto kijkt hoe ik ontbijt, want hij is allang klaar. Zijn bestek...

Zeeschuim – 2

Zeeschuim - 1

Otto legt zijn hand op mijn buik. Hij wil me bezielen, de droogte daarbinnen verhelpen. Ik verkramp automatisch. Onder mijn dikke huid voel ik een hart kloppen, van hem of van mij. Het pompt leven. Bloed raast door onze lichamen. We zijn zo levend dat mijn oren ervan suizen, alsof ik er een schelp tegenaan houd.



 *



In de ochtend is het strand nog leeg. Zodra het donker uit de gordijnen is getrokken verlaat ik het huis. Otto en ik liggen ver uit elkaar. Ik stap uit bed en doe mijn kleren van de vorige dag aan. Om de stilte vast te houden trek ik de klink niet helemaal naar beneden. Ik sluip over de lichtblauwe tegels van de woonkamer. De vloer is nog koud en doet mijn voeten verstijven die van onder de donsdeken komen. Ik open de buitendeur, een klein beetje maar. Zo kan de zeelucht niet de hele kamer binnendringen. Zeelucht is ruw en brengt de slaperigen terug naar de echte wereld. Ik wring me door de kier heen. De heksenklokken aan de deur rinkelen. Ze lijken op verroeste dromenvangers, ook zij dienen om het kwaad te verjagen.



Het heeft voorzichtig geregend. Op het strand vind ik sporen van gisteren: een plastieken schepje, een badhanddoek, een hoed. De voorwerpen liggen er vergeefs bij, alsof de eigenaars in zee verdwenen of verdronken zijn. De wolken aan de hemel dreigen, klaar om meer regen te baren. 



De zee is dichtbij. Ik beeld me in dat ze me naar zich toetrekt en mijn benen niet kunnen stoppen met wandelen. Alsof ik door haar bezeten ben. Een paar meters voor het natste zand doe ik al mijn kleren weer uit. &nbsp;



Het water omklemt mijn enkels. Ik negeer de kou en waad er rustig doorheen. Wanneer de zee ter hoogte van mijn baarmoeder deint, stokt mijn adem even. Het zijn precies winterhanden die naar mijn buik grijpen. Ik zak dieper tot alleen mijn hoofd nog boven het water uitsteekt. Dicht bij mijn oren klotsen zachte, onzekere golven. Dan duw ik mezelf van de bodem af. Ik trek mijn knieën tegen mijn borst en maak een bolletje van mezelf. In die houding probeer ik te drijven.



In het zeewater leven oneindig veel wezens. De zee draagt hen in haar. Nu ben ik ook een van haar kinderen, denk ik. Een brok gelig zeeschuim nadert mijn kin en lippen, de belletjes tintelen een beetje. Ik doe mijn mond open en slik een grote slok water met schuim door. Het is zo zout dat mijn mond er droog van wordt. Nu zit er zelfs zee in mij, denk ik.



De zee biedt weerstand. Gisteren en eergisteren begon ze me ook na een tiental minuten af te stoten, nadat ze al mijn lichaamswarmte had opgezogen. Zoals bij de kwallen die ze soms laat aanspoelen. In het droge zand overleven ze niet. Er komen tieners op af die de hersenachtige kwallen grondig inspecteren en strelen. Eerst met een scheermesschelp, daarna met hun vingers.

Otto legt zijn hand op mijn buik. Hij wil me bezielen, de droogte daarbinnen verhelpen. Ik verkramp automatisch. Onder mijn dikke huid voel ik een...

Zeeschuim – 1

Kleine fabel

De rups was gewikkeld in spinseldraden, als een mummie, ook al moest het leven nog beginnen.



‘Je moet naar buiten komen’, zei de vlinder. ‘Dan begint het.’



De rups wilde liever op het einde blijven, voor hij moest beginnen. Hij zat graag hele dagen in het donker.



‘Je wordt weer jong als je je cocon openbreekt’, ging de vlinder verder. ‘En beeldschoon.’



Het lijfje van de rups was verschrompeld, maar hij was toch blind in de duisternis. Hij begreep niet waarom hij ooit naar de jeugd zou verlangen.



‘Buiten is er veel meer ruimte, zoveel zelfs dat je er vrij kan vliegen.’



De rups was oud met pijn en kwalen: aan vliegen kon hij niet eens denken. &nbsp;



Het scheelde weinig of de rups was in de duisternis opgegaan, maar blijkbaar moest hij leven, net zoals hij sterven moest. De cocon brak open. Nu is hij een vurige vlinder die alle levenssappen uit de struiken drinkt.



‘Je moet naar buiten komen’, roept hij. ‘Dan begint het.’

De rups was gewikkeld in spinseldraden, als een mummie, ook al moest het leven nog beginnen. ‘Je moet naar buiten komen’, zei de vlinder. ‘Dan...

eerste raamvertelling

Op sneeuwloze ochtenden glimt de straat als een spiegel. De vrieskou kleeft aan de gevels, aan de weerkaatsende daken. Op de ramen glinstert de gebroken rijp in een vaal zonlicht. De straat zwijgt en slaapt nog. Boven dreigt een dicht wolkendek van kristalwolken die de vorst blijven vasthouden, alsof het altijd zal duren.



Van alle huizen aan de overkant is er maar één raam dat een half teken van leven geeft. Je ziet een bleke, gerimpelde arm bewegen die de doorschijngordijnen opent. De zieke dag valt binnen en twee mistige ogen staren naar de zoveelste met ijs bedekte straat. Het vrouwtje kijkt mild naar de winter en gaat zitten, opgelucht dat alles er nog is.



In de donkere schaduwen achter haar kan je vormen van meubels herkennen, je gokt een zware lederen bank, een ronde tafel en een lamp die amper licht geeft, want ook haar meubels doorstaan de tijd. De oude vrouw doet haar dagen voorbijgaan door van meubel naar meubel te verplaatsen. Het zijn slechts enkele manke stappen over de koude tegels, maar ze veranderen haar gezichtsveld. Ze veranderen haar wereld. Het vrouwtje is zelf niet meer dan een meubel in de kamer, een attribuut dat enkel nog waarde heeft omdat ze er al die tijd al is geweest.



Het raam staat open, op een kier. Zo hoort ze straks met haar haast dove oren nog glimpen van buiten, het roepen, het rijden, het vallen van vandaag. Het glijden van vandaag in de gladheid van morgen.



Het vrouwtje heeft lange, onverzorgde haren, zilvergrijs, zoals de ijzige lucht die ze voor een klein deel door haar ruit kan zien. Ze draagt een spookachtig kleed uit dikke stof, breed hangend over haar lichaam, alsof haar lichaam er evengoed niet meer kon zijn. Je gelooft dat ze zich haar lichaam nauwelijks zou herinneren als het niet de versletenheid van haar beenderen was die haar er telkens aan deed denken.



Haar gedachten kan je helaas niet begluren, maar je vermoedt dat het onzichtbare gedachten zijn, zoals de winterwind die binnenstroomt. Plots springen haar gedachten binnen, raken haar kortstondig aan, en dan lossen ze op in de doffe kamer, vermengen zich met oude onopgemerkte warmte, verdwijnen en blijven toch ook aan de wanden plakken. Maar niemand die ze ziet, niemand die ze ooit nog kan oprakelen.



Met veel moeite staat de oude vrouw op. Haar staarmoment naar de welbekende straat is voorbij. Morgen zal ze er ook nog zijn, de straat.

Op sneeuwloze ochtenden glimt de straat als een spiegel. De vrieskou kleeft aan de gevels, aan de weerkaatsende daken. Op de ramen glinstert de gebroken...

het kippenhok - 2

‘Kom dan binnen’, zei ik.



Ik zag Isolde aarzelen. Haar bolle wangen werden warm. Ik zag haar walgen van het vuil, van het gekakel, haar adem inhoudend voor de doffe geur die uit hun veren leek op te stijgen. Toch kwam ze naar binnen, want Isolde was minder flauw dan je op het eerste gezicht zou denken.



Met haar lichte, rooskleurige kleren en blinkende voorhoofd hoorde Isolde duidelijk niet thuis in het kippenhok. Om haar te plagen liep ik schaterend achter de kippen aan, die dan huiverig van mij wegliepen en luid vanuit hun borst begonnen te kakelen. Isolde bleef stokstijf aan de rand staan, dichtbij het hek, en ze pitste haar ogen stevig dicht telkens wanneer één van de kippen voor haar voeten schoot. Voor het eerst was ze enkele minuten stil.



‘Ze zijn erg lief hoor’, zei ik.



‘Ja hoor, ik geloof het wel’, loog Isolde, want ze zou nooit iets gemeens durven zeggen.



Eindelijk kreeg ik een kip te pakken, de reusachtige, halfblinde kip met milde herfstkleuren. Ik vertelde Isolde dat ze Inka heette. Als ik haar naam uitsprak, trilde mijn keel, en dan klonk mijn stem laag als een volwassene.



De pluimen van Inka waren minder zacht dan die van de andere kippen. Ze had ook zwaardere beenderen in haar vleugels, die ik kon voelen terwijl ik haar met mijn twee handen vasthield.



‘Waarom heeft ze maar één oog?’, vroeg Isolde. Ze was nog steeds geen stap dichterbij gekomen.



‘Dat weet niemand’, zei ik. ‘Mijn mama denkt dat ze gevochten heeft met een marter die haar wilde opeten. Maar Inka was te groot en te sterk.’



Heel even ontwaarde ik een glimp van bewondering in de vochtige, blauwe ogen van Isolde, maar die verdween weer toen ze Inka’s uitgekrabde oog zag, waar helemaal niets meer van was overgebleven.



‘Wil jij haar niet even vasthouden? Ik denk dat Inka dat fijn zou vinden.’



Isolde schudde onmiddellijk haar kleine hoofd.



‘Nee, nee. Wat als ik haar laat vallen?’



‘Dat doe je niet. En anders kan Inka daar wel tegen. Inka is de sterkste kip die ik ken.’ Ik hoorde&nbsp; mezelf glunderen bij die woorden. Voor een moment voelde het alsof ik een levende trofee in de heldere, wolkeloze lucht hield.



‘En bijt ze dan niet?’ Haar diepe, slome stem bibberde.



‘Nee. Ik zei toch al dat ze lief was? Kom, tien seconden maar!’



Ik wist op voorhand dat Isolde te veel schaamte zou hebben om te weigeren. Als Isolde zich schaamde, kon ze dat niet verbergen. Dan verschenen er wijnrode vlekken op haar witte, haast doorzichtige huid, die zelfs tot in haar nek verspreidden. Dus Isolde kwam in een opstoot van moed naar me toe gesneld en nam Inka in één keer over, met haar krachteloze handen. Ze keek Inka niet aan en staarde naar een onbestemd punt in de verte, ergens tussen de verwilderde, met zon overgoten struiken.



‘Eén, twee, drie, vier, vijf, zes, zeven, acht, negen, tien.’



Toen ik klaar was met tellen, zette ze Inka heel voorzichtig neer op de grond, want hoe hard Isolde je ook haatte, ze zou altijd lief tegen je blijven.

‘Kom dan binnen’, zei ik. Ik zag Isolde aarzelen. Haar bolle wangen werden warm. Ik zag haar walgen van het vuil, van het gekakel, haar...

het kippenhok – 2

het kippenhok - 1

Isolde was nog maar pas naar ons dorp verhuisd. Ze had een vreemd accent, waardoor ze trager sprak en lange woorden bijna zong. Ze leek over alles verbaasd, leek alles te geloven. Isolde stopte zelden met praten, maar ik luisterde graag naar haar verhalen over ver van hier. Want in die verhalen klonk een zoete heimwee die me vertederde en deed wegdromen. Haar gezicht was klein en rond, met diepe oogkassen, alsof ze doodmoe was en toch ook klaarwakker. 



Isolde was voor het eerst bij mij thuis. Op woensdagnamiddag ging de tijd traag en was het altijd zonnig. De tuin was gehuld in okergeel en gonsde door de zoemende insecten. We zaten verveeld bovenop de houten, schilferige buitentafel, twijfelend over wat we moesten doen, toen ik besloot om Isolde het kippenhok te tonen. De kippen bestonden nooit, tot ik er weer aan dacht, dan hield ik weer vurig van hen.



Het kippenhok stond in de verborgen achtertuin, omsluierd door wildgroei, omdat iedereen hem steeds vergat. De onverzorgde struiken waren breed en hoog geworden, in elkaar verstrikt, gevangen in een wolk van bijen en vlinders. Onderweg zei Isolde dat ze nog niet vaak een kip van dichtbij had gezien, en toen vond ik haar al helemaal wereldvreemd. Voor mij waren ze de normaalste dieren op aarde.



De toegang naar het kippenhok bestond uit een geïmproviseerd hek dat ik niet zomaar kon opentrekken, maar deels moest optillen. Isolde bleef buiten staan, met haar grote ogen glurend door de gaten van het gaas. Haar blik volgde de geklauwde kippenpoten, en ze tuitte haar bleke lippen alsof ze ergens heel diep over nadacht.



In het hok leefden drie kippen met zachte, witte pluimen, een grote kuif en gevederde poten. Ze paradeerden vredig heen en weer, bijna vorstelijk. Onze vierde kip viel op, door haar grootte, maar vooral door de brute gejaagdheid en het lawaai waarmee ze zich verplaatste over de schrale aarde. Ze had alleen nog haar linkeroog, maar toch rende ze sneller dan de andere kippen, leefde ze liever en harder. In haar werkende oog waren geen vragen, geen angst te lezen.

Isolde was nog maar pas naar ons dorp verhuisd. Ze had een vreemd accent, waardoor ze trager sprak en lange woorden bijna zong. Ze leek...

het kippenhok – 1

de nieuwe zon - dageraad

Toen hij nog niet geboren was, zat hij verborgen in moeder aarde, geklemd tussen haar hard geworden mest die rook naar leven en dood tegelijkertijd. Zonder dat hij het merkte werd hij door haar gedragen en eindeloos rondgedraaid. Hij had de hele wereld al gezien met gesloten ogen, hij was al overal geweest.



Op een dag begint moeder aarde hem weg te duwen. Hij is te zwaar geworden, want hij bleef maar onophoudelijk van haar binnenste schrokken. Het scheelde niet veel of hij zou de gehele aarde hebben ingeslikt, dus zij begint hem naar buiten te drijven, langs het kanaal dat zijn eigen honger heeft gegraven. Zijn levenslust.



Wanneer een dun zonneschijnsel de mestbal binnenglijdt, leert hij voor het eerst pijn kennen, want de dag is zo scherp vergeleken met het aardedonker. Toen hij het kwellende levenslicht zag, wenste hij, heel even maar, voor altijd in zijn warme holte blijven, maar het leven trekt hem onherroepelijk naar boven, naar de kale hemel. Nu voelen zijn hoorns de koude buitenwereld, de openlucht die wijds en guur is, het licht dat hem alleen nog blind maakt. Uit het alomvattende luchtruim klinkt een ongekend, schreeuwend lawaai, en hij weet niet wat hij hoort. Hij aanschouwt een hel van verandering, waar elke oogopslag zich onderscheidt van de andere, waar geluiden uit het niets luiden, waar ruimte is. De onstuimige veelheid van de wereld die hem zomaar in haar wierp. &nbsp;



De dageraad breekt door. Een nieuwe zon herrijst uit het duistere hol waarin ze gevangen heeft gezeten. Ze drukt zich door de bewolkte schemermist en de hemelkoepel krijgt gouden randen, zachte gouden vegen blinken in de bedauwde lucht. De zon probeert alle ruimte in te nemen, wil zoveel mogelijk van de aarde drenken in haar leven. Ze geeft de bomen van het bos weer de vorm die de nacht hen bijna deed vergeten, hun blozende toppen. De grond woelt op en herleeft in haar warmtevuur. Stukje bij beetje schuift de bal van de zon verder over de bovenwereld, uiterst traag, als een reusachtig hemellichaam dat je kan aanraken.



De mestkever voelt de tijd dringen. De nieuwe zon is al zichtbaar opgeschoven in haar hemelse tocht, alleen al in de dwalende tijdelijkheid van zijn staren. Alles gaat voorbij, beseft hij nu.



De mestkever begint dan maar te wandelen in de enige richting die hij ziet, rechtdoor, langs het brede bospad, naar de horizon, waar alles weer in verdwijnt.



‘Wat een wereld’, zucht de mestkever.



Hij wordt vooruit gedreven door de geur die hij al eeuwig kent, de geur van zijn moeder aarde, van onsterfelijkheid. In de vlakke zomerzon zijn de mestaroma’s vol en dik, zo dik zelfs, dat hij verbaasd is dat hij hen niet in de lucht ziet hangen. Geduldig begint hij, op deze bloedhete dag in juni, hier en daar beetjes mest bij elkaar te rapen, tot een piepkleine bol. En terwijl blijven de gebukte kruinen schaduwen over het pad heen gieten en de vogels murmelen nog altijd.

Toen hij nog niet geboren was, zat hij verborgen in moeder aarde, geklemd tussen haar hard geworden mest die rook naar leven en dood tegelijkertijd....

de nieuwe zon – dageraad

de nieuwe zon - nacht

De holle nacht is koel, roerloos en oneindig. In de duisternis kan de wereld nog alle kanten op, alsof het bospad ineens naar boven zou kunnen ombuigen, zodat de mestkever de hemelbanen kon bewandelen, tussen de sterren door. Hij kijkt op naar de sterren die tintelen in het luchtruim als zinloze, eenzame pogingen om het duister te verdrijven, als lichtpunten tegen de totale versluiering van het universum.



Ook over de geheimzinnige horizon, waarover de mestkever zo vaak dagdroomde, heeft de nacht schaduwen heen geworpen. Maar hij hoopt dat de horizon morgen met het plots opkomende zonlicht weer zal verschijnen, en dat blijkt dat hij toch nog dichtbij gekomen is. De mestkever zou hem nog minstens eenmaal willen zien, zoals hij iedere nacht opnieuw wenst, omdat hij telkens weer dat beeldschone uitzicht vergeet, die steeds veranderende mengeling van het wereldeinde met het hemelse licht en donker, met grijs en donzig en diepblauw.  



De oude mestkever probeert gedachteloos zijn stapritme aan te houden, zoals voorheen, maar hij merkt dat de grond van het bospad doorheen de nacht steenhard geworden is. Zijn achterpoten doen pijn en trillen telkens wanneer ze de onverbiddelijke aarde aanraken, alsof ze er niet meer op thuishoren. Nog steeds houdt de mestkever onnoemlijk veel van de akkerzwarte aarde, de voorspelbare aarde die hij zo goed heeft gekend, ook al heeft hij in zijn rechtdoortocht naar de horizon nooit tweemaal dezelfde aarde aangeroerd. Enkel de trillende achterpoten van de mestkever staan nog in voor zijn laatste, beurtelingse verbinding met de wereld. Zijn blinkende pantser met blauwachtige schijn was al die tijd al naar de nachtelijke hemel toegekeerd, naar die oneindigheid van sterrenogen.



De mestkever ademt zwaar en moeizaam. Maar zolang hij de frisse boslucht blijft inademen, blijft ook zijn massieve, gedrongen mestbal rollen. De mestkever voelt zijn mestbal onder zijn versleten poten, en hij vraagt zich af hoe hij ooit iets kon creëren dat zoveel volmaakter en verhevener is dan hijzelf. In het zwakke maanlicht heeft de bol een zilveren kleur gekregen, als van een onverwoestbaar metaal. De geur van ontbinding stijgt op naar de lucht, de geur van wat aan de dood voorbijgaat. Op zijn eigen mestbal kan de schepper het eeuwige leven ruiken.



De nacht laat de mestkever alleen nog toe de wortels van de bomen te aanschouwen. Zo neemt hij afscheid van zijn wereld. De boomwortels zijn in elkaar gevlochten alsof ze hier liefst voor altijd zouden willen blijven. Alsof ze, terwijl ze de aarde drinken, zo in de grond zijn vastgeketend omdat ze weigeren naar het hemelse te worden getrokken. De mestkever voelt zich nu bijna helemaal ontdaan van diezelfde aarde, en hij kijkt vervreemd toe hoe de wortels zich blijven vastklampen aan iets dat hem geen zachtheid meer geeft.



Daarom staat de mestkever maar stil, duizelingwekkend stil, terwijl de zware lucht hem omklemt en nooit meer laat verdergaan. Hij is verbaasd dat zijn abrupte stilstand geen verzet, geen beweging veroorzaakt.



Zijn voorpoten laten de mestbal los en zijn gitzwarte schild wordt naar het luchtruim getrokken, waar hij onzichtbaar en overbodig wordt. Hij glijdt langs de wondermooie sterren, die hem momenteel maar weinig kunnen schelen, want ze horen niet meer bij wat hij dacht te kennen. Zelfs zijn mestbal redt zich wel, denkt hij. De vederlichte mestkever sluit zijn kraalogen terwijl hij rustig in de kosmos zweeft, en nog nooit heeft hij zo’n inktzwarte nacht gezien.

De holle nacht is koel, roerloos en oneindig. In de duisternis kan de wereld nog alle kanten op, alsof het bospad ineens naar boven zou...

de nieuwe zon – nacht

de nieuwe zon - schemer

Door de schemering lijken de contouren van het bos nevelig en buigbaar. De muggen zijn uit hun diepe dagslaap opgestaan en vertroebelen, zoemend op ongelijke tonen, de lucht als bewegingen in tegengestelde richtingen. Het hele bos verstilt, maar de muggen herleven alsof ze alleen nog maar dit onbestemde schemeruur te leven hebben.



Door de muggenzwermen heen kijkt de mestkever hoe steenvormige wolken de zon verdringen. Het oranje licht breekt en duwt. Nu is het alleen nog wachten tot het achtergebleven zonlicht laag genoeg zakt, tot het duister wordt. Maar de mestkever hoeft niet per se helder te kunnen zien om door te gaan. Al heel lang kent hij de weg uit zijn hoofd. De weg zit ook in zijn doorleefde, ruige poten. De voorste twee liggen op zijn mestbal, die bovenal door moet blijven rollen vooraleer zijn kleine wereld stil komt te staan. Zijn achterpootjes staan recht in de aarde, hij zet ze één voor één vooruit, zonder na te denken. Dat kan de mestkever zelfs helemaal blind.&nbsp;



Valavond. De meeste bosdieren komen nu op adem, verschuilen zich in overschaduwde hoeken en zwijgen. Alleen de krakende schreden van de mestkever klinken nog door. Hij wil de evenwijdigheid van de tijd niet verstoren, de voorwaartse, onafgebroken, rechte tijd, gelijk zijn eigen pas. Een zware slaap doet dit verloop der uren misschien even vergeten, maar zodra je wakker schiet, is de tijd alsnog voorbij. Dan ben je weer iets dichter bij je eigen dood. En in de dood kan ik al genoeg verpozen, denkt de mestkever, terwijl zijn hoorns glanzen in de avondzon. De geur van zijn mestbal lijkt nog indringender in het halfduister, in de ruime, vochtige lucht, en de mestkever is fier op zijn rijkdom. Op zijn levende, draaiende creatie.



Elke poging om de valavond te vangen is vergeefs. Vermomd als licht sluipt hij binnen en overvalt zelfs zijn meest aandachtige toeschouwer. De mestkever voelt zijn eigen nachtelijke angst opkomen, zijn angst voor de plotse verdonkering van een bos dat stilaan wegkwijnt. De mestkever wil de scheurende wolken met daarachter het helse blauw weer zien. Het bladerdek boven hem als voorzichtige openbaring van het hemelgebeuren.



Hoog boven de mestkever gloeit nog één klein stipje licht dat zijn aandacht trekt. Het beweegt sierlijk en zacht, als een neerdwarrelend blad. Het groenige lichtje blijft roerloos op een punt in de lucht zweven, wachtend tot de mestkever naderbij zou komen. Hij ziet de geruisloze vleugels tegen het verlichte lichaam slaan. Een glimworm.



‘Schemer’, zegt de glimworm, zomaar, op schuchtere toon. Alsof hij al een hele tijd wachtte op een dolende, wakkere ziel om niet meer alleen in de stilte te zijn.



De mestkever probeert zich zijn eerste avondval te herinneren, maar in zijn geheugen vindt hij enkel een oneindigheid aan halfduisters die tot een enkel moment kan worden teruggebracht, alsof hij op zijn stokoude leeftijd nog maar één nacht heeft geleefd.



‘Het is al bijna voorbij’, antwoordt de mestkever. Want hij weet niet wanneer het is gebeurd, maar intussen zijn de stammen een onherkenbaar zwart geworden. De mestkever spreekt onwennig, alsof hij zijn woorden in een obscure holte werpt, zo bodemloos dat ze met een echo weerkaatsen en luider worden.



De glimworm geeft toe dat hij de schemer en de ondoordringbare duisternis niet kent. Toch weegt de nacht zwaar en drukt op zijn vermoeide vleugels. Omdat de glimworm zelf een levend licht is, bedenkt de mestkever verwonderd, met licht als deel van zijn wezen, van zijn tengere lichaam.



‘Maar hoe is dat dan, donker?’, vraagt de glimworm.



De mestkever probeert zich voor te stellen om altijd in het licht te hebben geleefd. In licht dat niet langer onthult, maar de duisternis voor je verbergt als een mysterieuze, onbereikbare wereld. En ineens voelt de mestkever zich weer heerser van het donker, met zijn blinde, ritmische stappen en zijn grip in de grond. Maar ook nu pas wordt hij, met de vraag van de glimworm, bewust van de onmogelijke aard van de duisternis, die zich bijna niet laat uitleggen, zien of horen.



‘Misschien is het zoiets als een groot gemis?’, aarzelt de mestkever.



‘Hoe bedoelt u, mestkever? Een gemis van wat?’



‘Van licht’, zegt hij, goed genoeg wetend dat hij de glimworm nog niet verder heeft geholpen met zijn levensbrandende vraag. Snel voegt hij toe: ‘Een gemis van alles. Zoals, ik zeg maar, een nachtelijke hemel zonder sterren. Het donker is hetgeen dat er niet is. Alles wat je dacht te kennen lost opnieuw op in het donker, tot er helemaal niets meer van overblijft.’



De glimworm moet hebben gesidderd van die woorden, want de mestkever ziet zijn lichtgroene lijfje even onregelmatig flakkeren. Hij twijfelt zelfs of het licht van de glimworm in de tijd van hun gesprek al een beetje was vervaagd. Het speelse achterste van de glimworm heeft een fletse kleur aangenomen, dat niet meer sierlijk danst maar hapert en stokt. Maar misschien beeld ik het me in, misschien zijn het mijn nachtelijke dagdromen, hoopt de mestkever.



‘Ik denk niet dat ik het begrijp’, bekent de droevige glimworm. &nbsp;



‘Of misschien is het ook wel als een diepte’, probeert de mestkever nog eens. ‘Het donker is onbegrensd en gaat oneindig diep. Dieper en dieper, de diepte in. Alsof de leegtes met elkaar vermenigvuldigen en zo een lege, maar dichte duisternis vormen.’



‘Dus je kan er in vallen?’, vraagt de glimworm.



De mestkever peinst eerst, maar zegt dan ja.



‘En verdwijn je dan mee in de leegte?’



‘Ik denk het. Of toch deels.’



‘En leef je dan nog wel? Als het helemaal donker wordt?’



‘Ik denk het. Of toch deels.’



Hierna hadden ze niets meer tegen elkaar te zeggen. Dus de glimworm hobbelde verder de lucht in, met zijn verzwaarde vleugels, tot de mestkever hem niet meer kon zien. Hij wist niet precies op welk moment de glimworm aan zijn zicht ontsnapte, want het ging zo traag en snel tegelijk. Maar hij hoopte dat de glimworm misschien eindelijk zijn verlossing tegemoet gevlogen was, zijn eigen diepte in, zijn eigen verdwijning.

Door de schemering lijken de contouren van het bos nevelig en buigbaar. De muggen zijn uit hun diepe dagslaap opgestaan en vertroebelen, zoemend op ongelijke...

de nieuwe zon – schemer

de nieuwe zon - zenit

De mestkever. Voor de mestkever gaat alles altijd maar voort, zonder dat hij erbij stil staat. Zelfs nu de warmte van juni in de lucht hangt, hijgt de kever terwijl hij zijn mestbal naar de horizon duwt, langs het bospad. De volheid van de zomer begint de lente in te halen, merkt hij. Dat ziet de mestkever aan de onvolmaakte knoppen die tot volle bladeren volgroeien. Hij merkt het aan het zonlicht, dat alleen nog maar in gele druppels doorheen het bladerdek glipt. Alleen de felste zonnestralen glijden heelhuids door de boomkruinen, dringen opdringerig door elk gaatje binnen zoals enkel de zon dat kan. Op dit uur dampt het bospad. Net als de mestkever hijgen en puffen de bladeren. Het middaglicht doet zandwolken tot in de lange verte opdoemen. Het dunne, gouden zand lost stilaan in de hemel op, ziet hij, maar nog voor het echt kan verdwijnen, verschijnt het alweer.&nbsp;



‘Wat een wereld’, zucht de mestkever. &nbsp;



De mestkever duwt een mestbal vooruit die misschien wel driemaal groter is dan hijzelf. Ze verspert zijn zicht een beetje. Gelukkig weet hij perfect welke kant hij op moet. Voorwaarts, naar de horizonlijn, op het einde van de weg af. Wanneer de mestkever dan toch voor zich uit probeert te turen, ziet hij voortdurend aan weerskanten van het pad bomen, opgesteld in rijen als koninklijke wachters van het bos. Ze buigen zich over het bospad heen, met hun takken gekromd, alsof ze geduldig wachten op de komst van een goddelijk wezen. In de verte vloeien de robuuste kruinen samen tot een plechtig, onaantastbaar groen. Maar telkens wanneer de mestkever dichterbij komt, ziet hij ook de letsels van de bomen, de bulten, de ouderdom. Onder de boomkruinen zit een kluwen van takken dat kraakt om het loof omhoog te houden, en de mestkever voelt zich met hen verbonden. Ik ben niet alleen, weet hij.&nbsp;



Sinds kort, nu zijn mestbal na eindeloos tobben een stevig formaat heeft gekregen, is het einde van de wereld zichtbaar geworden. Daar, aan de horizon, lijken het bospad en de lucht elkaar aan te raken. Ze komen samen in een vertrouwd, geborgen beeld, alsof ze bij elkaar horen. Toch is het ook abrupt hoe de horizon het bospad doet leeglopen en alles uitgomt wat de mestkever kent. In de openstaande klare lucht. Het gat waarin niets blijft, waarin wolken en vogels vervliegen.



Zijn peinzen wordt verstoord, want daar stuift de bij opeens. Uit het niets komt hij aangezoemd uit de lege lucht. De bij zweeft bewust zo laag mogelijk om even een praatje te kunnen maken met de mestkever. Het praatje is telkens gelijkaardig. In de lus van herhaling raast de bij de houterige mestkever voorbij.



‘Zo moet dat!’, schatert de bij.



‘Traag of niet, ik ga tenminste door’, zegt de mestkever met zijn ruwe stem. ‘Ik geef niet op.’



Al beseft de mestkever goed genoeg dat ook de drukke bij zelden rust of bij de pakken neer blijft zitten. Het bos kan hem van ver horen aanzoemen. Hij heeft de levenslust van de zon: onmogelijk om zijn alomtegenwoordige bestaan niet op te merken, de lichtvoetige energie die hij uitstraalt. Voor de zwijgzame mestkever ligt dat anders, die moet puffen en zwoegen in zijn tocht. Maar dat geeft niet, vindt de mestkever.&nbsp;



‘En mestkever, waar ga je heen?’ De vleugels van de bij klapperen zo hard dat hij altijd schreeuwt om zichzelf te kunnen verstaan. Voor hem moet de hele wereld luid en overheersend aanvoelen. Misschien dat hij daarom zelden pauzeert, denkt de mestkever, omdat de stilte van miljoenen mijlen ver komt en hem bang maakt. In de volledig ledige stilte vindt de bij geen afleiding, geen houvast meer.&nbsp;



‘Rechtdoor, zoals altijd.’



Door zijn vliegensvlugheid hoort de bij zichzelf amper denken. Het ontroert hem hoe de mestkever langzaam over de harde aarde strompelt, in de enige, eindeloze richting. Het stelt de bij gerust dat niet alles hoeft te razen, te veranderen, te sterven. Sommige dingen blijven. Tot hij weer hoger zal stijgen naar de dromerige holtes in de tijd.



De mestkever ziet de bij een klein eindje boven zijn hoofd zweven. Met zijn stevige harnas is hij benieuwd hoe het is om een fluwelig lichaam te hebben, een lichaam dat je wil aaien en liefkozen. Zo blijft, ook wanneer het ijzig waait, de borst van de bij geborgen, zijn borst vol moed en leven. Want hoewel de mestkever het niet snel zou toegeven, voelt hij warmte in zijn hart zodra hij de klapperende vleugels van de bij hoort, van ver. Zijn meedraaiende metgezel met zijn zacht contrasterende kleuren en zijn doffe, slimme ogen. Met alle vrijheid van de wereld kiest de bij er toch opnieuw voor om deze middag laag bij de mestkever te komen vliegen, heel kort maar, en even te observeren hoe hij nauwgezet zijn mestbal voortduwt. De mestkever vraagt zich af hoe het moet zijn om helemaal niets te weten of te denken, je steeds weer te verwonderen over het barsten van de dageraad, vrij van kopzorgen.



‘Goed, beste mestkever, ik ga dan maar!’ &nbsp;



Nog voor de mestkever kan antwoorden, is de bij al weggevlogen naar luchtige hoogtes. Daarom blijft de mestkever maar zwijgen. Nu de bij verdwenen is, merkt de mestkever weer het twijfelende ruisen van de bomen op. De boomtakken strelen de hemel met moederlijke vingers, om niets te beschadigen. Nu de kalmte is wedergekeerd, worden de vogelstemmen opnieuw hoorbaar met een verbazingwekkende scherpte. Alsof de bosgeluiden weigeren te worden vergeten. ‘Hoor ons, wij zijn er ook nog,’ fluisteren ze. &nbsp;



De mestkever houdt met zijn pootjes een onwrikbare grip in de aarde, want met zijn pootjes op de grond voelt hij zich thuis. De wereld, die nu dichter bij zijn einde komt, leek vroeger nog oneindig groot. Maar al die tijd kon hij zich achter zijn mestbal verschuilen. Ik ben zelf maar klein, beseft hij. Op zijn oude leeftijd heeft de mestkever geen oog meer voor de lucht boven hem. De vogelachtige vrijheid van de lucht kent geen grenzen. Het grenzeloze is onvoorspelbaar en schept elke dag opnieuw een zon. Dan ineens trekken donderende regenwolken over het hemelgewelf of net een stil vlak blauw, daarna verschijnen weer de maanvormen en de sterren. De mestkever strompelt liever gestaag. Stap voor stap duwt hij zijn kleine wereld vooruit. Hier beneden, op het bospad, met daarachter de einder, zijn finale bestemming.  In de schaduw lijkt het pantser van de mestkever matzwart. Eenmaal uit de schaduw, blinken zijn helblauwe randen, zijn hoorns, alsof hij verzonnen is. De kleine, zonnige delen van het bospad beginnen steeds vager te worden. De mestkever tilt moeizaam zijn kop op naar boven, dan naar opzij, langs zijn mestbal heen. De bolle zon is op de horizon gezakt als een ziek dier dat toevlucht zoekt tot de rust van het bos. Achter de horizon zal de zon zo dadelijk wegzakken. Het is de laatste laag van leven. Het is het allerlaatste wat je aanraakt voor je vervliegt naar wie-weet-waar en het opnieuw begint. Af en toe spiekt de mestkever of de horizonlijn er nog steeds is, om helemaal gerust te zijn, maar tot nu toe is ze nog nooit plots weggeweest. Daarom net, denkt hij, kan ze des te meer zomaar eens vervliegen in al het ondenkbare dat er buiten dit rechtlijnige einde bestaat.

De mestkever. Voor de mestkever gaat alles altijd maar voort, zonder dat hij erbij stil staat. Zelfs nu de warmte van juni in de lucht...

Logo	Vincent Hammingh
Kernteam	Iduna Paalman, Thijs Joores, Erwin Hurenkamp, Oumaima Belkhdar
Website	Laurens Besselsen

Lelie Danesh
Ella Meyvisch
Leonie Moreels